Đề xuất chính sách thiết thực hơn dành cho xe hybrid

Bước chuyển tiếp quan trọng trong lộ trình điện hoá ô tô

Phát biểu tại Toạ đàm "Xu thế phát triển xe hybrid tại Việt Nam" diễn ra sáng nay (12/3), ông Nguyễn Tiến Mạnh, Trưởng ban Ô tô - Xe máy (Báo Giao thông) cho rằng, xe hybrid đang đứng trước những cơ hội và được coi như giải pháp trung gian trong lộ trình chuyển đổi từ các phương tiện giao thông sử dụng động cơ đốt trong sang xe sử dụng điện. Thực tế thì xe hybrid đã được nghiên cứu và phát triển từ rất lâu nhưng gần đây mới được phổ biến trên toàn thế giới trong bối cảnh xu thế điện hóa phương tiện giao thông trở thành yêu cầu cấp bách.

Trình bày tham luận với chủ đề "Xe hybrid trong bối cảnh điện hóa của ngành công nghiệp ô tô", ông Phan Lê Hoàng Linh, Trưởng phòng Công nghiệp chế tạo, Cục Công nghiệp, Bộ Công thương cho biết, các cấp độ điện hóa của ô tô sẽ được phân loại theo mức độ phát thải khí CO2 ra môi trường và vai trò của động cơ điện.

 Ông Nguyễn Đức Thắng, Phó tổng biên tập Báo Giao thông phát biểu khai mạc tọa đàm. Ảnh: BTC

Theo cách phân chia này, xe điện hóa (EV) gồm bốn dòng chính: Xe hybrid điện (HEV), Xe hybrid điện sạc ngoài (PHEV), Xe điện chạy pin (BEV) và Xe sử dụng pin nhiên liệu (FCEV). Trong đó, Hybrid là cấp độ cơ bản nhất của xe xanh, là loại xe sử dụng đồng thời động cơ đốt trong truyền thống kết hợp với mô tơ điện.

Xe PHEV có cấu tạo giống xe HEV (sử dụng đồng thời động cơ đốt trong truyền thống kết hợp với mô tơ điện), tuy nhiên, pin trên xe PHEV có dung lượng lớn hơn, động cơ điện có công suất cao hơn và có thêm cơ chế sạc điện từ bên ngoài thông qua một cổng sạc. Do đó, xe PHEV có thể đi được quãng đường dài hơn so với dòng xe HEV.

Xe điện chạy pin (BEV)không sở hữu động cơ đốt trong, chỉ sử dụng cơ cấu đơn giản với khối pin chính cung cấp năng lượng cho mô tơ điện. Xe sử dụng pin nhiên liệu (FCEV) là loại xe điện chạy hoàn toàn bằng điện năng được cung cấp từ một phản ứng hóa học của khí hydro ngay trên xe.

Theo ông Linh, xe hybrid được nhắc đến sẽ bao gồm cả dòng xe HEV và PHEV. Tại mỗi thị trường, chiến lược điện hóa ngành công nghiệp ô tô có sự khác nhau, tuy nhiên, ông Linh cho rằng ít nhất trong khoảng hơn 10 năm nữa (đến năm 2035 và có thể là xa hơn), hầu hết thị trường lớn trên thế giới vẫn có kế hoạch phát triển các dòng xe HEV và PHEV, bởi phát triển các dòng xe hybrid là phương án hỗ trợ hữu hiệu cho quá trình chuyển đổi điện hóa và để bảo đảm tính tiện dụng cho người tiêu dùng trong quá trình điện hóa ngành công nghiệp ô tô.

Từ đó, ông Linh nhìn nhận, việc chuyển đổi điện hóa của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam cần chú trọng lộ trình phát triển các dòng xe điện hóa cần phù hợp với lộ trình chuyển đổi năng lượng quốc gia.

"Việt Nam đã có cam kết mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại COP26 và đã thể chế hóa bởi Quy hoạch điện 8 cũng như Quyết định số 876/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, sẽ cần phải có quyết tâm và nỗ lực rất lớn, cũng như các nguồn lực rất lớn (cả trong và ngoài nước) để hiện thực hóa tuyên bố chính trị này, cũng như nỗ lực để cân đối hệ thống điện cho quá trình chuyển đổi năng lượng. Cho đến khi hệ thống năng lượng được chuyển đổi theo lộ trình, các dòng xe HEV, PHEV vẫn sẽ đóng vai trò quan trọng để từng bước thực hiện lộ trình điện hóa phương tiện giao thông tiến tới phổ biến các dòng xe BEV, FCEV tại Việt Nam", ông Linh nói.

Ông Phan Lê Hoàng Linh, Trưởng phòng Công nghiệp chế tạo (Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương) cho biết, Bộ Công thương đang xây dựng chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô trong thời kỳ mới. Ảnh: BTC

Về chiến lược điện hóa của các hãng xe có mặt tại Việt Nam, theo ông Linh, Việt Nam có sự hiện diện của nhiều hãng xe khác nhau, với mục tiêu và lộ trình chuyển đổi điện hóa không giống nhau. Nhiều hãng xe vẫn tiếp tục có kế hoạch phân phối các dòng xe HEV, PHEV tại thị trường Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng trong một thời gian dài sắp tới do đặc thù về chiến lược cũng như cấu trúc chuỗi giá trị của các hãng đó tại khu vực. Vì vậy, chiến lược và lộ trình điện hóa phương tiện giao thông của Việt Nam cần cân đối được điều này.

