Phát triển thành công loại vắc xin mRNA có thể điều trị tất cả các loại ung thư

Công trình nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Nature Biomedical Engineering, do tiến sĩ Elias Sayour – bác sĩ ung thư nhi khoa tại Trường Y, Đại học Florida (Mỹ) chủ trì.

Trong hơn 8 năm qua, tiến sĩ Sayour và cộng sự đã miệt mài nghiên cứu phương pháp kết hợp giữa công nghệ mRNA (RNA thông tin) và các hạt nano lipid. Trong thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên người, loại vắc xin mới đã cho thấy khả năng lập trình lại hệ miễn dịch để tấn công các khối u não ác tính, vốn có tiên lượng rất xấu. Đặc biệt, phản ứng miễn dịch ở một số bệnh nhân mạnh đến mức giúp loại bỏ các tế bào ung thư.

Tiếp nối thành công này, nhóm nghiên cứu đã phát triển phiên bản vắc xin mRNA “đa năng”, có thể huấn luyện hệ miễn dịch nhận biết và tiêu diệt nhiều loại ung thư khác nhau không chỉ nhắm vào một loại cụ thể. Kết quả thử nghiệm trên chuột cho thấy, khi kết hợp với các thuốc điều trị miễn dịch, vắc xin này tạo ra hiệu quả chống khối u vượt trội.

Vắc xin mới này tạo ra hiệu quả chống khối u vượt trội là niềm hy vọng cho bệnh nhân toàn cầu. Ảnh minh họa

Nếu các thử nghiệm tiếp theo trên người cho kết quả tương tự, đây có thể là bước tiến lớn trong việc phát triển vắc xin ung thư phổ quát – một phương pháp điều trị đầy hứa hẹn, có thể thay thế hoặc hỗ trợ cho hóa trị, xạ trị và phẫu thuật.

Tiến sĩ Sayour nhận định: “Đây là phát hiện đầy bất ngờ và nhiều triển vọng. Vắc xin này có thể được thương mại hóa trong tương lai để tăng cường miễn dịch và điều trị hiệu quả nhiều loại khối u khác nhau”.

Theo các nhà nghiên cứu, công nghệ mRNA trong y học là phương pháp sử dụng mRNA tổng hợp nhân tạo để “dạy” cơ thể sản xuất một loại protein cụ thể, từ đó kích hoạt hệ miễn dịch hoặc tạo ra tác dụng chữa bệnh. Ví dụ điển hình là vắc xin mRNA chống Covid-19 (như Pfizer và Moderna): vắc xin chứa đoạn mRNA mã hóa protein gai của virus SARS-CoV-2. Khi tiêm vào cơ thể, tế bào sẽ đọc đoạn mRNA này và sản xuất protein gai, kích thích hệ miễn dịch nhận biết và phản ứng chống lại virus thật khi bị nhiễm.

Ưu điểm của công nghệ mRNA đó là sản xuất nhanh, dễ điều chỉnh với các biến chủng mới của virus hoặc các mục tiêu khác. An toàn vì không sử dụng virus sống hay yếu. Kích thích hệ miễn dịch mạnh mẽ. Trong nghiên cứu ung thư, mRNA có thể được thiết kế để kích hoạt hệ miễn dịch nhận diện và tấn công tế bào ung thư.

Được biết vào tháng 12/2024, Trung tâm Nghiên cứu Y học Quốc gia về X-quang thuộc Bộ Y tế Nga công bố nước này đang nghiên cứu phát triển vắc xin điều trị ung thư phổi tiềm năng, được sản xuất theo công nghệ tiên tiến mRNA. Công nghệ này mã hóa chuỗi protein của kháng nguyên ung thư trong mRNA, khi đưa vào cơ thể sẽ kích thích hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt chính xác tế bào ung thư mà không ảnh hưởng đến các mô khỏe mạnh khác, qua đó tăng cường hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ.

Giám đốc Trung tâm nghiên cứu dịch tễ học và vi sinh vật quốc gia Gamaleya, Alexander Gintsburg của Nga cho biết, các thử nghiệm tiền lâm sàng chỉ ra vắc xin có khả năng ngăn chặn sự phát triển của khối u và nguy cơ di căn tiềm ẩn.

Ông Gintsburg còn cho biết, sau khi hoàn tất vắc xin cho ung thư phổi và hắc tố, các kế hoạch tiếp theo sẽ tập trung vào vắc xin điều trị ung thư vú, thận và tuyến tụy. Thử nghiệm lâm sàng đầu tiên đối với bệnh nhân ung thư hắc tố dự kiến sẽ bắt đầu vào tháng 9 năm nay.

Trước bối cảnh mỗi năm Việt Nam ghi nhận hàng trăm nghìn ca mắc mới và tử vong do ung thư, trước đó tại thủ đô Matxcơva, dưới sự chứng kiến của Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng Bí thư Tô Lâm, Công ty Cổ phần Vắc xin Việt Nam (VNVC) và Quỹ Đầu tư Trực tiếp Nga (RDIF) đã ký kết thỏa thuận hợp tác chiến lược nhằm thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao công nghệ sản xuất vắc xin và thuốc sinh học tiên tiến. 

Theo thỏa thuận, VNVC kỳ vọng mang về Việt Nam vắc xin điều trị ung thư trên nền tảng công nghệ mRNA hiện đại của Nga, là một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực y sinh học. 

Vân Thảo (T/h)