Mục tiêu tăng trưởng kinh tế cuối năm 2021 - Thách thức lớn trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19

Theo công bố của Tổng cục Thống kê, trong 6 tháng đầu năm, nền kinh tế của Việt Nam tăng trưởng đạt 5,64%. Trong đó, quý II có tốc độ khá hơn, ước đạt 6,61%. Con số này so với dự báo của các chuyên gia kinh tế có thấp hơn một chút. Tuy nhiên, với tình hình dịch bệnh diễn ra phức tạp như hiện nay, nhất là đợt dịch bệnh thứ 4 bùng phát và gây ra tác động rất lớn không chỉ đối với ngành dịch vụ mà còn đến cả hoạt động sản xuất thì kết quả tăng trưởng như vậy là rất thành công. Thành quả được đền đáp xứng đáng với sự kiên trì thực hiện mục tiêu kép trong thời gian dài của Việt Nam.

Kinh tế nước ta trong quý I/2021 duy trì ổn định, điều kiện tự nhiên những tháng đầu năm tương đối thuận lợi, dịch tả lợn châu Phi được kiểm soát tốt là những điều kiện thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh. Tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý I/2021 ước tính tăng 4,48% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn tốc độ tăng 3,68% của quý I/2020, cho thấy sự thích nghi, khả năng chống chịu và xu thế phục hồi của nền kinh tế ngày càng gia tăng. 

Cụ thể, trong lĩnh vực nông nghiệp, năng suất lúa và sản lượng cây lâu năm đạt khá, chăn nuôi gia súc gia cầm tiếp tục trên đà phát triển. Lâm nghiệp cũng có sự tiến bộ vượt bậc, thị trường xuất khẩu các mặt hàng gỗ và lâm sản được mở rộng. Ngành thủy, hải sản khả quan hơn so với cùng kỳ năm trước, giá cá tra và tôm thương phẩm có xu hướng tăng.

Ngành công nghiệp nước ta tăng 6,5%, trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 9,45% và đã đóng góp lớn vào sự tăng trưởng chung của toàn nền kinh tế với 2,37 điểm phần trăm. 

Trong hoạt động dịch vụ, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng quý I tăng 5,1% so với cùng kỳ năm trước. Sự gia tăng này cho thấy cầu tiêu dùng của người dân đã tăng trở lại, hoạt động xuất, nhập khẩu hồi phục mạnh mẽ, cán cân thương mại hàng hóa quý I/2021 ước tính xuất siêu 2,03 tỷ USD; có 11 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 76,6% tổng kim ngạch xuất khẩu. Xuất khẩu một số sản phẩm công nghiệp chế biến, chế tạo tăng khá so với cùng kỳ năm trước: sản phẩm hóa chất tăng 35%; sản phẩm từ chất dẻo và xơ, sợi dệt các loại cùng tăng 31%; gỗ và sản phẩm gỗ tăng 41,5%; điện tử, máy tính và linh kiện tăng 31,3%; sắt, thép tăng 65,2%… 

Tại thời điểm quý II, GDP ước tính tăng 6,61% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù chịu tác động lớn bởi dịch Covid-19 nhưng 6 tháng đầu năm nay nhiều động lực của kinh tế Việt Nam vẫn tăng trưởng tốt. Điển hình là sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản diễn ra trong điều kiện thời tiết tương đối thuận lợi, năng suất cây trồng đạt khá, đặc biệt là lúa vụ đông xuân đạt năng suất cao nhất từ trước đến nay, ở mức 68,3 tạ/ha; chăn nuôi lợn phục hồi và chăn nuôi gia cầm phát triển tốt. Tổng đàn lợn và gia cầm thời điểm cuối tháng 6 ước tăng lần lượt 11,6% và 5,4% so với cùng thời điểm năm trước. Xuất khẩu thủy sản có dấu hiệu hồi phục, nhu cầu nhập khẩu cá tra tại các thị trường nước ngoài tăng trở lại, sản lượng tôm thẻ chân trắng 6 tháng đầu năm tăng 15,4% so với cùng kỳ năm trước. 6 tháng đầu năm nay, hoạt động xuất nhập khẩu cũng đạt được kết quả tốt, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 316,73 tỷ USD, tăng 32,2% so với cùng kỳ năm trước...

Đáng chú ý, ngành chế biến, chế tạo vẫn duy trì được mức tăng trưởng cao tới 11,42%. Tính chung 6 tháng đầu năm 2021, ngành công nghiệp tăng 8,91% so với cùng kỳ năm trước. Nếu làn sóng Covid-19 không tác động tới các địa phương tập trung nhiều khu công nghiệp như Bắc Ninh, Bắc Giang thì tăng trưởng sản xuất công nghiệp 6 tháng đầu năm sẽ tăng đến 11-12%.

