Lựa chọn ghế ngồi ô tô cho trẻ em đảm bảo an toàn, đạt chuẩn phù hợp quy định của luật

Theo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024, được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, quy định rõ: trẻ em dưới 10 tuổi hoặc có chiều cao dưới 1,35 m khi ngồi trên ô tô phải được sử dụng ghế an toàn phù hợp. Quy định này nhằm giảm thiểu thương vong trẻ em trong các vụ tai nạn giao thông, đồng thời tiệm cận chuẩn mực quốc tế về an toàn vận tải hành khách.

Theo thống kê của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, trong các vụ tai nạn ô tô có trẻ em đi cùng, tỷ lệ tử vong và chấn thương nghiêm trọng cao hơn gấp nhiều lần ở những trường hợp trẻ không được cố định đúng cách. Ở các quốc gia phát triển, việc trang bị ghế ngồi an toàn cho trẻ đã là yêu cầu bắt buộc từ nhiều năm nay, và được xem là “lá chắn sinh mạng” trên hành trình di chuyển.

Nhiều ý kiến cho biết quy định này là đúng để đảm bảo an toàn cho trẻ nhỏ, tuy nhiên việc chọn ghế ngồi như thế nào cho phù hợp và đúng quy định thì hiện chưa có nhiều thông tin. Trên thị trường có hàng trăm loại ghế khác nhau, từ ghế nhập khẩu đạt chuẩn ECE R44/04 (châu Âu), FMVSS 213 (Mỹ) đến sản phẩm nội địa chưa được kiểm định. Không ít gia đình lựa chọn ghế chỉ theo giá hoặc thương hiệu mà bỏ qua yếu tố kỹ thuật, dẫn đến việc sử dụng sai hoặc ghế không đạt tiêu chuẩn.

Cha mẹ cần lựa chọn sản phẩm đạt chuẩn, phù hợp với trẻ nhỏ để đảm bảo an toàn 

Tại Việt Nam, Bộ Giao thông Vận tải đã ban hành QCVN 123:2024/BGTVT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô. Quy chuẩn này quy định cụ thể các yêu cầu về thiết kế, thử nghiệm va chạm, vật liệu và nhãn nhận diện. Theo đó, ghế ngồi cho trẻ em phải đảm bảo khả năng hấp thụ lực tác động, độ ổn định khi xe phanh gấp hoặc va chạm, không chứa vật liệu độc hại, và được gắn nhãn chứng nhận hợp quy trước khi lưu hành.

Cụ thể, thiết bị an toàn cho trẻ em là thiết bị có khả năng bảo đảm an toàn cho trẻ em ở tư thế ngồi hoặc nằm trên xe ô tô, được thiết kế để giảm nguy cơ chấn thương cho người dùng trong trường hợp xảy ra va chạm hoặc xe ô tô giảm tốc độ đột ngột bằng cách hạn chế sự di chuyển của cơ thể trẻ em.

Thiết bị an toàn cho trẻ em bao gồm Hệ thống ghế trẻ em CRS (Child Restraint System) và Hệ thống ghế trẻ em nâng cao ECRS (Enhanced Child Restraint System). (theo tiết 1.3.1 tiểu mục 1.3 Mục 1 Quy chuẩn QCVN 123:2024/BGTVT)

Hệ thống ghế trẻ em CRS là tổ hợp các bộ phận bao gồm ghế, dây đai, khóa an toàn, thiết bị điều chỉnh và các phụ kiện khác như nôi, tấm chắn va chạm; có khả năng lắp đặt chắc chắn lên xe ô tô.

Hệ thống ghế trẻ em nâng cao ECRS gồm Hệ thống ghế trẻ em tích hợp ISOFIX toàn diện (Integral Universal ISOFIX Child Restraint Systems - i-Size) và Hệ thống ghế trẻ em tích hợp ISOFIX "dành cho xe đặc biệt" (Integral "Specific vehicle ISOFIX" Child Restraint Systems).

Tại tiểu mục 2.1 Mục 2 Quy chuẩn QCVN 123:2024/BGTVT thì quy định chung đối với thiết bị an toàn cho trẻ em như sau:

Thiết bị an toàn cho trẻ em phải phù hợp để lắp đặt lên xe ô tô.

Không có cạnh sắc hoặc phần nhô gây hư hại quần áo người ngồi trong xe ô tô, hư hại vỏ bọc ghế xe ô tô.

Các bộ phận cứng của thiết bị an toàn cho trẻ em không lộ các cạnh sắc làm mòn dây đai tại các vị trí tiếp xúc với dây đai.

Không thể tháo các bộ phận của thiết bị an toàn cho trẻ em hoặc không thể tháo nếu không sử dụng các dụng cụ chuyên dụng. Bất kỳ thành phần nào có thiết kế để tháo rời được nhằm bảo dưỡng hoặc điều chỉnh phải đảm bảo tránh nguy cơ lắp đặt sai và sử dụng không đúng cách.

Ở châu Âu, tiêu chuẩn ECE R44/04 và ECE R129 (i-Size) là hai quy chuẩn phổ biến cho ghế ngồi trẻ em. Trong đó, ECE R129 yêu cầu thử nghiệm va chạm bên hông, lắp đặt bằng hệ thống ISOFIX, và phân loại ghế dựa trên chiều cao thay vì cân nặng của trẻ – giúp giảm rủi ro chấn thương đầu, cổ khi xảy ra tai nạn. Tại Mỹ, quy định FMVSS 213 của Cơ quan An toàn giao thông quốc gia (NHTSA) cũng yêu cầu các ghế ngồi phải trải qua kiểm nghiệm nghiêm ngặt về độ bền, dây đai và khả năng bảo vệ trong va chạm ở tốc độ 48 km/h.

Những tiêu chuẩn này đang được nhiều nước, trong đó có Việt Nam, tham khảo và nội địa hóa để phù hợp với điều kiện thực tế. Theo Cục Đăng kiểm Việt Nam, trong thời gian tới, cơ quan này sẽ cấp chứng nhận hợp quy cho các sản phẩm ghế ngồi đạt chuẩn, đồng thời siết chặt kiểm tra nhập khẩu và lưu thông hàng hóa nhằm tránh tình trạng “ghế an toàn” kém chất lượng trôi nổi trên thị trường.

Các chuyên gia khuyến nghị, phụ huynh nên chọn ghế phù hợp với độ tuổi, chiều cao và cân nặng của trẻ, tuân thủ hướng dẫn lắp đặt của nhà sản xuất, và không dùng lại ghế đã qua va chạm hoặc hết hạn sử dụng. Đối với trẻ sơ sinh, nên chọn ghế nôi ngược chiều với hướng di chuyển; khi trẻ lớn hơn, có thể chuyển sang ghế ngồi hướng về phía trước với dây an toàn 5 điểm.

Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức cộng đồng là yếu tố quan trọng để quy định mới phát huy hiệu quả. Nhiều chiến dịch tuyên truyền an toàn giao thông cho trẻ em đã được triển khai, song cần sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan quản lý, nhà sản xuất và phụ huynh. Tại Nhật Bản hay Hàn Quốc, các chương trình hướng dẫn sử dụng ghế an toàn được thực hiện ngay tại bệnh viện, trường học hoặc trung tâm kiểm định xe, giúp cha mẹ hiểu rõ cách bảo vệ con ngay từ những chuyến đi đầu tiên.

Việc quy định bắt buộc sử dụng ghế an toàn cho trẻ em không chỉ là bước tiến về pháp lý, mà còn thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc bảo vệ quyền được an toàn của trẻ em.

Bảo Linh