Doanh nghệp tích hợp quản lý tinh gọn vào sản xuất trong quá trình chuyển đổi số

Việc áp dụng quản lý tinh gọn từ lâu đã được xem như nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất nhờ loại bỏ các hoạt động không tạo giá trị. Song với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số từ Internet vạn vật công nghiệp (IoT), dữ liệu lớn (Big Data), đến các hệ thống quản trị sản xuất hiện đại, nhiều tổ chức nhận ra rằng Lean sẽ càng phát huy và tận dụng được tối đa khả khi được hỗ trợ bởi dữ liệu và công nghệ.

Việc thấu hiểu các nguyên tắc tinh gọn trở nên cần thiết đối với các nhà sản xuất muốn duy trì khả năng cạnh tranh trong một thị trường luôn vận động dưới tác động của tiến bộ công nghệ. Khi doanh nghiệp nỗ lực đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng một cách nhanh chóng và hiệu quả, phương pháp Lean đóng vai trò như một lộ trình để hướng tới sự xuất sắc trong vận hành. Nền tảng hiểu biết này tạo điều kiện thuận lợi cho việc tích hợp thành công các công cụ kỹ thuật số vào khuôn khổ Lean hiện hữu.

Trong quản lý tinh gọn truyền thống, doanh nghiệp tập trung vào việc giảm lãng phí và tối ưu dòng giá trị. Tuy nhiên, phạm vi quan sát của Lean thường bị giới hạn bởi khả năng thu thập dữ liệu thủ công. Khi số hóa được đưa vào hệ thống, các dữ liệu thời gian thực từ dây chuyền, thiết bị và chuỗi cung ứng giúp doanh nghiệp nhìn nhận quy trình một cách toàn diện hơn. Nhờ đó, các điểm nghẽn, thời gian chờ, sai hỏng hay sự thiếu đồng bộ được phát hiện nhanh, cho phép đội ngũ sản xuất can thiệp kịp thời. Những cải thiện nhỏ, liên tục theo tinh thần Kaizen trở nên nhanh hơn và chính xác hơn, bởi quyết định không còn dựa trên cảm tính mà dựa trên dữ liệu định lượng.

Mô hình sản xuất lắp ráp ô tô ứng dụng robot thông minh tại Vinfast

Khi hệ thống sản xuất được số hóa, các chỉ số như hiệu suất thiết bị tổng thể (OEE), tần suất sự cố, thời gian chu kỳ hay mức sử dụng nguyên liệu đều được cập nhật theo thời gian thực. Sự minh bạch này tạo điều kiện để Lean vận hành đúng bản chất: giảm lãng phí, cân bằng sản xuất và chuẩn hóa quy trình. Bằng cách nâng cao năng lực giám sát, doanh nghiệp có thể duy trì mức năng suất cao và ổn định hơn, thay vì phụ thuộc chủ yếu vào kinh nghiệm của nhân sự vận hành.

Tuy nhiên, thực tế khi triển khai, nhiều doanh nghiệp vẫn gặp phải một số thách thức trong quá trình chuyển đổi, cụ thể là quy trình triển khai các công cụ số hóa hoặc thay đổi quy trình vận hành quen thuộc. Bên cạnh đó, đầu tư ban đầu cho công nghệ, phần mềm, thiết bị đo lường và phân tích cũng đòi hỏi doanh nghiệp phải có chiến lược dài hạn, tránh tình trạng áp dụng công nghệ rời rạc, thiếu kết nối hệ thống như vậy sẽ không tận dụng được hết thế mạnh của chuyển đổi số để đạt hiệu quả tối đa. Đặc biệt, sẽ ảnh hưởng đến hệ thống Lean vốn đã được xây dựng từ lâu, nay phải đồng bộ với hạ tầng số mới.

