Giải pháp hiệu quả ngăn chặn gian lận thương mại đối với hàng hóa xuất nhập khẩu

Để nâng cao hiệu quả công tác phân tích, phân loại, kiểm định hàng hóa xuất nhập khẩu, vừa qua, Tổng cục Hải quan đã yêu cầu đơn vị hải quan địa phương chỉ đạo các Chi cục trong quá trình thực hiện nghiệp vụ kiểm tra mã số khai báo hàng hóa xuất nhập khẩu, xác định đúng đối tượng hàng hóa để lấy mẫu gửi phân tích phân loại theo quy định; tránh gửi mẫu hàng hóa không đúng, có độ rủi ro thấp hoặc bị trả lại do thuộc trường hợp không lấy mẫu phân tích để phân loại hoặc bỏ lọt các hàng hóa có rủi ro cao thuộc trường hợp lấy mẫu gửi phân tích, phân loại.

Bên cạnh đó, công chức kiểm tra hồ sơ cần yêu cầu doanh nghiệp khai báo đầy đủ tiêu chí tên hàng, thành phần, cấu tạo, tính chất lý, hóa, công dụng… cung cấp tài liệu kỹ thuật và các tài liệu liên quan để làm cơ sở kiểm tra mã số hàng hóa khai báo.

Theo thống kê, từ ngày 1/1/2024 đến 31/7/2024, Cục Kiểm định Hải quan đã tiếp nhận và ban hành thông báo kết quả kèm mã số hàng hóa, thông báo kết quả phân tích phân loại cho gần 2.300 mẫu; trong đó, khoảng 51% mẫu thay đổi mã số so với mã số khai báo (20% mẫu tăng thuế, 30% mẫu giữ nguyên thuế suất, 1% mẫu giảm thuế).

Điều này cho thấy, Cục Hải quan các tỉnh, thành phố đã kịp thời chỉ đạo, yêu cầu các Chi cục Hải quan trực thuộc thực hiện có hiệu quả công tác lấy mẫu gửi phân tích, phân loại, kiểm định, xác định mã số hàng hóa, chính sách mặt hàng, thông quan hàng hóa và các nghiệp vụ hải quan khác, trên cơ sở thông báo kết quả phân tích phân loại, thông báo kết quả kiểm định của Tổng cục Hải quan, đơn vị kiểm định hải quan và các văn bản hướng dẫn liên quan.

Theo Cục Kiểm định Hải quan, hàng hóa thực hiện kiểm định hải quan là hàng hóa có cơ sở nghi ngờ gian lận về các tiêu chí khai báo theo quy định chính sách mặt hàng hoặc thuộc các trường hợp không lấy mẫu yêu cầu phân tích để phân loại nhưng bị nghi ngờ về việc khai báo không chính xác thành phần, cấu tạo, tính chất lý, hóa, công dụng, dẫn đến khả năng gian lận về mã số hàng hóa.

Hành vi gian lận thương mại ngày càng tinh vi cần phân tích, phân loại kiểm định hàng hóa xuất nhập khẩu để ngăn chặn. (Ảnh minh họa)

Theo Cục trưởng Cục Kiểm định Hải quan Đỗ Văn Quang, Cục quản lý 11 đầu mối với 8 cơ sở hạ tầng trải dài trên cả nước; xây dựng 8/8 phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn VILAS, sẵn sàng đảm nhận thêm nhiệm vụ mới (kiểm tra phế liệu nhập khẩu, tham gia kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm, tiền chất...).

Khối lượng công việc chuyên môn của Cục Kiểm định Hải quan không ngừng tăng mạnh trong thời gian qua. Số lượng mẫu từ những ngày đầu thành lập chỉ 124 mẫu đến tháng 9/2024 đã thực hiện 227.249 mẫu (gồm: 208.959 mẫu yêu cầu phân tích phân loại; 18.290 mẫu kiểm định, thực hiện 860 thông báo kết quả phân loại).

Nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng và hiệu quả, thời gian tới, Cục Kiểm định Hải quan sẽ tập trung xây dựng hành lang pháp lý về hoạt động kiểm định; tuân thủ các khuyến nghị, cam kết và chuẩn mực quốc tế; quá trình thực thi nghiệp vụ luôn bảo đảm tính chính xác, chuyên nghiệp, minh bạch, hiệu quả. Công tác kiểm định sẽ tiếp tục phát triển trên cơ sở hiện đại hóa hệ thống quản lý chất lượng, điện tử hóa các khâu nghiệp vụ, qua đó góp phần giảm thời gian thông quan hàng hóa, giảm chi phí và tạo thuận lợi thương mại.

