Dụng cụ nấu bếp bằng nhựa đen có nguy cơ gây hại sức khỏe

Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Chemosphere của Mỹ cho biết đã đến lúc vứt bỏ những dụng cụ nấu ăn bằng nhựa đen nhằm bảo vệ sức khỏe khỏi bệnh ung thư, rối loạn hormone... Không ít dụng cụ nấu ăn màu đen được bày bán và sử dụng đại trà ngày nay có chứa chất chống cháy, vốn được sử dụng trong các thiết bị điện tử. Chúng có nguy cơ gây ra rất nhiều tác hại cho người sử dụng, bao gồm ung thư.

Khi được tái chế, chất chống cháy dùng trong các thiết bị điện tử đang lọt vào các sản phẩm như dụng cụ nhà bếp và hộp đựng thức ăn. Có rất nhiều loại chất chống cháy. Chất chống cháy brominated (BFRs) là một trong những loại đáng lo ngại hơn. Chúng được xem là chất độc hại và tích tụ trong các mô của cơ thể. BFRs có liên quan đến ung thư, rối loạn hormone và độc tính thần kinh, sinh sản và phát triển. BFRs thường được tìm thấy trong vỏ bọc bằng nhựa của các thiết bị điện tử và bảng mạch in.

Có nhiều loại BFRs khác nhau, hai trong số đó đã bị cấm ở Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu từ năm 2007 và 2006, bao gồm decabromodiphenyl ether (deca-BDE) và tetrabromobisphenol A (TBBPA).

Dụng cụ nấu ăn bằng nhựa đen tiềm ẩn nhiều nguy hại cho sức khỏe cần tránh. Ảnh minh họa

Một loạt các chất chống cháy khác đã thay thế hai loại BFRs bị cấm này và hiện được coi là an toàn hơn, trong đó có một loại chất chống cháy là organophosphate (OPFRs). 

Các nhà nghiên cứu đã giả định rằng các sản phẩm được làm từ nhựa đen tái chế có nhiều khả năng chứa chất chống cháy, gồm cả những loại đã bị cấm. Một phần là vì màu của hầu hết các vỏ bọc thiết bị điện tử là màu đen.

Mặc dù các BFRs bị cấm không còn được phép sử dụng trong các sản phẩm mới, nhưng có khả năng cao rằng các sản phẩm chứa chúng vẫn còn tồn tại trong các hộ gia đình. Khi được tái chế, chúng lại xuất hiện dưới dạng các sản phẩm khác mà chúng ta sử dụng để ăn và nấu ăn.

Tổng cộng có 203 sản phẩm nhựa đen đã được chọn để thử nghiệm, gồm dụng cụ phục vụ thức ăn (28 sản phẩm), phụ kiện tóc (30 sản phẩm), dụng cụ nhà bếp (109 sản phẩm) và đồ chơi (36 sản phẩm). Những sản phẩm này được mua từ cả cửa hàng và trực tuyến, từ các nhà bán lẻ nhỏ lẻ và lớn, bao gồm đồ chơi trẻ em, hạt cườm, dụng cụ nấu ăn, dao nhựa và hộp đựng thức ăn mang đi. 

Sau khi tiến hành nhiều bài kiểm tra trên từng sản phẩm để kiểm tra chất chống cháy, các phân tích dữ liệu được thực hiện. Kết quả cho thấy hỗn hợp BFRs và OPFRs xuất hiện trong 65% số sản phẩm được thử nghiệm, và chỉ riêng BFRs đã xuất hiện trong 20% sản phẩm. Các sản phẩm chứa nhiều loại chất chống cháy bao gồm dụng cụ phục vụ thức ăn, đồ chơi, dụng cụ nhà bếp và một phụ kiện tóc.

Các chất chống cháy được tìm thấy thường xuyên nhất là những loại được sử dụng trong vỏ bọc TV, bao gồm cả những loại đã bị cấm trước đây. Một trong số đó đã được tìm thấy với số lượng lớn trong loại khay sushi được sử dụng để khách hàng mang thức ăn đi. Không chỉ các BFRs thay thế được tìm thấy trong các sản phẩm này, mà một số loại BFRs bị cấm cũng xuất hiện ở mức độ đáng lo ngại.