Tuy nhiên, khi doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn triển khai ban đầu, hiệu quả về năng suất thể hiện rất rõ. Cụ thể, thời gian giao hàng được rút ngắn, sản phẩm bị lỗi giảm mạnh và lượng tồn kho được kiểm soát chặt chẽ hơn. Đáng chú ý, mô hình Lean kết hợp công nghệ số còn giúp nhà máy dự đoán sớm các sự cố có thể xảy ra. Nhờ lượng dữ liệu được thu thập liên tục, hệ thống có thể nhận ra những dấu hiệu bất thường của thiết bị để lên kế hoạch bảo trì trước khi máy hỏng, từ đó giảm tối đa thời gian dừng máy – một trong những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất.

Một lợi thế lớn khác của mô hình này là khả năng tạo ra “vòng cải tiến liên tục dựa trên dữ liệu”. Những lỗi nhỏ trong sản xuất vốn dễ bị bỏ sót nay được phát hiện ngay khi phát sinh. Các nhà quản lý có thể điều chỉnh quy trình chỉ trong vài giờ thay vì phải mất nhiều ngày. Nhờ vậy, cải tiến không còn là những dự án thực hiện theo từng đợt, mà trở thành hoạt động diễn ra hàng ngày, giúp năng suất được cải thiện liên tục và bền vững.

Mặt khác, doanh nghiệp muốn triển khai hiệu quả cần xây dựng lộ trình rõ ràng, đặt mục tiêu năng suất cụ thể và chọn những dự án thí điểm nhỏ trước khi mở rộng toàn nhà máy. Việc chọn đúng công nghệ từ cảm biến giám sát thiết bị, hệ thống MES, đến công cụ phân tích dữ liệu phải dựa trên mục tiêu năng suất chứ không chạy theo xu hướng. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần chú trọng phát triển năng lực con người thông qua đào tạo Lean kết hợp kỹ năng số, tạo nên đội ngũ vừa am hiểu quy trình sản xuất, vừa có khả năng phân tích và khai thác dữ liệu.

VinFast và Masan Group đang được xem là hai trong số những doanh nghiệp tiên phong tại Việt Nam kết hợp phương pháp quản lý tinh gọn với chuyển đổi số nhằm nâng cao năng suất và chất lượng vận hành. Tại VinFast, hệ thống sản xuất được xây dựng theo mô hình “nhà máy thông minh”, ứng dụng hàng nghìn robot, cảm biến và giám sát thời gian thực để kiểm soát chặt chẽ từng công đoạn. Sự kết hợp giữa Lean và dữ liệu số giúp doanh nghiệp giảm lỗi, tối ưu chu trình sản xuất và rút ngắn thời gian giao hàng, qua đó nâng cao hiệu suất toàn dây chuyền. Trong khi đó, Masan Group đang chuyển mình từ một tập đoàn hàng tiêu dùng truyền thống sang mô hình "Consumer – Retail – Technology", ứng dụng nền tảng dữ liệu lớn, dự báo nhu cầu và tối ưu hóa chuỗi cung ứng. Những công nghệ này hỗ trợ mạnh mẽ các công cụ Lean tại nhà máy, giúp giảm lãng phí, tăng độ chính xác trong kế hoạch sản xuất và cải thiện khả năng đáp ứng thị trường. Hai trường hợp này cho thấy Lean chỉ thực sự phát huy sức mạnh khi được kết hợp với số hóa, tạo nền tảng vận hành linh hoạt, hiệu quả và hướng tới chất lượng cao hơn.

Như vậy, sự hội tụ giữa quản lý tinh gọn và chuyển đổi số đang tạo ra một mô hình sản xuất thông minh, nơi năng suất được thúc đẩy bằng cả triết lý quản trị lẫn công nghệ hiện đại. Nếu Lean là nền tảng hướng tới sự tinh gọn và tối ưu, thì số hóa là chất xúc tác giúp các mục tiêu năng suất được thực thi một cách nhanh chóng, chính xác và bền vững. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, đây là con đường mà nhiều doanh nghiệp sản xuất không thể bỏ qua.

Bảo Linh