Nhập lậu gia súc, gia cầm diễn biến phức tạp qua các năm ảnh hưởng tiêu cực tới ngành chăn nuôi

Nhập lậu gia súc, gia cầm phức tạp gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực

Theo thông tin từ Cục Thú y, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), năm 2024, tình hình buôn bán, vận chuyển trái phép gia súc, gia cầm qua biên giới vào Việt Nam diễn ra khá phức tạp, làm gia tăng nguy cơ xâm nhiễm, lây lan các loại dịch bệnh nguy hiểm như cúm gia cầm thể độc lực cao, lở mồm long móng, viêm da nổi cục, dịch tả lợn châu Phi và các loại dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành chăn nuôi và sức khỏe người dân.

Năm 2024 các cơ quan quản lý chuyên ngành về thú y đã phối hợp với địa phương xử lý 229 vụ vi phạm với tổng số 91.500 quả trứng gia cầm; 1.122.564 vật nuôi và 242.772 kg sản phẩm động vật. Trong 20 ngày đầu tháng 01/2025, đã phát hiện và xử lý 13 vụ vi phạm, thu giữ tổng cộng 11.647,44 kg sản phẩm động vật nhập lậu.

Thông tin thêm về tình hình nhập lậu gia súc, gia cầm, Đại tá Lê Thơm, Phó Cục trưởng Cục C05 (Bộ Công an) cho hay so với các năm trước, hiện các đối tượng nhập lậu gia súc, gia cầm hoạt động với thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn. Trâu bò ở Campuchia giá rất rẻ, lợn của Thái Lan cũng rất nhiều và rẻ. Thậm chí, lợn chết do dịch bệnh cũng được gom ở các tỉnh Long An, Bình Phước rồi đưa lên xe tải lớn vận chuyển vào sâu trong nội địa nước ta bán.

Tình trạng buôn lậu gia cầm ở các tỉnh phía Bắc rất rầm rộ như Lào Cai, Quảng Ninh… Tại các vùng phía Tây tiếp diễn nhập lậu trâu bò, phía Nam vẫn tái diễn tình trạng nhập lậu lợn. Riêng tại tỉnh Tây Ninh, địa phương có nhiều doanh nghiệp lớn, tập đoàn FDI đầu tư vào chăn nuôi nhưng tỉnh vẫn để xảy ra tình trạng nhập lậu khiến mất lòng tin của nhà đầu tư.

Tình hình nhập lậu gia súc, gia cầm không ngừng tăng. Ảnh minh họa

Tại các tỉnh miền Tây, Đông Nam Bộ, các đối tượng trả công cao để người dân đuổi trâu, bò lậu qua biên giới hoặc các đầu nậu thuê các xe tự chế chở lợn qua lối mòn đưa vào trong nước để tiêu thụ. Năm 2024, C05 đã xử lý vi phạm trong lĩnh vực nhập lậu động vật trên 300 vụ với 188 đối tượng, phạt tiền trên 8 tỷ đồng, khởi tố 11 vụ với 18 bị can. Đơn cử, ngày 24/12/2024, C05 đã thu thập, xử lý đường dây nhập lợn từ Thái Lan về tỉnh Tây Ninh để tiêu thụ tổng số hàng lên tới 339 tấn.

Thông tin thêm về vụ việc khác, Đại tá Thơm cho biết ngày 11/1/2025, C05 đã tiến hành bắt quả tang một đơn vị ở huyện Đức Hòa (Long An) đưa 900 con lợn bệnh vào giết mổ đưa đi tiêu thụ tại các quầy hàng. Ngày 13/1, cơ quan chức năng đã lấy 24 mẫu để xét nghiệm, trong đó có đến 19 mẫu phát hiện dịch tả lợn châu Phi, tai xanh… , hiện số lượng lợn này đã được cho tiêu hủy theo quy định.

Ông Nguyễn Văn Long, Cục trưởng Cục Thú y cho biết, một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng nhập lậu là chênh lệch giá gia súc, gia cầm trong nước và các nước láng giềng. Giá thịt gia cầm ở Việt Nam thường cao hơn so với các quốc gia như Trung Quốc, Lào hay Campuchia, tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng để vận chuyển gia súc, gia cầm lậu vào Việt Nam.

Theo ông Nguyễn Văn Long, hệ lụy của việc nhập lậu gia súc, gia cầm đó là sự phát tán các bệnh dịch động vật. Những bệnh dịch này có thể lây lan nhanh chóng trong cộng đồng, gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi. Việc tiêu thụ những sản phẩm không được kiểm soát nghiêm ngặt về chất lượng thực phẩm, dẫn đến nguy cơ tiềm đe dọa sức khỏe người dân và cộng đồng. Làm ra tăng gánh nặng cho ngành chăn nuôi và thú y trong nước.