Theo đó, đơn vị sẽ tập trung triển khai hiệu quả Kế hoạch phát triển Cục Kiểm định Hải quan giai đoạn 2021 - 2025, định hướng chiến lược 2030 trên cơ sở mục tiêu của ngành; nâng cao năng lực quản lý, điều hành, bảo đảm tính thống nhất, chất lượng công tác kiểm định, phân tích, phân loại; tham gia thực hiện kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm hàng hóa nhập khẩu; tham gia kiểm tra theo khuyến nghị của các Công ước quốc tế đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.

Đồng thời, tổ chức hướng dẫn, kiểm tra, thống nhất trong phân tích, phân loại, kiểm định các chủng loại hàng hóa có độ rủi ro cao, dễ xảy ra gian lận về thuế suất, về chính sách mặt hàng; khai thác hiệu quả các trang thiết bị phân tích, đưa hệ thống các trạm kiểm định di động trực tiếp kiểm tra thực tế hàng hóa tại hiện trường; phối hợp chặt chẽ, kịp thời, hiệu quả với các đơn vị hải quan trong toàn ngành.

Đặc biệt, tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, tập trung xây dựng lực lượng kiểm định hải quan chính quy, hiện đại, nâng cao kỹ năng, trình độ kỹ thuật theo từng lĩnh vực nghiệp vụ có chất lượng, gắn liền với công tác đào tạo, bồi dưỡng để đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; đầu tư phát triển Cục Kiểm định Hải quan về cơ sở hạ tầng, phòng thí nghiệm, đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học ứng dụng, xây dựng hải quan số, hải quan thông minh trong lĩnh vực kiểm định…

Liên quan tới quy trình phân tích để phân loại hàng hóa xuất nhập khẩu, căn cứ theo Quyết định số 2166/QĐ-TCHQ ngày 04 tháng 8 năm 2021, công chức hải quan, viên chức hải quan thực hiện việc phân tích để phân loại có trách nhiệm thực hiện một cách khách quan, khoa học, chính xác, minh bạch theo các quy định tại quy trình này và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.

Việc phân công chuyên viên thực hiện phân tích, phân loại được thực hiện tự động bởi hệ thống quản lý nghiệp vụ kiểm định hải quan của Cục Kiểm định Hải quan. Việc phân công trên hồ sơ giấy được thực hiện trong trường hợp: Hệ thống bị lỗi kỹ thuật hoặc khi có yêu cầu do Chi cục trưởng Chi cục Kiểm định Hải quan quyết định.

Thông báo về kết quả phân tích kèm mã số hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu được kiểm tra, kiểm soát trước và sau khi ban hành. Thông báo về kết quả phân loại đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu được kiểm tra, kiểm soát sau khi ban hành. Hệ thống căn cứ trên mức độ rủi ro của hàng hóa để tự động xác định thông báo về kết quả phân tích kèm mã số hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, thông báo về kết quả phân loại đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu cần kiểm tra, kiểm soát.

Cục Kiểm định hải quan xác định mức độ rủi ro của hàng hóa và tỷ lệ kiểm tra, kiểm soát phù hợp với yêu cầu quản lý trong từng giai đoạn.

Việc tiếp nhận, luân chuyển, nghiên cứu hồ sơ giấy phải thực hiện đúng quy định tại Quyết định số 618/QĐ-TCHQ ngày 15/3/2021 ban hành Quy chế Công tác văn thư của Tổng cục Hải quan về bảo quản hồ sơ và sắp xếp theo bảng liệt kê tài liệu có trong hồ sơ. Trong quá trình Chi cục Kiểm định Hải quan thực hiện nghiệp vụ phân tích phân loại, trường hợp phát sinh khó khăn, vướng mắc thì có văn bản báo cáo gửi kèm toàn bộ hồ sơ liên quan về Cục Kiểm định Hải quan để xử lý. Trong quá trình thực hiện nghiệp vụ, trường hợp phát sinh vướng mắc về mã số phân loại cần lấy ý kiến của các đơn vị liên quan, Cục Kiểm định Hải quan có văn bản trao đổi với Cục Thuế xuất nhập khẩu và gửi kèm hồ sơ liên quan.

Trường hợp vướng mắc liên quan đến thông báo về kết quả phân loại đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu do Tổng cục Hải quan ban hành, hoặc vướng mắc về các tiêu chí, tiêu chuẩn kỹ thuật tại văn bản của các Bộ quản lý chuyên ngành liên quan đến công tác phân tích phân loại, Cục Kiểm định Hải quan có văn bản gửi kèm hồ sơ liên quan chuyển Cục Thuế xuất nhập khẩu chủ trì xử lý, trao đổi với đơn vị liên quan. 

An Dương (T/h)