Màu sắc nước tiểu cảnh báo bệnh nguy hiểm không phải ai cũng biết

Vì sao các bác sĩ đều chỉ định làm xét nghiệm nước tiểu mỗi khi khám sức khỏe? Một nguyên nhân quan trọng, đó là bởi nước tiểu có thể tiết lộ rất nhiều điều đang xảy ra bên trong cơ thể bạn.

Chuẩn đoán bệnh qua nước tiểu:

1. Nước tiểu có màu sậm hoặc vẩn đục, có cặn

Nếu nước tiểu của bạn có màu sậm đen như màu nước trà đá để lâu, đó là một dấu hiệu cho thấy cơ thể bạn đang bị mất nước và thận sản sinh ra nước tiểu đậm đặc hơn (trái ngược với nước tiểu pha loãng). Theo Tiến sĩ Michael Farber, giám đốc điều hành của Chương trình Y tế tại Trung tâm Y khoa thuộc Đại học Hackensack ở Hackensack, New Jersey (Mỹ): Nếu như màu nước tiểu quá tối, đặc biệt là sau khi bạn uống một vài ly nước mà vẫn không thuyên giảm thì có nghĩa là máu huyết của bạn đã có vấn đề. Nó có thể là dấu hiệu của chứng xuất huyết trong thận, từ đây người mắc bệnh có thể rơi vào một trong các trường hợp như nhiễm trùng đường tiểu (UTI) hoặc sỏi thận. 

Tiêu thụ quá nhiều canxi hoặc phốt pho (có nhiều trong măng tây) cũng có thể làm cho nước tiểu có màu trắng hoặc như sữa.

Nước tiểu có bọt là dấu hiệu cơ thể bạn đã bổ sung quá nhiều protein trong chế độ ăn uống hoặc gặp vấn đề về thận. Sau khi thay đổi chế độ ăn uống mà màu sắc của nước tiểu không thay đổi thì cần đi khám ngay.

2. Nước tiểu có màu đỏ hoặc có vệt máu trong nước tiểu

Một số hợp chất cung cấp màu sắc cho những thực phẩm được bài tiết trong nước tiểu dẫn đến tình trạng nước tiểu có màu đỏ. Hoặc có thể do bạn đang dùng thuốc điều trị bệnh lao.

Bác sĩ Deborah J. Lightner cảnh báo trường hợp đi tiểu mà nhìn thấy có những sợi gân máu: "Đối với những phụ nữ trẻ, khoẻ mạnh, sự ra máu trong nước tiểu có thể là triệu chứng nhiễm trùng ở đường tiết niệu, nhưng nếu có máu trong nước tiểu thì nó cũng là 1 trong 7 dấu hiệu đại nguy hiểm của chứng ung thư bàng quang ở cả nam và nữ". Ngoài khả năng bị nhiễm trùng hay trường hợp tồi tệ nhất là ung thư, thì máu trong nước tiểu cũng là nguyên nhân gây ra bởi các chấn thương nhỏ hoặc nước mắt, sỏi thận, hoặc các tác dụng phụ của việc dùng thuốc làm loãng máu hoặc điều trị bằng thuốc Aspirin hàng ngày.

3. Nước tiểu có màu cam

Nếu nước tiểu của bạn có màu cam thì cũng không có gì phải lo lắng quá. Đây có thể là là do cơ thể đang bị mất nước nhẹ và bạn dễ dàng bổ sung nước để khắc phục.

Tuy nhiên, nếu nước tiểu của bạn có màu cam kèm với phân nhạt, da và mắt vàng, hãy đi khám bác sĩ ngay.

4. Nước tiểu có màu nâu

Ăn một lượng lớn các loại đậu hoặc lô hội có thể gây ra nước tiểu màu nâu. Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc trị sốt rét, nhuận tràng và thuốc giãn cơ... cũng có thể là nguyên nhân gây ra điều này.

Ngoài ra, tình trạng rối loạn gan và thận như ung thư gan, xơ gan và viêm gan cấp đều có thể làm cho nước tiểu của bạn có màu nâu sẫm. Điều này chủ yếu xảy ra do sự bài tiết bilirubin thừa từ gan vào nước tiểu. Đôi khi, nước tiểu màu nâu có liên quan đến porphyria - rối loạn di truyền hiếm gặp của hồng cầu.

5. Nước tiểu có màu hổ phách hoặc vàng đậm

Nếu nước tiểu của bạn là màu hổ phách hoặc mật ong thì rất có thể bạn đang không uống đủ nước.

Khi nước tiểu chuyển sang màu vàng đậm thì chứng tỏ cơ thể bạn bị mất nước nghiêm trọng hoặc do dùng một số loại thuốc, chất bổ sung hoặc thuốc bổ vitamin. Vitamin B, đặc biệt là B12, dẫn đến sự thay đổi màu sắc "ấn tượng" này.

6. Nước tiểu có màu xanh lá cây

Ăn măng tây, thực phẩm có phẩm màu... có thể thay đổi màu sắc của nước tiểu thành màu xanh lá cây. Ngoài ra, dùng một số loại thuốc có nhuộm màu xanh cũng dẫn tới tình trạng này.

7. Nước tiểu có màu xanh lam

Mặc dù có vẻ lạ, nhưng một số người có thể nhận thấy màu xanh hơi trong nước tiểu của mình. Nước tiểu màu xanh lam có thể là do tình trạng di truyền hiếm gặp được gọi là tăng calci huyết, nghĩa là có lượng canxi dư thừa trong máu.

Thế nào là nước tiểu bình thường? Nước tiểu có màu xám nhạt hoặc màu vàng trong suốt là một dấu hiệu sức khỏe tốt, mức điện giải thích hợp. Các sắc tố cung cấp cho nước tiểu màu vàng đặc trưng của nó được gọi là urochrome. Nước tiểu có màu vàng chứng tỏ thận xử lý đúng chất thải. Lượng chất lỏng trong cơ thể càng nhiều sẽ càng làm loãng chất màu vàng trong nước tiểu, vì vậy bạn càng uống nhiều nước, nước tiểu của bạn sẽ càng trong suốt. Khi bạn uống quá ít nước hoặc các chất lỏng khác, cơ thể sẽ mất nước và màu sắc của nước tiểu trở nên vàng đậm hơn.

Khi nước tiểu có màu bất thường cần đi đến phòng xét nghiệm để thử nước tiểu ngay. Cũng nên xét nghiệm nước tiểu kiểm tra định kỳ hằng năm, vì nó giúp nhận biết được các bệnh lý thận niệu từ giai đoạn rất sớm.

Ngoài ra, khi thấy có những triệu chứng bất thường về đường tiểu như nước tiểu rỉ ra khi bạn cười to hoặc bạn phải thường xuyên thức dậy nửa đêm để đi tiểu… bạn cũng nên đến bác sĩ ngay để được phát hiện kịp thời những căn bệnh có liên quan.

Dũng Linh (T/h)