Hoạt động nhập lậu gia súc, gia cầm còn tác động sâu rộng đến các doanh nghiệp trong ngành chăn nuôi và chế biến thực phẩm. Các doanh nghiệp sản xuất và chăn nuôi trong nước phải đối mặt với sự cạnh tranh không công bằng từ các sản phẩm gia súc, gia cầm nhập lậu có giá rẻ hơn do không phải chịu các chi phí sản xuất, kiểm soát chất lượng, kiểm dịch. Điều này khiến cho các sản phẩm trong nước khó cạnh tranh về giá cả, đặc biệt là trong bối cảnh chi phí sản xuất ngày càng tăng. Người tiêu dùng có thể mất niềm tin vào thịt, trứng và các sản phẩm từ động vật sản xuất trong nước, làm giảm giá trị của thịt trong nước, làm giảm uy tín của doanh nghiệp.

Tình trạng nhập lậu gia súc, gia cầm làm giảm uy tín của sản phẩm chăn nuôi Việt Nam trong mắt các đối tác quốc tế, gây khó khăn cho các doanh nghiệp muốn xuất khẩu nông sản, thực phẩm ra nước ngoài. Các doanh nghiệp phải chi phí lớn cho việc kiểm tra và kiểm soát dịch bệnh, đồng thời phải đầu tư vào các biện pháp phòng ngừa và ứng phó với các dịch bệnh, làm tăng chi phí vận hành. Sự tồn tại của thị trường gia súc, gia cầm nhập lậu khiến các doanh nghiệp trong ngành nản lòng về việc đầu tư vào việc phát triển sản xuất trong nước, vì các doanh nghiệp này khó có thể cạnh tranh được với những sản phẩm nhập lậu giá rẻ.

Bên cạnh đó, các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước không đủ mạnh để ngăn chặn tình trạng nhập lậu, khiến cho các doanh nghiệp trong ngành cảm thấy không được bảo vệ và khuyến khích, dẫn đến việc giảm sút niềm tin vào sự phát triển bền vững của ngành chăn nuôi trong nước.

Trước thực trạng trên, nhiều doanh nghiệp trong ngành chăn nuôi và chế biến thực phẩm đã bày tỏ sự lo ngại về tình trạng nhập lậu gia súc, gia cầm và bày tỏ mong muốn các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, kiểm soát các cửa khẩu và lối mở biên giới để ngăn chặn việc nhập lậu động vật và sản phẩm động vật.

Thực hiện các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn

Ông Pornchai Saibuangam, Tổng Giám đốc Công ty CP Thái Việt Corporation cho biết, buôn lậu động vật và sản phẩm từ động vật vào Việt Nam là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng nặng nề đến ngành chăn nuôi heo, tác động đến cả nông dân quy mô nhỏ và các doanh nghiệp lớn. Các sản phẩm nhập lậu trực tiếp tác động đến sự cạnh tranh trong kinh doanh và môi trường đầu tư. Hàng hóa nhập lậu thường có giá rẻ hơn so với sản phẩm sản xuất trong nước vì không phải chịu thuế và không tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Do đó, nông dân và các doanh nghiệp hoạt động hợp pháp phải gánh chịu chi phí sản xuất cao hơn và gặp khó khăn trong việc cạnh tranh. Ngoài ra, sự gia tăng hàng hóa nhập lậu tạo ra nguồn cung dư thừa trên thị trường, gây áp lực giảm giá heo và làm biến động giá cả một cách đáng kể.

Để giải quyết vấn đề này, ông Pornchai Saibuangam cho rằng “Chính phủ Việt Nam cần thực hiện các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn nhằm ngăn chặn hoạt động buôn lậu, phát triển hệ thống truy xuất nguồn gốc là cần thiết để kiểm soát nguồn gốc của động vật và các sản phẩm từ động vật, giảm thiểu nguy cơ hàng hóa kém chất lượng xâm nhập vào thị trường.

Chính phủ Việt Nam cũng nên hợp tác với các nước láng giềng như Thái Lan, Campuchia và Lào để thiết lập các thỏa thuận kiểm soát và giám sát việc vận chuyển động vật qua biên giới, đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Điều này sẽ giúp ngăn chặn tình trạng buôn lậu và giảm thiểu nguy cơ lây lan dịch bệnh có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành chăn nuôi. Việc thực hiện các biện pháp này cũng góp phần nâng cao niềm tin của nhà đầu tư và người tiêu dùng trong dài hạn”.

Ngoài ra, cần có chiến dịch tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về nguy cơ từ gia súc, gia cầm nhập lậu không rõ nguồn gốc, từ đó khuyến khích người dân tiêu thụ sản phẩm sạch và an toàn.

Các doanh nghiệp cũng mong muốn có thêm sự hỗ trợ từ Chính phủ để phát triển sản xuất, ứng dụng công nghệ cao vào chăn nuôi và chế biến, nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Một số doanh nghiệp yêu cầu các cơ quan chức năng xử lý nghiêm minh những tổ chức, cá nhân vi phạm quy định về nhập lậu gia súc, gia cầm để tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các doanh nghiệp.

An Dương (T/h)