Mới đây, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) tổ chức Hội thảo “Phát triển ngành sữa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Tại hội thảo, PGS. TS. Vũ Nguyên Thành, Viện trưởng Viện Công nghiệp Thực phẩm, đã chỉ ra một số bất cập lớn trong quy chuẩn sữa hiện hành, gây ra sự nhầm lẫn cho người tiêu dùng và tạo ra một nghịch lý trên thị trường.

Hiện nay, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với sản phẩm sữa tại Việt Nam vẫn chưa phân biệt rõ ràng giữa sữa tươi và sữa hoàn nguyên. Trong khi đó, nhiều quốc gia phát triển như Trung Quốc, Nhật Bản, châu Âu… đã ban hành các tiêu chuẩn cụ thể, cấm hoặc kiểm soát nghiêm ngặt việc sử dụng sữa bột hoàn nguyên trong sản phẩm dán nhãn “sữa tươi” hoặc “sữa thanh trùng”.

Chuyên gia kiến nghị ngành sữa Việt Nam cần hướng đến sự minh bạch, hoàn thiện quy chuẩn kỹ thuật là rất cấp thiết 

Cũng theo ông Thành, sữa tươi tuy vượt trội về giá trị dinh dưỡng nhưng đang gặp bất lợi trong cạnh tranh do chênh lệch giá thành so với sữa hoàn nguyên. Điều này dẫn tới một nghịch lý trên thị trường, sản phẩm dinh dưỡng tốt hơn lại ít cơ hội hơn. Vấn đề nằm ở chỗ, phần lớn người tiêu dùng hiện vẫn nhầm lẫn giữa "sữa tươi tiệt trùng" và "sữa hoàn nguyên tiệt trùng", do chưa có sự phân biệt rõ ràng trong các quy chuẩn kỹ thuật hiện hành. Việc pha sữa bột rồi tiệt trùng cũng được gọi là "sữa tiệt trùng", khiến người dân khó nhận diện bản chất sản phẩm.

Không dừng lại ở đó, thuật ngữ "hoàn nguyên" cũng dễ gây hiểu nhầm. "Nghe thì giống như 'hoàn nguyên', tức là quay lại trạng thái ban đầu. Nhưng thực tế, liệu sữa có thực sự trở về nguyên trạng?", PGS. TS. Vũ Nguyên Thành đặt vấn đề và cho rằng "dù có sấy khô và hoàn nguyên lại, nhiều thành phần, đặc biệt là các loại enzyme và nhiều hoạt chất sinh học khác đã bị mất đi. Quá trình xử lý công nghiệp không thể phục hồi toàn bộ cấu trúc sinh học ban đầu".

Những bất cập trên đã tạo ra một hệ lụy kép, ảnh hưởng tiêu cực đến cả người tiêu dùng và các nhà sản xuất sữa tươi chân chính.

Với nhãn mác sản phẩm không rõ ràng, người tiêu dùng có thể mua phải sữa hoàn nguyên, vốn có chi phí sản xuất thấp hơn, nhưng lại được quảng cáo và bày bán như sữa tươi. Điều này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng vào chất lượng sản phẩm.

Mặt khác, do sữa hoàn nguyên có giá thành sản xuất thấp hơn đáng kể, các sản phẩm này có lợi thế cạnh tranh về giá. Điều này tạo ra một "nghịch lý" trên thị trường khi sữa tươi có giá trị dinh dưỡng cao hơn lại gặp bất lợi về giá thành. Thực trạng này làm giảm động lực để các doanh nghiệp đầu tư vào chăn nuôi, sản xuất sữa tươi chất lượng cao, gây cản trở cho sự phát triển bền vững của ngành.

Trước thực trạng đó, Bộ Công Thương đã giao nhiệm vụ cho các đơn vị rà soát và xây dựng lại quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm sữa. Quá trình rà soát cho thấy còn nhiều bất cập trong quy chuẩn hiện hành.

Thứ nhất, quy định hiện nay chưa phân định rõ ràng giữa sữa được làm từ nguyên liệu tươi và sữa được pha từ sữa bột hoàn nguyên, dẫn đến tình trạng cùng một nhãn "sữa tiệt trùng" nhưng bản chất sản phẩm khác nhau hoàn toàn.

Thứ hai, một chỉ số dinh dưỡng quan trọng là chất béo chưa được quy định về hàm lượng tối thiểu bắt buộc phải có. Đây là một trong những thành phần có giá trị nhất của sữa. Chất béo không chỉ là nguồn năng lượng mà còn đóng vai trò trong phát triển não bộ, cung cấp vitamin A, D, E, K và hỗ trợ miễn dịch. 

Do đó, việc cập nhật, hoàn thiện quy chuẩn kỹ thuật về sữa là rất cấp thiết. "Không phải vì có sai sót mà là do thực tiễn đã thay đổi, đòi hỏi phải có điều chỉnh phù hợp để bảo vệ người tiêu dùng, đặc biệt là trẻ em và đảm bảo sự minh bạch trên thị trường sữa hiện nay", ông Thành cho hay.

Bên cạnh đó, việc xây dựng quy chuẩn cũng cần dựa trên tiêu chí khoa học, khách quan và trung thực. "Điều quan trọng là phải làm rõ về nhận thức xã hội thế nào là 'sữa hoàn nguyên'? Và người tiêu dùng có quyền được biết rõ mình đang sử dụng loại sữa nào", vị chuyên gia nhấn mạnh.

Bảo Linh (t/h)