Thông tin về sản phẩm từ nhựa, theo TS.BS Trương Hồng Sơn - Phó Tổng Thư ký Tổng hội Y học Việt Nam - Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam cho biết, nhựa an toàn là nhựa không chứa các hóa chất độc hại (ví dụ chất độc BPA gây ung thư, béo phì, vô sinh,...). Có 7 loại nhựa thông dụng thường được sử dụng hiện nay. Người dân có thể phân biệt các loại nhựa dựa vào các ký hiệu được in dưới đáy vỏ chai/hộp nhựa bằng các con số từ 1-7. Các con số này biểu thị dấu hiệu phân loại nhựa và cho biết loại nào nên dùng và loại nào không nên dùng.

Số 1: Nhựa PET hay còn gọi là PETE (polyethylene terephthalate) là loại nhựa thông dụng thường được dùng để đựng thực phẩm dạng lỏng như nước uống, nước ngọt, gia vị (ví dụ nước mắm, nước tương),... Nhựa PET khá đảm bảo an toàn ở nhiệt độ bình thường, tuy nhiên chỉ nên dùng 1 lần và không nên tái sử dụng do vỏ chai dễ bám mùi vị và vi trùng. Nhựa PET cũng dễ biến dạng, cong queo khi gặp nhiệt độ cao và thẩm thấu chất độc trong nhựa vào thực phẩm.

Số 2: Nhựa HDP hay HDPE (High Density Polyethylene) là loại nhựa tốt và an toàn nhất để đựng thực phẩm. Loại nhựa này có rất nhiều ưu điểm như chịu được nhiệt độ cao (120 độ C trong thời gian ngắn, 110 độ C trong thời gian dài), không sinh ra độc tính, không bị tác động bởi môi trường bên ngoài,...

Số 3: Nhựa PVC là loại nhựa mềm dẻo, đa dụng nhưng lại chứa rất nhiều hóa chất độc hại như phthalates (cản trở sự tăng trưởng của hormone và năng lực sinh sản), bisphenol A (BPA),... Nhựa PVC thường được sử dụng để sản xuất nhiều vật dụng như túi ni lông, màng bọc thực phẩm, chai đựng nước, đồ chơi,... Loại nhựa này khi gặp nhiệt độ cao sẽ thẩm thấu chất độc vào thực phẩm, do đó đây là loại nhựa không an toàn để đựng thực phẩm, nhất là thực phẩm nóng. Vì vậy, không nên bọc thực phẩm bằng màng bọc PVC quay trong lò vi sóng ở nhiệt độ cao

Số 4: Nhựa LDPE (Low Density Polyethylene) cũng là loại nhựa không sinh ra độc tính, chịu được nhiệt độ cao (95 độ C trong thời gian ngắn) nhưng kém bền hơn HDPE về tính vật lý (dễ gãy, chịu va đập kém,...). Đây là loại thường được sử dụng để sản xuất túi ni lông, găng tay ni lông, chai lọ đựng hóa chất,... Loại nhựa này cũng nên chú ý khi dùng ở nhiệt độ cao.

Số 5: Nhựa PP (Polypropylene) là loại nhựa có tính chịu nhiệt tốt nhất (130-170 độ C) nên được sử dụng thông dụng để làm các loại hộp đựng thực phẩm. Vì thế được xem là có khả năng chịu nhiệt tốt, không sinh ra độc tính, an toàn khi sử dụng đựng thực phẩm nóng hay quay trong lò vi sóng.

Số 6: Nhựa PS (Polystyrene) là loại nhựa rất rẻ và nhẹ. Loại nhựa này được ứng dụng để làm các hộp đựng đồ ăn dùng 1 lần hay cốc nhựa dùng 1 lần. Tuy có khả năng chịu nhiệt nhưng vẫn có thể thẩm thấu chất độc vào thực phẩm dưới tác động của nhiệt độ cao hay thực phẩm có chứa acid/kiềm mạnh. Do đó không an toàn để đựng thực phẩm. Vì vậy, không nên sử dụng nhựa PS để đựng thực phẩm nóng.

Số 7: Nhựa PC là loại nhựa rẻ tiền và cực kỳ độc hại. Loại nhựa này thường dùng để sản xuất vật dụng đựng hóa chất hay bình đựng nước. Khi đựng thực phẩm nóng có thể khuếch tán các chất độc hại nguy hiểm vào thực phẩm (ví dụ chất độc BPA).

Bác sĩ Trương Hồng Sơn cho biết, những loại nhựa có ký hiệu 1, 2, 4 và 5 là an toàn để đựng thực phẩm. Còn những loại nhựa có ký hiệu 3, 6, 7 nên tránh dùng để đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng.

An Dương (T/h)