Đột quỵ, nhồi máu não do ăn chay nhưng chế biến nhiều dầu mỡ

Người phụ nữ trên tên là Quách năm nay 42 tuổi, sống tại Thành Đô, Tứ Xuyên, Trung Quốc. Trước đây, cô rất thích ăn lẩu và thịt là món khoái khẩu. Một lần đi khám, cô được bác sĩ chẩn đoán mắc chứng mỡ máu cao vì chế độ ăn nhiều chất béo và muối kéo dài. Để kiểm soát tình trạng sức khỏe, cô Quách quyết tâm điều chỉnh chế độ ăn, tăng cường rau trong mỗi bữa.

Từ người thích thịt, cô Quách bỏ hẳn nguyên liệu này khỏi bữa ăn hàng ngày. Thay vào đó, cô duy trì chế độ ăn chay suốt 2 năm, chỉ thi thoảng mới bổ sung chút thịt trong các ngày lễ. Điều bất ngờ là cô Quách ăn chay thời gian dài nhưng lượng lipid trong máu không giảm mà còn tăng.

Hai tháng trước, cô Quách đang trên đường đi chợ thì bất ngờ ngã ra đất ngất xỉu. Người qua đường tốt bụng đưa cô tới bệnh viện. Sau khi kiểm tra, bác sĩ nhận thấy diện tích nhồi máu mô não của bệnh nhân chiếm tới 30%, mức lipid máu cũng rất cao.

Cô Quách được chẩn đoán nhồi máu não. Dù bác sĩ nỗ lực điều trị song do vùng nhồi máu quá lớn, bệnh nhân được cứu sống nhưng vẫn để lại di chứng liệt nửa người.

Biết được tình hình sức khỏe bệnh nhân, người nhà vô cùng ngỡ ngàng. Họ không hiểu vì sao cô Quách ăn chay đã lâu mà vẫn bị mỡ máu.

Sau khi tìm hiểu thói quen ăn uống, bác sĩ cho biết việc ăn chay của bệnh nhân thực tế tiêu thụ lượng chất béo nhiều hơn cả ăn thịt. Nhìn bề ngoài, bệnh nhân đang ăn chay nhưng nó không khác gì “uống” dầu.

Cụ thể, cô Quách rất thích món sanxian, một món ăn phổ biến tại Trung Quốc. Nguyên liệu món ăn gồm cà tím, khoai tây và ớt xanh xào. Nhìn chung, cà tím, khoai tây và ớt xanh đều rất tốt cho sức khỏe. Vậy nhưng cách chế biến này lại “có vấn đề”.

Sanxian được xào với nhiều dầu ăn. Trong khi đó, cà tím và khoai tây rất “ngấm” dầu, khiến món ăn thành phẩm chứa nhiều chất béo. Đáng lưu ý, khoai tây cũng chứa nhiều tinh bột. Cô Quách cứ cách ngày lại ăn sanxian, vô tình khiến lượng lipid máu vượt quá tiêu chuẩn.

Bên cạnh đó, cô Quách còn có thói quen dùng lạc chiên như món ăn vặt. Lạc có hàm lượng chất béo tương đối cao, có thể ép lấy dầu ăn. Thường xuyên ăn lạc chiên ngập dầu, hàm lượng chất béo trong món ăn chắc chắn sẽ vượt tiêu chuẩn. Theo thời gian, lượng lipid trong máu tăng cao là điều dễ hiểu.

Ngày nay, trào lưu ăn chay phát triển mạnh và trở nên khá phổ biến. Con người tìm tới ăn chay với nhiều lý do khác nhau. Trong đó, có người tìm đến ăn chay bởi vì không muốn sát sinh, tìm kiếm sự thanh thản trong tâm hồn. Có người ăn chay vì mục đích sức khỏe, sắc đẹp (giảm cân). Một số người ăn chay với mục đích để bảo vệ môi trường và ăn chay vì mục đích kinh tế…

Dù mục đích ăn chay là gì nhưng theo khuyến cáo của TS. Từ Ngữ, Phó Chủ tịch - Tổng thư ký Hội dinh dưỡng Việt Nam, đây là một chế độ ăn tốt cho sức khỏe nhưng phải ăn đúng cách.

Về bản chất con người là loài động vật ăn thực vật cho nên hàm ăn rất đều và bằng, không sắc nhọn như loài ăn thịt có răng nanh và sắc. Thời tiền sử khi chưa có lửa con người sống chủ yếu là ăn thực vật. Khi lửa xuất hiện, con người chuyển sang ăn các loại động vật và thực vật trong cùng một bữa ăn.

Hiện nay, trên thế giới tồn tại 5 chế độ ăn chay khác nhau, mỗi chế độ ăn lại có những thế mạnh nhất định. Ở Việt Nam chế độ ăn chay không ăn thịt, chỉ ăn thực vật được áp dụng khá rộng rãi. Một số ít người ăn chay không ăn thịt nhưng có sử dụng trứng và các sản phẩm từ sữa.

Trước quan niệm cho rằng, dùng nhiều dầu mỡ để chế biến các món ăn chay sẽ giúp cho các món ăn ngon hơn, TS. Từ Ngữ cho rằng: “Việc sử dụng nhiều dầu mỡ trong chế biến món ăn chay không có sự liên quan tới khoái khẩu. Sử dụng dầu mỡ nhiều hay ít trong các món ăn chay là do nhu cầu của con người cần có dầu mỡ và thực phẩm giàu lipid trong bữa ăn.

TS. Từ Ngữ cho hay, việc dùng dầu ăn trong các món ăn chay hợp lý là rất cần thiết. Vì lượng chất béo từ dầu thực vật sẽ tham gia tích cực vào các chuyển hóa trong cơ thể. Tuy nhiên, khi sử dụng dầu thực vật như dầu ô liu, dầu mè, dầu gấc… chỉ cho vào món ăn sau khi đã nấu chín. Đối với các loại dầu dùng để chiên rán như dầu đậu nành chỉ nên dùng một lần. Không chiên rán ở nhiệt độ quá cao vì dầu có thể biến đổi tạo ra những chất gây hại cho sức khỏe.

"Chế biến đồ ăn chay không nên cho quá nhiều dầu thực vật. Vì ăn nhiều dầu thực vật (chất béo) là một trong những nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể. Khi cơ thể bị thừa năng lượng vẫn có nguy cơ bị thừa cân béo phì”, TS Từ Ngữ nói.

Với người ăn chay vì mục đích giảm cân chỉ nên ăn các món ăn luộc và hấp. Khi ăn chay nên dùng các sản phẩm tự nhiên để chế biến thành các món ăn, nên ăn đa dạng, tránh được nguy cơ bị thiếu chất.

Lưu ý, người ăn chay không nên lạm dụng các thực phẩm chế biến sẵn như chả chay, giò chay, thịt chay… Các sản phẩm giả đồ ăn mặn này thường có thêm các chất phụ gia, nếu không kiểm định được chất lượng sẽ gây hại cho sức khỏe.

An Dương (T/h)