Hạt cây thầu dầu chứa 'chất độc nguy hiểm bậc nhất hành tinh'

Các bộ phận của cây, bao gồm rễ, hạt, lá và thân đều có khả năng chữa bệnh. Trong đó, hạt thầu dầu (Ricinus communis) chứa ricin - một chất cực độc, nếu không được chế biến đúng cách sẽ rất dễ gây ngộ độc.

Với đặc tính không mùi, không vị, ricin có độc tính cao hơn cả nọc độc rắn hổ mang nguy hiểm nhất. Nhiều người cho nó là một trong những chất độc mạnh nhất mà con người từng biết đến. Về lý thuyết, với 1gram chất này đủ để làm chết khoảng 36.000 người, độ độc của asen so với ricin chỉ là "hạng tép riu"!

Triệu chứng trúng độc ricin là nôn, đau bụng, đi ngoài, đái ít, khó thở, da tím tái. Do ricin làm tan máu nên có thể khiến nạn nhân đái hoặc đi ngoài ra máu, rối loạn thị lực và tim mạch, phù phổi cấp, hôn mê và dẫn đến tử vong.

Một đặc tính nguy hiểm của ricin là triệu chứng trúng độc đầu tiên thường không xuất hiện trước 15 giờ (có chăng là hiện tượng sung huyết võng mạc) sau khi nhiễm. Chưa có phương pháp giải độc hiệu quả. Thông thường cái chết sẽ đến sau 3 - 8 ngày.

Đã có trường hợp ở Việt Nam bị ngộ độc do ăn quả thầu dầu. Trước đó, Bệnh viện đa khoa tỉnh Tuyên Quang tiếp nhận 5 bệnh nhi bị ngộ độc hạt thầu dầu trong tình trạng đau bụng và buồn nôn, nôn. Gia đình phát hiện nên đưa trẻ đến Bệnh viện đa khoa huyện Sơn Dương để cấp cứu, sau đó chuyển đến Bệnh viện đa khoa tỉnh.

Cho đến bây giờ vẫn không có phương thuốc nào được cho là có thể giải độc được Ricin. Theo Valette và Salvanet (1936), với liều 0,002mg, đối với 1kg thể trọng đã làm chết một con thỏ, tiêm 0,03mg cho 1kg thể trọng chó là đủ giết chết một con chó. Thông thường, cái chết sẽ đến sau 3 - 8 ngày với người lớn. Liều để giết chết một người lớn là vào khoảng 0,35- 0,7mg nếu vô tình hít phải.

Đã có trường hợp ở Việt Nam bị ngộ độc do ăn quả thầu dầu. (Ảnh minh họa).

Bác sĩ Lê Thị Hồng Chính  Trung tâm Y học Cổ truyền Vinmec - Sao Phương Đông khuyến cáo: “Khi ăn phải ricin sẽ gây nhức đầu, tăng lượng bạch cầu, chuột rút cơ, đổ mồ hôi lạnh và tăng nhiệt độ cơ thể, nguy hiểm hơn có thể gây trụy tim và tử vong. Chính vì thế mà dược liệu này được các bác sĩ cũng như thầy thuốc khuyến cáo chỉ nên dùng ngoài da và dùng với liều lượng cho phép để đảm bảo an toàn”.

“Để tránh gây ngộ độc hạt cây thầu dầu, cách sử dụng hiệu quả nhất là nên đắp ngoài da, tuyệt đối không nên ăn. Liều lượng được khuyến cáo sử dụng tốt đa là 20g hạt trên một ngày. Cần cảnh giác với độc tính của thầu dầu và tránh để vây vào miệng, lưỡi”, bác sĩ Chính cho biết thêm.

Tuy nhiên, chất độc này biến mất khi bị ép, vì nó nằm lại trong khô dầu, còn lá thầu dầu cũng có độc nhưng độc tố rất ít. Dầu từ hạt thầu dầu có khả năng dưỡng ẩm và làm mềm da tốt. Người ta thường dùng loại dầu này để điều trị rạn da, giúp vết thương hở nhanh lành, giảm đau, chống viêm và giảm mụn.

Không chỉ vậy, dầu thầu dầu và các dẫn xuất của nó được sử dụng trong sản xuất xà phòng, dầu bôi trơn công nghiệp, dầu phanh và thủy lực, sơn, thuốc nhuộm, chất phủ, mực viết, chất dẻo kháng lạnh, sáp và chất đánh bóng, nylon, dược phẩm và nước hoa.

Trên thị trường Việt, dầu thầu dầu hiện có giá bán dao động từ 80.000 - 230.000 đồng/100ml tùy nơi bán và chất lượng. Hạt thầu dầu cũng có giá bán khá tốt, khoảng 100.000 - 110.000 đồng/kg. Không chỉ có ở Việt Nam, cây thầu dầu còn được trồng nhiều ở: Ấn Độ, Châu Phi, Brazil, Trung Quốc…

Tại thị trường xứ Trung, trồng thầu dầu cũng là lựa chọn mang lại giá trị kinh tế cao cho người nông dân khi chúng sở hữu nhiều công dụng về mặt sức khỏe, đồng thời có thể ứng dụng trong nhiều lĩnh vực sản xuất. Hạt thầu dầu tại Trung Quốc hiện có giá khoảng 14 - 17 NDT/kg.

Thanh Hiền (t/h)