Hàng giả tràn lan trên môi trường số: Nỗi lo chưa có điểm dừng

Buôn bán hàng giả trên mạng xã hội và sàn TMĐT

Lực lượng quản lý thị trường đã xử lý hơn 4.000 vụ vi phạm, gỡ bỏ gần 44.500 sản phẩm và chặn hơn 12.400 gian hàng có dấu hiệu vi phạm trên các sàn TMĐT. Mặc dù nhiều quảng cáo thổi phồng công dụng, đặc biệt là thực phẩm chức năng và mỹ phẩm, đã bị “dọn dẹp tương đối sạch sẽ”, nhưng hàng giả, hàng nhái vẫn tràn lan.

Tại Hà Nội và TP.HCM, các đội thuộc Chi cục Quản lý thị trường phát hiện nhiều hàng hóa “không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp, có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu nổi tiếng” và “không rõ nguồn gốc, xuất xứ”. Môi trường mua sắm trực tuyến, vốn được kỳ vọng thuận tiện, đang trở thành “mỏ” cho hàng giả, hàng nhái, làm tổn hại người tiêu dùng và doanh nghiệp chân chính.

Bảo vệ người tiêu dùng trong kỷ nguyên số

Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng nhấn mạnh, một trong những trở ngại lớn nhất của người tiêu dùng khi mua sắm trực tuyến là sự e ngại về chất lượng sản phẩm, cùng với vấn đề hàng kém chất lượng, hàng giả và hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ – vấn đề nóng cả trong thương mại điện tử lẫn thương mại truyền thống.

Bà Thắng cho biết, Tuần lễ thương mại điện tử và Ngày mua sắm trực tuyến Online Friday 2025 thể hiện quyết tâm của Bộ Công Thương trong việc đồng hành cùng các nền tảng TMĐT, các nhà bán hàng và người tiêu dùng để xây dựng môi trường minh bạch và giàu trải nghiệm tích cực, đồng thời nâng cao trách nhiệm của cơ quan quản lý, nền tảng số, sàn TMĐT và các nhà bán hàng trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Ông Trần Hữu Linh và bà Lê Hoàng Oanh tham gia livestream tương tác với người tiêu dùng tối 14.11.

Một trong những giải pháp quan trọng là yêu cầu chủ sàn TMĐT kiểm soát chất lượng, nguồn gốc, hóa đơn chứng từ, đồng thời bồi thường cho người tiêu dùng nếu xảy ra vi phạm. Trong trường hợp phát hiện hàng giả, nhái, chủ sàn phải gỡ bỏ gian hàng vi phạm trong vòng 24 giờ. Thực tế, việc này đã được triển khai: Cục TMĐT và Kinh tế số đã yêu cầu gỡ bỏ 44.000 sản phẩm vi phạm và 12.000 gian hàng vi phạm, đồng thời phối hợp với cơ quan cảnh sát điều tra và lực lượng quản lý thị trường xử lý 120 website vi phạm.

TikTok Việt Nam cũng đã tích cực gỡ nhiều sản phẩm vi phạm. Đại diện TikTok, ông Nguyễn Lâm Thanh, nhấn mạnh rằng mục tiêu “an tâm vui sắm” không thể đạt được từ một phía. TikTok Shop đã kêu gọi sự chung tay của cộng đồng người có tầm ảnh hưởng, nhà sáng tạo nội dung và nhà bán hàng nhằm giúp người tiêu dùng lựa chọn hàng hóa chất lượng, nâng cao nhận thức về quyền lợi khi mua sắm trực tuyến và khuyến khích minh bạch, trách nhiệm từ nhà bán hàng.

Nâng cao nhận thức người tiêu dùng

Trong khuôn khổ Online Friday 2025, hai Cục trưởng – Lê Hoàng Oanh (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số) và Trần Hữu Linh (Cục Quản lý và Phát triển thị trường), đã trực tiếp tư vấn cách phân biệt hàng thật – hàng giả, kỹ năng mua sắm thông minh. Chuỗi livestream này được kỳ vọng nâng cao nhận thức và bảo vệ người tiêu dùng, tạo “vắc-xin” nhận biết hàng giả ngay trong hành vi mua sắm.

Hàng giả, hàng nhái trên mạng xã hội và sàn TMĐT vẫn là một hiểm họa âm ỉ nhưng sức phá mạnh, làm sụt niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp chân chính. Dù đã có nhiều bước tiến về pháp lý, công nghệ và tuyên truyền, tình hình vẫn chưa được “nắn” về điểm dừng.

Để bảo vệ người tiêu dùng, các bên liên quan cần đồng thời hành động: người tiêu dùng nên kiểm tra kỹ chứng từ, phản hồi và ưu tiên cửa hàng uy tín; các sàn TMĐT phải minh bạch gian hàng, ứng dụng công nghệ nhận diện vi phạm và chịu trách nhiệm khi để hàng giả lọt; doanh nghiệp chính hãng cần tăng cường truy xuất nguồn gốc, tem thông minh và QR code để người mua dễ tra cứu; cơ quan quản lý cần đẩy nhanh hoàn thiện luật, tăng cường lực lượng kiểm tra và hợp tác quốc tế chống hàng giả xuyên biên giới. Nếu không hành động khẩn trương, hậu quả sẽ là người tiêu dùng thiệt hại, doanh nghiệp chân chính bị lấn át, thương hiệu Việt Nam tổn thương.

Thanh Hiền