Nguyên nhân khiến phân bón giả, kém chất lượng vẫn 'hoành hành' thị trường

Thời gian gần đây, phân bón giả, kém chất lượng tràn lan trên thị trường, nhất là ở khu vực ĐBSCL đã khiến người nông dân vô cùng hoang mang. Trong khi phí sản xuất ngày một tăng, gặp phải phân bón giả sẽ khiến cây trồng bị thiệt hại, tổn thất cho nhà nông là điều không tránh khỏi.

Theo đánh giá của Hiệp hội Phân bón Việt Nam, chỉ tính riêng ngành nông nghiệp mỗi năm thiệt hại 2,5 tỷ USD vì nạn phân bón giả, phân bón kém chất lượng. Các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long như Long An, Tiền Giang, Kiên Giang... liên tục phát hiện, xử lý các cơ sở kinh doanh phân bón giả. 

Theo Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT), mỗi năm cả nước phát hiện, xử lý hàng nghìn vụ phân bón giả, kém chất lượng. Người nông dân rất khó phân biệt được phân bón giả, kém chất lượng khi căn cứ bao bì, nhãn mác vì chỉ nhìn cảm quan thì phân bón giả, kém chất lượng cũng có đầy đủ logo thương hiệu, hàm lượng các chất. Chỉ khi sử dụng phân bón sau vài tháng, đánh giá hiệu quả sử dụng, người dân mới có thể biết hàng giả, hàng thật. Nếu dùng phải phân bón giả, hàm lượng dinh dưỡng không đạt tiêu chuẩn thì năng suất rất thấp, vừa gây hại đất, ảnh hưởng môi trường, nguồn nước, người nông dân vừa thua lỗ nặng. Với những hộ trồng cây ăn trái, thì thiệt hại về đất, cây trồng có thể sau vài năm mới phát hiện và phục hồi được.

Phân bón giả, kém chất lượng vẫn không ngừng tăng. Ảnh minh họa

Phân bón giả có 2 hình thức đó là vi phạm sở hữu trí tuệ và gian lận thương mại (gồm sản phẩm kém chất lượng; hoặc ghi nhãn hàng hóa mập mờ thương hiệu để người tiêu dùng dễ bị nhầm lẫn. Thường thì các đối tượng ít dám sản xuất phân bón giả, bởi vì sợ “dính” vào tội hình sự. Còn hình thức gian lận thương mại, hiện chỉ bị xử phạt hành chính nên các đối tượng thực hiện rất phổ biến. 

Phổ biến nhất là cách lách nhãn hiệu hàng hóa. Để bán được nhiều, các doanh nghiệp sản xuất hàng nhái, kém chất lượng, đã “dụ” các đại lý, nhà phân phối, mức ưu đãi cao vượt trội so với sản phẩm thật. Vì hám lợi, không ít đại lý đã hướng nông dân mua những sản phẩm kém chất lượng. Thậm chí, nhiều đại lý không nhập phân bón thật mà chỉ nhập toàn phân bón giả, nhái, hàng kém chất lượng về bán cho nông dân.

Trong khi đó, người nông dân do thiếu kiến thức trong việc phân biệt hàng giả, hàng thật, chỉ biết đặt niềm tin hoàn toàn vào các đại lý. Chính vì niềm tin đặt không đúng chỗ, có nhiều vụ phân bón giả, kém chất lượng đã giết chết cây trồng của người nông dân đã bị phát hiện. 

Việc khó xử lý nạn phân bón giả hiện nay một phần do một số cơ sở sản xuất, kinh doanh phân bón giả, kém chất lượng đã chống đối sự kiểm tra của lực lượng chức năng bằng cách di dời cơ sở sản xuất vào vùng hẻo lánh, thưa thớt dân cư. Sau khi sản xuất xong, mang ra thị trường bán ồ ạt vào thời điểm nhất định rồi xóa dấu vết.

Việc xử lý các điểm sản xuất, kinh doanh phân bón giả chỉ là xử lý phần ngọn. Ngành nông nghiệp cần hướng người nông dân sử dụng phân bón hữu cơ, giảm thiểu dần phân bón vô cơ cũng là một trong những giải pháp để chuyển đổi sản xuất xanh, sạch, bền vững. Tận dụng các phế phẩm, phụ phẩm nông nghiệp, giảm giá thành sản xuất nông nghiệp của người dân, đồng thời tránh được những tác hại do phân bón giả đem lại. Người dân nên tìm mua các sản phẩm vật tư nông nghiệp có hóa đơn, chứng từ rõ ràng. Đặc biệt, không sử dụng hàng hóa trôi nổi để tránh mua phải hàng kém chất lượng. Bên cạnh đó, cần khuyến khích các nhà máy sản xuất trong nước tăng sản lượng phân bón hữu cơ để giảm áp lực phụ thuộc vào phân bón vô cơ do giá cả tăng mạnh và không có dấu hiệu sẽ giảm giá..

Trong thời gian tới, Tổng Cục QLTT chỉ đạo các địa phương tiếp tục tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động kinh doanh mặt hàng phân bón. Thông qua công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, đồng thời kết hợp phổ biến tuyên truyền để tổ chức, cá nhân kinh doanh trên địa bàn chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về kinh doanh phân bón để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Tăng cường công tác quản lý địa bàn, triển khai các biện pháp nghiệp vụ nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước trong hoạt động kinh doanh phân bón nhằm kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các hành vi vi phạm trong hoạt động kinh doanh này.

 An Dương (T/h)