Khơi thông nguồn cung, siết đầu cơ, thúc đẩy quản lý minh bạch thị trường vàng

Bước tiến quan trọng nhưng chưa đủ “hạ nhiệt” thị trường

Diễn đàn “Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới” do Báo Kinh tế và Đô thị tổ chức tại Hà Nội ngày 24/11 đã ghi nhận nhiều ý kiến xung quanh nội dung trên. Theo đó, các chuyên gia cho rằng Nghị định 232/2025/NĐ-CP là bước cải cách quan trọng nhằm khắc phục những bất cập kéo dài trong quản lý thị trường vàng suốt 13 năm qua. Việc mở rộng quyền nhập khẩu, sản xuất vàng miếng cho doanh nghiệp và ngân hàng thương mại giúp thị trường có thêm không gian vận hành thay vì chỉ phụ thuộc vào một vài nguồn cung như trước đây.

PGS. TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị nhận định, khuôn khổ pháp lý mới không chỉ nhằm đảm bảo nguồn cung vàng miếng mà còn đóng vai trò tái cấu trúc thị trường theo hướng minh bạch hơn. Theo ông, thị trường vàng chỉ có thể ổn định khi ba trụ cột gồm thể chế, hạ tầng thị trường và hành vi các chủ thể tham gia được phát triển đồng đều.

"Việc bổ sung các quy định cụ thể về nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh vàng miếng chính là tiền đề cải thiện tính minh bạch và nâng cao hiệu quả giám sát", ông nói.

Các đại biểu tham dự Diễn đàn.

Tuy nhiên, những thay đổi tích cực này vẫn chưa thể tạo ra chuyển biến rõ rệt trong thời gian ngắn. Thị trường vàng Việt Nam vốn bất ổn nhiều năm, chênh lệch giá quốc tế đôi lúc lên tới hơn 20 triệu đồng/lượng. Sau khi nghị định mới có hiệu lực, kỳ vọng của người dân và doanh nghiệp tăng lên nhưng nguồn cung chính thức vẫn chưa kịp phản ứng tương xứng, dẫn đến giá trong nước tiếp tục cao hơn nhiều so với thế giới.

Thực tế tại nhiều doanh nghiệp vàng cho thấy tình trạng thiếu nguyên liệu vẫn chưa được giải quyết. Ông Vũ Hùng Sơn, Chủ tịch HĐQT Công ty Vàng bạc Đá quý Bảo Tín Mạnh Hải, đồng thời là Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam cho biết trong suốt 13 năm trước khi nghị định mới được ban hành, các doanh nghiệp không được tiếp cận cơ chế rõ ràng về nhập khẩu nguyên liệu vàng. Điều này khiến họ buộc phải duy trì sản xuất nhờ nguồn vàng trôi nổi hoặc gom từ thị trường nội địa, dẫn đến rủi ro lớn và hạn chế chủ động trong kinh doanh.

Theo ông Sơn, việc thị trường lâu nay không có nguồn cung chính thống ổn định đã khiến giá vàng trong nước bị đội lên bởi yếu tố tâm lý và sự khan hiếm mang tính kỹ thuật. Khi doanh nghiệp không thể tự chủ nguồn nguyên liệu và phải phụ thuộc vào các kênh không ổn định, giá bán lẻ buộc phải tăng để bù rủi ro, trong khi người dân lại có xu hướng tích trữ vàng mỗi khi thị trường biến động mạnh.

Điều này lý giải vì sao dù có cải cách pháp lý, hiện tượng người dân xếp hàng mua vàng hay giá tăng vọt vẫn tái diễn. Rõ ràng, việc thay đổi khung pháp lý là điều kiện cần nhưng chưa đủ để đưa thị trường vàng vào quỹ đạo ổn định nếu không có sự kết nối đồng bộ giữa nguồn cung, cơ chế định giá và kiểm soát đầu cơ.