Về tính tiện dụng, ông Linh cho biết, xe HEV nhìn chung phù hợp với thị hiếu và đặc điểm tiêu dùng mặt hàng ô tô của người Việt Nam. Việc phát triển thêm các dòng xe hybrid cũng giúp người tiêu dùng có thêm cơ hội lựa chọn đa dạng nhiều loại xe với chi phí hợp lý nhất và phù hợp nhất với nhu cầu sử dụng của từng đối tượng tiêu dùng khác nhau.

Trên thực tế, nhiều hãng xe lớn đã và đang phân phối các dòng xe hybrid (chủ yếu là HEV) tại Việt Nam và được sự đón nhận nhất định của người tiêu dùng – chủ yếu là bởi mức giá tương đối dễ tiếp cận, không cần phải có hệ thống trạm sạc và tiết kiệm nhiên liệu hơn so với xe ICE truyền thống. Công nghệ hybrid trên xe ô tô cũng đã được phát triển với thời gian khá dài, đáng tin cậy đối với người tiêu dùng Việt Nam.

Nghiên cứu, đề xuất chính sách mới

Ông Phan Lê Hoàng Linh cho biết, Bộ Công thương đang xây dựng chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô trong thời kỳ mới. Một trong những trọng tâm là thiết kế lộ trình và chính sách phù hợp cho xe điện hóa. Chiến lược phát triển cần được xây dựng phù hợp với các yếu tố hạ tầng, thói quen của người tiêu dùng, chiến lược của hãng xe và lộ trình chuyển đổi năng lượng quốc gia. Các nhà xây dựng chiến lược mong muốn có lộ trình cho tất cả loại xe thân thiện môi trường gồm cả xe hybrid, đồng thời đánh giá xe hybrid có vai trò nhất định trong giai đoạn chuyển đổi xanh.

Theo ông Linh, hiện tại nhà nước chưa có chính sách ưu đãi cụ thể, đặc thù nào cho xe hybrid. Trong quá trình xây dựng chính sách, có quan điểm cho rằng việc trợ giá xe hybrid chưa phù hợp do còn liên quan đến việc cân đối ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, bản thân người dùng xe hybrid cũng đang có đóng góp vào việc giảm phát thải, bảo vệ môi trường, vì vậy nên có sự hỗ trợ từ nhà nước cho nhóm người dùng này.

Nhiều doanh nghiệp và hiệp hội kiến nghị sửa chính sách ưu đãi cho xe điện hóa dựa trên tiêu chí mức phát thải CO2 - nhiều nước cũng đang dùng phương pháp này. Nếu theo hướng này, xe hybrid cũng sẽ có ưu đãi vì cũng giảm thải. "Bộ Công thương sẽ nghiên cứu các đề xuất từ chuyên gia và doanh nghiệp với số liệu, nghiên cứu cụ thể để khi trình lên các cấp cao hơn sẽ có những chính sách thiết thực hơn với xe điện hóa nói chung và hybrid nói riêng", ông Linh nói.

PGS. TS Đàm Hoàng Phúc, Bộ môn Ô tô và Xe chuyên dùng, Đại học Bách Khoa Hà Nội chia sẻ tại toạ đàm. Ảnh: BTC

Cùng chia sẻ tại toạ đàm, PGS. TS Đàm Hoàng Phúc (Đại học Bách khoa Hà Nội) nhận định, sở dĩ xe điện đang bùng nổ trên thị trường bởi người dùng có thể khai thác rất nhiều lợi ích của động cơ điện trên xe, mang đến cảm giác lái tốt cho người dùng. Sự kết hợp giữa động cơ điện và động cơ đốt trong tùy từng nhà sản xuất sẽ có sự thiết lập khác nhau, sao cho hiệu quả nhất, mang đến tính kinh tế nhiên liệu, khả năng tăng tốc và êm ái cho xe.

Bên cạnh đó, động cơ đốt trong trên xe hybrid cũng khác so với động cơ đốt trong trên xe thông thường, được thiết kế tối ưu, chọn những mặt tốt nhất của hai động cơ để cùng kết hợp trên xe hybrid.

Theo PGS. TS Đàm Hoàng Phúc, mỗi người dùng xe hybrid cũng đang đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải, bảo vệ môi trường nên cũng rất cần chính sách ưu đãi. Khi có các chính sách này, chắc chắn, người tiêu dùng sẽ lựa chọn xe hybrid nhiều hơn. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý tới thực trạng người tiêu dùng đang thiếu thông tin. Ví dụ mối quan tâm về giá của xe hybrid so với mức tiết kiệm nhiên liệu mà nó mang lại, liệu có phải người tiêu dùng đầu tư trước (về giá) và hưởng lợi sau (về nhiên liệu) khi mua và sử dụng loại xe này hay không, cần được cung cấp chia sẻ thông tin nhiều hơn với người tiêu dùng.

Tại chương trình tọa đàm "Xu thế phát triển xe hybrid tại Việt Nam" do Báo Giao thông tổ chức, các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp ô tô đã chia sẻ những định hướng chính sách, cung cấp hiểu biết về công nghệ và ưu nhược điểm của dòng xe hybrid. Bên cạnh đó các khách hàng sử dụng xe sẽ cung cấp những thông tin nhận xét sau quá trình sử dụng loại xe này...

Phong Lâm