Thu hồi, loại bỏ phương tiện cũ, nát không đủ tiêu chuẩn lưu hành

Văn phòng Chính phủ ban hành Thông báo số 153/TB-VPCP kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà về các giải pháp toàn diện và cấp bách để xử lý ô nhiễm môi trường không khí tại các thành phố lớn (Thông báo 153).

Theo thông báo 153, Phó Thủ tướng Chính phủ yêu cầu, UBND thành phố Hà Nội, UBND thành phố Hồ Chí Minh khẩn trương triển khai các nhiệm vụ giải pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm để trong 5 năm tới đạt mục tiêu chỉ số ô nhiễm không khí (AQI) ở ngưỡng an toàn với sức khỏe con người.

Trong đó, hai thành phố này phải thực hiện lộ trình chuyển đổi xanh trong giao thông công cộng, tổ chức các biện pháp điều tiết phương tiện giao thông hợp lý, thu hồi, loại bỏ phương tiện cơ giới (trong đó có xe máy) lạc hậu, cũ, nát không đủ tiêu chuẩn lưu hành gây ô nhiễm môi trường; nghiên cứu giải pháp về khu vực phát thải thấp tại địa phương, triển khai khi có đủ điều kiện.

Phó Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ Công Thương và các bộ, ngành, địa phương khẩn trương ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với khí thải phương tiện ôtô, xe máy lưu hành trong tháng 4.2025. Bộ Công Thương, Bộ Tài chính ban hành các cơ chế về ưu đãi thay đổi, chuyển đổi nhiên liệu, chuyển đổi phương tiện, chuyển đổi công nghệ xử lý, phát triển hạ tầng xanh tại các đô thị.

Xe máy cũ nát cần phải thu hồi nhanh chóng để giảm ô nhiễm môi trường. Ảnh minh họa

Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Hữu Tiến - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, về chính sách chung, cơ quan chức năng tạo thuận lợi cho xe điện hoạt động thay thế xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch đã cơ bản đầy đủ. Xe ôtô, xe máy sử dụng điện đã có đủ hành lang pháp lý để sử dụng, có thể thay thế hoàn toàn xe ôtô, xe máy sử dụng xăng dầu. Thời gian tới, khi ban hành kiểm định khí thải xe máy, lượng xe phát hành khí thải lớn có thể bị loại bỏ. Cơ quan chức năng cũng sẽ nghiên cứu các chính sách để chuyển đổi phù hợp.

Theo thống kê của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, Việt Nam là một quốc gia có tỷ lệ sở hữu và sử dụng xe máy cao khoảng 77 triệu xe máy đăng ký, đưa tỷ lệ sở hữu xe máy trên 1.000 dân tới 770 xe, thuộc hàng cao nhất thế giới. Trong bối cảnh đặc thù về quy hoạch xây dựng và bất cập về hạ tầng giao thông, các lợi thế của xe máy như tốc độ khá cao, có khả năng chuyên chở, sự linh hoạt, thuận tiện, cơ động, chi phí vận hành rẻ,... càng được phát huy lên gấp bội khi so sánh với các phương tiện vận tải khác. Song một trong những nhược điểm của xe máy là độ an toàn thấp,...và gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng từ những phương tiện không đảm bảo lưu thông.

Hiện nay Chính phủ đã chính thức ban hành lộ trình kiểm định khí thải xe máy. Theo đó, tiêu chuẩn mức khí thải xe máy sẽ phải tuân thủ mức mới. Đối chiếu các quy định, mức khí thải với xe máy (mô tô, xe gắn máy) theo lộ trình chính thức như sau:

Đối với xe gắn máy hai bánh nhập khẩu mới và sản xuất, lắp ráp từ 1/1/2025 đến hết 30/6/2027 (áp dụng mức 2) như CO: 2.2 g/km; HC + NOx: 0.5 g/km; PM: Không giới hạn. Từ 1/7/2027, loại xe này áp dụng mức khí thải sau: CO: 1.0 g/km; HC: 0.10 g/km; NOx: 0.08 g/km; PM: không giới hạn.

Đối với mô tô hai bánh nhập khẩu mới và sản xuất, lắp ráp áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 3 từ 1/1/2025 đến hết ngày 30/6/2026 như sau: CO: 2.3 g/km; HC: 0.20 g/km; NOx: 0,15 g/km; PM: không giới hạn. Từ 1/7/2026, loại xe này áp dụng mức khí thải sau: CO: 1.0 g/km; HC: 0.10 g/km; NOx: 0.08 g/km; PM: không giới hạn.

Mức tiêu chuẩn khí thải này thực hiện theo Quyết định số 19/2024/QĐ-TTg của Chính phủ quy định lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp, trong đó có xe máy.

Theo đó lộ trình kiểm định khí thải với xe máy (mô tô, xe gắn máy) như sau: Xe gắn máy hai bánh nhập khẩu mới và sản xuất, lắp ráp tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 2 này từ ngày 1 tháng 1 năm 2025 đến hết ngày 30/6/2027. Xe mô tô hai bánh nhập khẩu mới và sản xuất, lắp ráp tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 3 từ ngày 1 tháng 1 năm 2025 đến hết ngày 30/6/2026. Xe gắn máy hai bánh nhập khẩu mới và sản xuất, lắp ráp áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 4 từ ngày 1/7/2027. Xe mô tô hai bánh nhập khẩu mới và sản xuất, lắp ráp áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 4 từ ngày 1/7/2026.

Về mức tiêu chuẩn khí thải trong quyết định được giải thích như sau: Mức tiêu chuẩn khí thải (mức 2, mức 3, mức 4 và mức 5) đối với xe nhập khẩu mới và sản xuất, lắp ráp quy định tại quyết định này là các mức tiêu chuẩn khí thải tương ứng với các mức tiêu chuẩn khí thải (Euro 2, Euro 3, Euro 4 và Euro 5) của Ủy ban kinh tế châu Âu của Liên Hợp quốc (UNECE) và Chỉ thị của Liên minh Châu Âu (EC) về phê duyệt kiểu loại xe cơ giới.

An Dương (T/h)