Tăng cung minh bạch, chống đầu cơ

Các chuyên gia tại diễn đàn cho rằng để thị trường vàng vận hành lành mạnh, trước tiên phải giải quyết bài toán cung – cầu và chặn đứng các hoạt động gom vàng, đầu cơ gây biến động giá.

TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách của Thủ tướng phân tích, cách duy nhất để kéo chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế về mức hợp lý là Ngân hàng Nhà nước cần sớm cấp phép nhập khẩu vàng theo cơ chế điều tiết linh hoạt và kiểm soát chặt chẽ.

Ông Nghĩa nhấn mạnh nếu không cho phép nhập khẩu vàng chính thức, thị trường chắc chắn sẽ xuất hiện tình trạng buôn lậu vàng. Khi đó, nhà nước không chỉ thất thu thuế mà còn đối mặt với các giao dịch ngoại tệ ngoài hệ thống ngân hàng, gây sức ép lên tỷ giá và tạo ra những rủi ro khó kiểm soát.

Ông cảnh báo: “Buôn lậu vàng rất nguy hiểm, vừa trốn thuế, vừa sử dụng ngoại tệ không chính thức, có thể làm thị trường ngoại hối thêm căng thẳng và khiến tỷ giá biến động phức tạp hơn".

Toàn cảnh diễn đàn.

Một trong những hướng đi được nhiều chuyên gia đề xuất là xây dựng sàn giao dịch vàng quốc gia nhằm tạo cơ chế giao dịch minh bạch, tập trung và có thể kiểm soát. Khi có sàn giao dịch chuẩn hóa, nhà nước dễ dàng giám sát biến động thị trường, kiểm soát nguồn cung – cầu, hạn chế các giao dịch phi chính thức và bảo vệ tốt hơn quyền lợi người tiêu dùng. Đây là giải pháp mà nhiều quốc gia đã áp dụng thành công để hạn chế hoạt động đầu cơ và giúp thị trường vàng gắn kết hơn với các yếu tố kinh tế vĩ mô.

Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi tích trữ vàng của người dân cũng là nhiệm vụ quan trọng. Theo các chuyên gia, tâm lý “ăn chắc mặc bền”, coi vàng là kênh trú ẩn an toàn đã tồn tại nhiều thế hệ và không thể thay đổi trong một sớm một chiều. Do đó, cơ quan quản lý phải đưa ra thêm các công cụ đầu tư hấp dẫn, an toàn và minh bạch hơn, tạo động lực để dòng tiền chảy vào sản xuất, kinh doanh thay vì ngủ yên trong vàng miếng.

Cùng với đó, các ngân hàng thương mại cần có vai trò rõ hơn trong việc huy động vàng trong dân. Khi nguồn vàng không chỉ nằm trong két sắt mà được đưa vào hệ thống tài chính, nền kinh tế sẽ được hưởng lợi lớn và giảm phụ thuộc vào nguồn cung nhập khẩu. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi cơ chế quản lý rủi ro và đảm bảo an toàn cho người gửi vàng, yếu tố cần được nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi triển khai.

Thị trường vàng Việt Nam đang đứng trước cơ hội tái cấu trúc mạnh mẽ nhờ Nghị định 232/2025. Tuy nhiên, như các chuyên gia đã phân tích, nếu không kiểm soát hoạt động buôn lậu, không mở kênh nhập khẩu minh bạch và không xây dựng hạ tầng giao dịch thị trường theo chuẩn quốc tế, sự bất ổn sẽ tiếp tục.

Giải pháp căn cơ phải đến từ việc khơi thông nguồn cung, siết đầu cơ và thúc đẩy cơ chế quản lý thị trường hiện đại hơn. Chỉ khi đó, giá vàng mới phản ánh đúng giá trị, người dân được bảo vệ và nền kinh tế giảm bớt rủi ro từ biến động kim loại quý này.

Thanh Hiền