Khi công nghệ là 'bảo hiểm thương hiệu' cho nông sản

Từ cao nguyên đến siêu thị: Hành trình minh bạch của nông sản OCOP

Sáng sớm tại Mộc Châu, Sơn La, những đồi chè, rừng dâu tây và vườn mận hậu thơm ngát vào vụ. Nông dân đọc sớm và thu hoạch theo tiêu chuẩn OCOP 3-4 sao, tuy nhiên khác với trước đây mỗi sản phẩm khi đóng gói đều được dán một chiếc tem QR truy xuất nguồn gốc, được ví như “hộ chiếu số” của sản phẩm.

Chị Lường Thị Pha, thành viên một tổ hợp tác chè hữu cơ chia sẻ: “Tem QR nhỏ xíu nhưng chứa cả câu chuyện – nơi trồng, ngày hái, ai chịu trách nhiệm sản xuất. Người mua chỉ cần quét là biết rõ".

Thực tế, ngoài chè Mộc Châu, nhiều sản phẩm OCOP khác như xoài Cao Lãnh (Đồng Tháp), cà phê Arabica (Lâm Đồng), gạo hữu cơ (Sóc Trăng)… đều đã triển khai công nghệ này. Mỗi sản phẩm khi đến tay người tiêu dùng kèm theo một con tem nhỏ, nhưng chứa đựng đầy đủ thông tin: vùng trồng, lịch canh tác, quá trình sơ chế, kết quả kiểm định vệ sinh an toàn thực phẩm, thậm chí cả video ghi lại quy trình sản xuất.

Tại một siêu thị ở Hà Nội, chị Nguyễn Thu Giang đưa điện thoại lên quét mã QR trên gói chè OCOP. Trên màn hình hiện lên đầy đủ thông tin: lô sản xuất, hộ sản xuất, ngày đóng gói, chứng nhận vệ sinh… “Mình cảm giác yên tâm tức thì", chị nói. Trước đây, việc mua nông sản OCOP phần lớn dựa vào hình ảnh, niềm tin mù mờ hoặc uy tín của tên thương hiệu, giờ đây, mọi thứ minh bạch hóa chỉ bằng một cú quét.

Một nhóm hợp tác xã mới tại Sơn La đã tổ chức mini workshop hướng dẫn người dân cách dán tem, cập nhật nhật ký sản xuất kỹ thuật số. Đến nay, sản phẩm chè địa phương đã bắt đầu được bán qua các sàn thương mại online có tích hợp tính năng quét QR trước khi chốt đơn hàng. Nông dân chủ động hơn trong vận hành thương hiệu cá nhân, đồng thời tăng khả năng cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại trên thị trường.

Một sản phẩm nông nghiệp OCOP không chỉ được đo bằng chất lượng mà còn bằng niềm tin. (Ảnh minh họa).

Đặt niềm tin vào tem: Khi công nghệ là “bảo hiểm thương hiệu”

Một chiếc tem QR đơn giản có thể trở thành bức tường chắn chắc chắn trước hàng giả, hàng nhái. Hiện nay, bên cạnh tem QR thông thường, nhiều doanh nghiệp cung cấp giải pháp công nghệ như QR Crypto – mã hóa dữ liệu, chữ ký số, truy vấn thời gian thực và cảnh báo truy cập bất thường.

Mỗi khi tem được quét, hệ thống ghi nhận thông tin: ai quét, thời gian, địa điểm & loại thiết bị. Nếu xuất hiện quét từ miền nước khác hoặc máy quét không hợp lệ, hệ thống sẽ tự động cảnh báo. Điều này giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn việc lưu thông sản phẩm, phát hiện sớm hàng giả, hàng nhái hoặc các đường dây phân phối trái phép.

Đặc biệt trong thời buổi thương mại điện tử bùng nổ, nhiều sản phẩm OCOP bị sinh ra dưới dạng hàng nhái hoặc giả mạo, sử dụng bao bì giống y như thật. Tem QR Crypto giúp người tiêu dùng nhận biết nhanh, còn doanh nghiệp giám sát được dòng sản phẩm thực sự có nguồn gốc minh bạch.

Nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã tại Lâm Đồng, Đồng Tháp đã thử nghiệm công nghệ này. Kết quả trong 6 tháng đầu năm: tổng cộng có gần 500.000 lượt quét QR Crypto được thực hiện tại các điểm bán lẻ; hơn 3.000 lượt quét từ các địa chỉ nghi ngờ hàng giả bị hệ thống ghi nhận và báo động. Nhờ vậy, nhà sản xuất kịp thời ngăn chặn việc lưu hành trái phép.

Công nghệ này không chỉ tăng khả năng giám sát mà còn là công cụ marketing hiệu quả. Tem QR hiện nay thường kết hợp thêm các chức năng phụ như: liên kết website, video sản xuất, đánh giá người dùng, biểu mẫu phản hồi trực tiếp... Điều này giúp tạo kênh tương tác hai chiều giữa người tiêu dùng và sản phẩm, tạo cảm giác kết nối gần gũi hơn.

Cuộc trao đổi với giám đốc một doanh nghiệp công nghệ nông nghiệp tại Hà Nội cho biết: “Chúng tôi nhìn nhận tem QR chính là một 'bảo hiểm thương hiệu'. Nếu sản phẩm bị làm giả hoặc giả mạo bao bì, hệ thống sẽ cảnh báo sớm – giúp doanh nghiệp xử lý nhanh trước khi sự việc lan rộng.”

Tại Đồng Tháp, sản phẩm xoài Cao Lãnh dự kiến sẽ áp dụng tem công nghệ QR Crypto cho toàn bộ lô sản xuất OCOP 5 sao, kết hợp mã vùng trồng đạt chuẩn EU. Hợp tác xã kỳ vọng nhờ đó sẽ tiếp cận thị trường xuất khẩu như Hà Lan, Nhật Bản dễ dàng hơn và tạo lợi thế cạnh tranh cho thương hiệu địa phương.

Một chiếc tem nhỏ – chứa đựng cả hành trình sản xuất, kiểm định, bảo vệ thương hiệu. Người tiêu dùng có thể lựa chọn và tin tưởng chỉ sau một cú quét, còn doanh nghiệp – đặc biệt là sản phẩm OCOP vùng miền có thể minh bạch hóa thông tin và chống hàng giả hiệu quả. Trong thời đại số hóa, chính tính minh bạch mới là nền móng của niềm tin và mỗi cú quét tem công nghệ chính là chìa khóa số nối dài giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng hiện đại.

Thanh Hiền