Giảm phát thải từ doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua chuyển đổi nguyên liệu lò hơi công nghiệp

Theo ông Trần Văn Lượng - Chủ tịch Hội Khoa học Kỹ thuật nhiệt Việt Nam, dù có quy mô nhỏ nhưng số lượng cơ sở sản xuất trong các lĩnh vực như dệt, nhuộm, chế biến bia, nước ngọt, hệ thống lò sấy... có khoảng 9.000 lò hơi công nghiệp đang hoạt động và nhiều cơ sở này sử dụng nguồn nhiên liệu như điện, than, dầu, khí,... để vận hành hệ thống lò hơi sản sinh lượng khí thải lớn.

Lò hơi sử dụng nguyên liệu than của doanh nghiệp. Ảnh minh họa.

Trong khi đó, ngành viên nén nói chung và viên nén gỗ nói riêng của Việt Nam phát triển rất mạnh trong những năm vừa qua. Thống kê từ Hiệp hội Viên nén gỗ Việt Nam cho thấy, khoảng 95% lượng viên nén sản xuất tại Việt Nam (tương đương trên 4 triệu tấn) được đưa ra xuất khẩu, chủ yếu sang thị trường Nhật Bản và Hàn Quốc. Viên nén xuất khẩu được sử dụng làm nhiên liệu đầu vào, thay thế một phần cho lượng than đá hiện đang được sử dụng để sản xuất điện tại các quốc gia này.

Tuy nhiên, tại Việt Nam chỉ có khoảng 5% tổng lượng cung viên nén hiện đang được sử dụng chủ yếu đưa vào hệ thống lò hơi của các cơ sở sản xuất thuộc các tập đoàn đa quốc gia và nằm trong chuỗi cung toàn cầu như Adidas, Nike, Samsung... và một số doanh nghiệp nằm trong các khu công nghiệp nơi có các cam kết về phát thải thấp, chuyển đổi xanh.

Phân tích sự chuyển đổi chậm chạp này, các chuyên gia cho biết, doanh nghiệp thiếu vốn đầu tư cho việc chuyển đổi; thiếu các tiêu chuẩn, quy chuẩn về chế tạo nồi hơi đốt biomass; năng lực thiết kế, chế tạo của nhiều nhà chế tạo nồi hơi còn hạn chế.

Bên cạnh đó, chi phí đầu tư nồi hơi mới cao, chi phí cho phần cải tạo và chi phí do dừng sản xuất là các doanh nghiệp cần tính đến khi thực hiện chuyển đổi.

Một trong những thách thức nữa là thị trường carbon nội địa chưa hình thành nên chưa tạo thành động lực cho doanh nghiệp. Do đó, cần nhanh chóng có các cơ chế, chính sách và các hành động cụ thể để hình thành cầu thị trường thông qua các cơ chế bắt buộc hoặc khuyến khích các cơ sở nội địa chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch sang các dạng năng lượng tái tạo.

Về điều này, TS. Tô Xuân Phúc - chuyên gia thuộc Tổ chức Forest Trends cho biết, Điều 19 Nghị định 06/2022/NĐ-CP ngày 07 tháng 01 năm 2022 của Chính Phủ quy định, các cơ sở phát thải khí nhà kính lớn có thể sử dụng tín chỉ các-bon để bù cho lượng phát thải khí nhà kính vượt quá hạn ngạch phát thải.

Tuy nhiên, số lượng tín chỉ không được vượt quá 10% tổng số hạn ngạch được phân bổ. Điều này có nghĩa, các cơ sở khi đầu tư chuyển đổi công nghệ sản xuất giảm phát thải có thể dùng tín chỉ các-bon tạo thành để giao dịch trên thị trường. Điều này tạo động lực để doanh nghiệp chủ động triển khai giảm phát thải dù không có lượng phát thải khí nhà kính lớn.

Về phía doanh nghiệp, cần tăng cường nâng cao nhận thức cho người sử dụng lò hơi của, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ về kiến thức sử dụng năng lượng hiệu quả phát thải thấp, hướng tới tham gia thị trường carbon khi thị trường carbon vận hành.

Duy Trinh (t/h)