Gian nan cuộc chiến chống hàng giả trong thương mại điện tử

Nhiều chiêu trò tinh vi

Theo ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường, từ khi dịch Covid-19 đến nay, hình thức mua bán hàng hoá qua thương mại điện tử (TMĐT) tăng trưởng nhanh trên toàn cầu, đặc biệt tại nước ta tốc độ tăng trưởng vượt bậc ở mức 16-30%/năm.

Chống hàng giả trên thương mại điện tử là vấn đề vô cùng quan trọng, cấp thiết trong bối cảnh hiện nay. Đây không chỉ là nhiệm vụ của riêng Bộ Công Thương mà còn là trách nhiệm chung của toàn xã hội, trên hết là của lực lượng Quản lý thị trường. Tuy nhiên, hiện nay, thương mại điện tử phát triển bùng nổ đã và đang tạo ra thách thức cho các lực lượng chức năng trong công tác kiểm tra, kiểm soát chất lượng hàng hóa.

Các hình thức mua bán hàng qua mạng và trên các kênh TMĐT có yếu tố online, nên nhiều đối tượng đã lợi dụng kinh doanh hàng giả, hàng nhái, vi phạm sở hữu trí tuệ gia tăng, gây khó khăn cho lực lượng chức năng.

Thống kê, từ đầu năm 2023 đến nay, lực lượng quản lý thị trường cả nước đã kiểm tra 62.338 vụ việc hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, xử lý 44.554 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách trên 410 tỷ đồng, trong đó có nhiều vi phạm trên các kênh TMĐT.

Đáng lo ngại là hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ không bày bán tràn lan như trước đây mà sau khi qua biên giới được tập kết tại các kho hàng nơi hẻo lánh, ít người qua lại hoặc nhà riêng, rồi lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh; hàng hóa được chuyển đến người tiêu dùng thông qua dịch vụ chuyển phát nhanh. Các đối tượng chuyển địa bàn hoạt động từ môi trường truyền thống sang môi trường TMĐT.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn, đại diện Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công thương) cho hay, các mặt hàng bị làm giả, làm nhái, vi phạm sở hữu trí tuệ trên TMĐT rất đa dạng và khó phát hiện, do hình ảnh và thông tin sản phẩm cung cấp trên các trang bán hàng là thật. Người bán hàng lại thường không có kho hàng, chỉ bán online, làm cộng tác viên trung gian... nên lực lượng chức năng khó kiểm tra, xử lý.

Ông Nguyễn Phương Minh, Cục Sở hữu trí tuệ cho biết thêm, hiện nay cơ quan chức năng đang gặp khó khăn trong việc xử lý triệt để các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Bởi vì hiện nay do chưa thể xác định được danh tính các cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT dựa trên dữ liệu về chứng minh thư và căn cước công dân chưa gắn chip nên chưa đủ căn cứ pháp lý để xử lý triệt để các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Ngoài ra, cơ quan chức năng còn gặp khó khăn trong phát hiện các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ do còn rất nhiều chủ sở hữu nhãn hiệu chưa quan tâm và chưa nhận thức đủ về những rủi ro bị xâm phạm nhãn hiệu trên không gian mạng nên đã không để ý, giám sát chặt chẽ các hành vi xâm phạm nhãn hiệu.

Cùng với đó, do bản chất hành vi xâm phạm nhãn hiệu là hành vi phức tạp và chỉ được hoàn toàn xác định bởi kết luận giám định nhãn hiệu của Viện Khoa học sở hữu trí tuệ nên các chủ sở hữu nhãn hiệu và sàn thương mại điện tử khá lúng túng trong việc xác định các hành vi xâm phạm nhãn hiệu.

Mắt xích không thể thiếu

Như chia sẻ của ông Trần Hữu Linh, chống hàng giả trên thương mại điện tử sẽ là nhiệm vụ chủ chốt của lực lượng trong vòng 3 đến 5 năm tới. Để phòng ngừa, ngăn chặn hiệu quả các hành vi vi phạm trên thương mại điện tử cần xây dựng hệ thống quản lý không gian mạng, hệ thống giám sát, cảnh báo nguy cơ, rủi ro cho chuyển đổi số xuyên suốt, thống nhất từ Trung ương tới QLTT các địa phương để kịp thời xử lý các sự cố, vụ việc vi phạm.

Ông Linh cũng cho rằng, vì thương mại điện tử, mạng xã hội là không gian vô cùng rộng lớn, xuyên biên giới, do vậy, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và con người để phục vụ nhiệm vụ đấu tranh phòng chống hàng giả trên thương mại điện tử. Ngoài ra, đẩy mạnh công tác phối hợp giữa các cơ quan liên quan trong việc thanh kiểm tra, kiểm soát hoạt động lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ.

"Đề án chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử đến năm 2025 đã được Chính phủ phê duyệt theo đệ trình của Bộ Công thương. Điều này đã khẳng định quyết tâm của cơ quan chức năng trong cuộc chiến chống hàng giả và các hành vi vi phạm trong thương mại điện tử”, ông Trần Hữu Linh nhấn mạnh.

“Mặt trận” thương mại điện tử vô cùng phức tạp, do đó, theo nhiều chuyên gia, ngoài nỗ lực của cơ quan chức năng, người tiêu dùng cũng cần nâng cao ý thức, chung tay để loại bỏ hàng giả, hàng nhái.

Người tiêu dùng phải thực sự là "mắt xích" quan trọng, phải trở thành người tiêu dùng thông thái. Điều đó không chỉ bảo vệ quyền lợi của chính người tiêu dùng mà còn góp phần làm lành mạnh thị trường hàng hóa, bảo vệ nền sản xuất trong nước.

Phong Lâm