EU 'rút thẻ vàng' với hải sản Việt Nam, cách nào để tháo gỡ?

EU "rút thẻ vàng" với thủy sản Việt Nam

Tổng cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) vừa chính thức lên tiếng về việc Liên minh châu Âu (EU) rút thẻ vàng với ngành đánh bắt hải sản Việt Nam. Trước đó, từ ngày 13 – 19/5/2017, đoàn công tác DG-MARE của EU vào Việt Nam kiểm tra hoạt động tuân thủ các quy định của EU về khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU).

Kết quả kiểm tra cho thấy hoạt động quản lý khai thác thuỷ sản của Việt Nam chưa có nhiều tiến bộ trong việc thực hiện các quy định của EU về IUU và đã đưa ra 5 khuyến nghị yêu cầu Việt Nam phải hoàn thành trước 30/9/2017.

Các khuyến nghị bao gồm hoàn thiện thể chế, quản lý đội tàu khai thác phù hợp với nguồn lợi, hoàn thiện hệ thống kiểm tra giám sát tàu cá trên biển và tại cảng, thực hiện xác nhận, chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu thủy sản; ngăn chặn, chấm dứt tàu cá Việt Nam khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Trong thời gian nhận được những cảnh báo trên, phía Việt Nam đã tích cực triển khai khuyến nghị của EC. Tuy nhiên, do đặc thù nghề cá Việt Nam là nghề cá nhân dân, quy mô nhỏ, đa loài, trình độ ngư dân thấp, trang thiết bị trên tàu lạc hậu nên việc áp dụng các biện pháp để giải quyết các khuyến nghị của EC chưa được triệt để, vẫn còn một số nội dung mà theo đánh giá của EC vẫn cần tiếp tục hoàn thiện như việc tàu cá Việt Nam khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Về tác động của thẻ vàng đối với xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong thời gian tới, Tổng cục Thủy sản nêu rõ: Việc Ủy Ban Châu Âu (EC) áp dụng biện pháp thẻ vàng đối với Việt Nam chỉ áp dụng với sản phẩm khai thác trên biển; không áp dụng cho sản phẩm thủy sản từ nuôi trồng.

Trong thời gian này, hoạt động xuất khẩu hải sản vẫn được diễn ra bình thường, song sẽ có những tác động nhất định như: Các lô hàng bị tăng tuần suất kiểm tra hồ sơ nguồn gốc sản phẩm khai thác nhập khẩu từ Việt Nam (có thể lên đến 100%), dẫn đến thời gian lưu kho tăng, phát sinh chi phí kiểm tra, chi phí lưu kho đối với doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu vào thị trường EU.

Bên cạnh đó, việc này cũng có khả năng gây tâm lý lo ngại đến các nhà nhập khẩu ở các thị trường khác, đăc biệt là đối với các thị trường nhập nguyên liệu của Việt Nam để tái xuất sang thị trường EU hoặc Mỹ và các nước có quy định áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp chống khai thác IUU.

Ảnh hưởng và cách tháo gỡ

Về thời hạn thẻ vàng đối với Việt Nam, theo quy trình của EC, sau khi xác định quốc gia có xuất khẩu thủy sản vào EU không đáp ứng được các yêu cầu của EU trong chống khai thác IUU, EC có quyết định cảnh báo chính thức (biện pháp thẻ vàng). Thời gian cảnh báo thẻ vàng là 6 tháng. 

Sau 6 tháng (đến 23/4/2018) sau khi có kết quả của đoàn kiểm tra của Tổng vụ các vấn đề về biển và thủy sản của EC (DGMARE) về việc triển khai các quy định về IUU của EU, có 3 khả năng xảy ra với Việt Nam.

Một là, nếu Việt Nam triển khai đầy đủ, toàn bộ các quy định của EC với các minh chứng cụ thể thì tình trạng cảnh báo thẻ vàng sẽ được dỡ bỏ.

Trường hợp thứ hai, nếu việc triển khai các qui định của EU về IUU có tiến bộ, EC có thể gia hạn để hoàn thiện các nội dung còn thiếu.

Trong trường hợp cảnh báo của EC không được thực hiện hoặc triển khai không hiệu quả, EC sẽ ban hành biện pháp thẻ đỏ, khi đó lệnh cấm xuất khẩu hải sản khai thác từ Việt Nam vào thị trường EU sẽ được áp dụng.

Để EU rút lại thẻ vàng đối với Việt Nam, trong thời gian EC nhắc nhở, cảnh báo, Bộ NN&PTNT sẽ tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như: Sớm báo cáo Thủ tướng Chính phủ: Phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia nhằm ngăn chặn, giảm thiểu và loại bỏ khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định đến năm 2025 (đã được trình Thủ tướng tại văn bản số 8526/TTr-BNN/TCTS ngày 10/10/2017); tổ chức thực hiện quyết liệt, triệt để Kế hoạch này ngay sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; phê duyệt chủ trương đầu tư và bố trí kinh phí để xây dựng, triển khai dự án thông tin giai đoạn II.

Ngoài ra, Bộ NN&PTNT sẽ thành lập tổ công tác liên ngành do lãnh đạo Bộ là Tổ trưởng với sự tham gia của các Bộ, ngành, hội, hiệp hội có liên quan để chỉ đạo, điều phối triển khai các biện pháp khắc phục thẻ vàng của EU.

Tổ chức các đoàn đàm phán, đối thoại để EU hiểu và ghi nhận nỗ lực của Việt Nam trong việc triển khai, đáp ứng các khuyến nghị của EU; tiếp tục biên dịch Luật Thủy sản sửa đổi và các văn bản dưới luật khi được sửa đổi ban hành để cung cấp cho EU.

Ngay sau khi Luật Thủy sản sửa đổi được Quốc hội thông qua, Bộ NN&PTTN sẽ khẩn trương xây dựng các văn bản dưới luật để có hiệu lực cùng thời điểm có hiệu lực của Luật Thủy sản sửa đổi nhằm đáp ứng được khung pháp lý về quản lý nghề cá theo yêu cầu của EU…

Theo số liệu từ Trung tâm Thông tin Thủy sản, trong năm 2016, tổng giá trị xuất khẩu thủy sản sang thị trường EU đạt 1,219 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu hải sản sang EU đạt 357,857 triệu USD, chiếm 29,4% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản sang EU. Tính riêng 9 tháng đầu năm, tổng giá trị xuất khẩu thủy sản sang thị trường EU đạt 1,047 tỷ USD.

Phong Lâm (T/h)