Nguyên nhân để dẫn đến kết quả này, PGS.TS Trần Hoàng Ngân - Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM, thành viên Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho rằng, trước tiên là nỗ lực trong điều hành với sự kiên định thực hiện mục tiêu kép “vừa phòng, chống dịch bệnh, vừa phát triển kinh tế”; khát vọng vươn lên của người dân và cộng đồng doanh nghiệp; sự phục hồi kinh tế của thế giới, nhất là các nước lớn như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc…

PGS.TS Trần Hoàng Ngân cho rằng: “Không ai không nhìn nhận đại dịch Covid-19 kéo dài hơn 18 tháng vừa qua đã tác động rất lớn đến tăng trưởng kinh tế theo hướng tiêu cực nhiều hơn tích cực, đồng thời cũng tác động đến hành vi tiêu dùng, thái độ tiêu dùng, quản lý điều hành doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong quá trình đó, chúng ta đã và đang thích nghi với cuộc sống có đại dịch. Chẳng hạn như sự trỗi dậy của thương mại điện tử, tầm quan trọng của kinh tế số, chính quyền điện tử. Thậm chí trong điều hành, quản trị doanh nghiệp, các lãnh đạo doanh nghiệp đã có bước chựng lại để nhìn nhận thực trạng doanh nghiệp cả về hạ tầng, nguồn nhân lực và chiến lược kinh doanh. Từ đó, doanh nghiệp từng bước điều chỉnh để thích nghi, sống chung với dịch Covid-19 trong thời gian tới”.

Do vậy, ông cho rằng các số liệu được Tổng cục Thống kê công bố đang phản ánh đúng tăng trưởng của Việt Nam và có cả những cảnh báo kịp thời.

Dự báo tăng trưởng cho những tháng cuối năm, theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân, tình hình dịch bệnh còn diễn biến phức tạp nhưng Chính phủ đã có sự chuẩn bị bằng việc ban hành Nghị quyết về các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải ngân vốn đầu tư công và xuất khẩu bền vững những tháng cuối năm 2021 và đầu năm 2022, trong đó, tập trung vào 9 giải pháp trọng tâm để phấn đấu hoàn thành mục tiêu tăng trưởng đề ra.

Mặc dù vậy, động lực tăng trưởng của Việt Nam hiện chủ yếu vẫn đến từ ngành công nghiệp chế biến chế tạo, nhất là nông thủy sản, linh kiện điện tử; gia tăng đầu tư và mở rộng hoạt động thương mại khi tận dụng các hiệp định thương mại đã ký. Do đó, cũng cần tính đến những rủi ro, nhất là tỉ lệ tiêm chủng vaccine chưa đồng đều giữa các quốc gia và nền kinh tế; ảnh hưởng từ bất ổn thị trường tài chính quốc tế, an ninh, đối ngoại. Ngoài ra, tăng trưởng còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều khó khăn trở ngại như năng lực nội tại của nền kinh tế thấp, phụ thuộc vào khu vực có vốn đầu tư nước ngoài; dịch bệnh còn diễn biến phức tạp, tỷ lệ tiêm vaccine còn thấp.

Nhìn nhận việc đạt mục tiêu tăng trưởng đề ra là thách thức lớn trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay, tuy nhiên, PGS.TS Trần Hoàng Ngân cho rằng có nhiều cơ sở quan trọng để tin tưởng, như kinh tế thế giới 6 tháng cuối năm 2021 được các tổ chức quốc tế như IMF ( International Monetary Fund: Quỹ tiền tệ quốc tế), WB ( World Bank: Ngân hàng thế giới), OECD (Organization for Economic Cooperation and Development: Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế) dự báo tiếp tục xu hướng phục hồi và cũng trong xu hướng dự báo đó, nhiều tổ chức quốc tế dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2021 đạt 6,5%. Đặc biệt, báo cáo cập nhật tháng 6/2021 của WB dự báo tăng trưởng của Việt Nam ở mức 6,6% dù đã tính đến tác động của làn sóng dịch lần thứ 4.

Với những nhận định trên, PGS.TS Trần Hoàng Ngân cho rằng, đạt được con số tăng trưởng như kế hoạch đặt ra hay không sẽ phụ thuộc nhiều vào chiến lược vaccine thần tốc, độ lớn gói hỗ trợ của Chính phủ, quyết tâm tháo gỡ các vướng mắc trong các khâu thủ tục phục vụ sản xuất kinh doanh và đẩy mạnh giải ngân đầu tư công theo đúng kế hoạch từ các bộ, ngành và các địa phương…

Từ thực tế các nước trên thế giới cũng đang phải điều chỉnh liên tục theo tình hình dịch bệnh, do đó, PGS.TS Trần Hoàng Ngân cho rằng, Việt Nam cũng cần một chính sách điều hành linh hoạt, thích ứng nhanh với bối cảnh. Và với tốc độ tăng trưởng kinh tế 6 tháng đầu năm 2021 là 5,64%, để đạt mục tiêu tăng trưởng cả năm 6,5% như kế hoạch, tăng trưởng những tháng cuối năm phải đạt trên 7%.

PGS.TS. Tô Trung Thành, Trưởng phòng Quản lý Khoa học - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cũng chia sẻ, ở thời điểm hiện tại, Việt Nam cần tập trung ưu tiên hơn cho mục tiêu chống dịch. Bởi nếu để dịch bệnh lan rộng, những thành tựu hồi phục trong 6 tháng đầu năm có thể bị phá hủy, ảnh hưởng lâu dài đến nền kinh tế.

Diệu Hương (T/h)