Hải quan cảnh báo rủi ro buôn lậu vàng tăng cao khi giá biến động mạnh

Diễn biến khó lường của thị trường vàng cùng sự chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng quốc tế đang tạo ra “điểm nóng” cho hoạt động buôn lậu và vận chuyển trái phép vàng qua biên giới. Cục Hải quan xác định mặt hàng vàng, cùng tiền tệ và một số hàng có giá trị cao, tiềm ẩn nhiều thủ đoạn tinh vi nhằm qua mặt kiểm soát hải quan, nhất là khi lợi nhuận từ hoạt động phi pháp có thể rất lớn.

Báo cáo chuyên môn của ngành Hải quan cho biết, chỉ trong tháng chín đã phát hiện và xử lý hàng nghìn vụ vi phạm buôn lậu, gian lận thương mại; lũy kế chín tháng đầu năm 2025 lên tới hơn 13.000 vụ với trị giá hàng hóa vi phạm ước tính lớn. Những con số này cho thấy kịch bản hoạt động buôn lậu tinh vi đang diễn ra ở nhiều tuyến: đường bộ, đường thủy nội địa, đường hàng không và tuyến biển. Tình hình càng đáng lo khi thị trường vàng vừa trải qua những biến động mạnh, khiến khoảng cách giá giữa các thị trường trở nên hấp dẫn cho hành vi vận chuyển trái phép.

Cơ quan chức năng nêu rõ các “điểm nóng” và phương thức thường thấy ở tuyến biên giới phía Nam giáp Campuchia và tuyến giáp Lào, các đối tượng lợi dụng tuyến đường bộ, đường thủy nội địa, cất giấu vàng và ngoại tệ trên phương tiện vận tải hoặc trong hành lý cá nhân. Trên tuyến hàng không, thủ đoạn phổ biến là cất giấu trong hành lý xách tay, quần áo hoặc trên người, thậm chí thuê nhân viên, sử dụng giấy tờ giả để né kiểm tra. Ở tuyến biển, cảng lớn như Vạn Gia, Đình Vũ, Tân Vũ, Cát Lái, Hiệp Phước, Cái Mép… được nhắc tới như các điểm cần tăng cường kiểm soát do lưu lượng hàng hóa lớn, dễ tạo sơ hở.

Thủ đoạn tinh vi hơn bao gồm việc lợi dụng các thủ tục trung chuyển, chuyển khẩu, quá cảnh để che giấu bản chất hàng hóa; khai báo sai nhãn hiệu, trà trộn hàng vi phạm với hàng hợp pháp; hoặc lợi dụng các loại hình khai báo hải quan đơn giản để không nêu rõ nhãn mác, xuất xứ. Tình trạng sử dụng tên giả, chứng minh nhân dân giả, thuê người nhận hộ, thuê dịch vụ nhận hàng qua nhiều công đoạn nhằm xóa dấu vết cũng đang được ghi nhận tăng lên. Những hành vi này khiến công tác giám sát và phát hiện trở nên khó khăn hơn.

Một yếu tố mới có thể làm gia tăng áp lực với quản lý thị trường là thay đổi chính sách liên quan đến vàng và giao dịch vàng trong nước gần đây. Việc điều chỉnh pháp luật, cũng như thông tin về việc mở cửa hơn cho thị trường vàng, khiến hoạt động mua bán vàng trở nên sôi động, đồng thời có thể xuất hiện kẽ hở cho kẻ xấu lợi dụng. Cơ quan quản lý và hải quan đã lưu ý các đơn vị tăng tần suất kiểm tra, phối hợp với lực lượng hải quan tại cửa khẩu, cảng và sân bay, rà soát các lô hàng, tăng cường tuần tra, kiểm soát chủ động từ sớm, từ xa.

Để đối phó với nguy cơ buôn lậu vàng và tiền tệ, chuyên gia và lực lượng chức năng khuyến nghị một số biện pháp cấp bách: tăng cường kiểm tra, giám sát các tuyến trọng điểm; nâng cao năng lực phân tích rủi ro, sử dụng công nghệ soi chiếu và giám sát thông minh tại cảng, cửa khẩu; phối hợp liên ngành chặt chẽ hơn trong trao đổi thông tin tình báo thủ đoạn buôn lậu; truy xét các đường dây, ổ nhóm có tổ chức; đồng thời xử lý nghiêm để có sức răn đe. Các doanh nghiệp hoạt động trong ngành vận tải, logistics, kinh doanh vàng cũng cần chủ động kiểm soát nội bộ, tuân thủ pháp luật, tránh tiếp tay vô tình cho hành vi phạm pháp.

Người dân và khách hàng được khuyến cáo không tham gia các giao dịch “mua bán chênh lệch” hoặc nhận gửi hàng, nhận tiền hộ nếu không rõ nguồn gốc; tuyệt đối không cất giấu, vận chuyển vàng, ngoại tệ trái phép qua biên giới. Trong bối cảnh giá vàng biến động, lợi nhuận dễ tạo cám dỗ, nhưng rủi ro pháp lý, tài chính và hình sự là rất lớn nếu dính líu đến hành vi buôn lậu.

Cục Hải quan cho biết sẽ tiếp tục phối hợp với các lực lượng chức năng tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vụ việc, đồng thời kiến nghị hoàn thiện chính sách quản lý mặt hàng vàng, tiền tệ nhằm giảm thiểu chênh lệch giá, hạn chế lỗ hổng pháp lý. Công tác truyền thông, cảnh báo sớm tới doanh nghiệp, người dân cũng được đẩy mạnh nhằm nâng cao cảnh giác cộng đồng trước các thủ đoạn tội phạm.

Trong khi cơ quan chức năng nỗ lực trấn áp, bản thân thị trường và cộng đồng cần cảnh giác; những ai có ý định lợi dụng khoảng cách giá vàng để trục lợi nên cân nhắc hậu quả pháp lý nặng nề. Đối với những cá nhân, tổ chức phát hiện dấu hiệu buôn lậu hoặc nhận được lời mời tham gia các giao dịch đáng ngờ, cần báo ngay với cơ quan hải quan hoặc công an kinh tế nơi gần nhất để bảo vệ quyền lợi và góp phần bảo đảm an ninh, trật tự xã hội.

An Dương (T/h)