Nghiên cứu cảnh báo tình trạng ô nhiễm không khí gây hại tim, đột quỵ

Hiệp hội Tim mạch châu Âu cho biết, ô nhiễm không khí là nguyên nhân gây ra hơn 3 triệu ca tử vong mỗi năm do bệnh tim thiếu máu cục bộ và đột quỵ, nhiều hơn các yếu tố nguy cơ bệnh tim điển hình như tiểu đường, hút thuốc hoặc béo phì. Khi hít thở không khí bẩn có chứa hóa chất và hạt có hại, chẳng hạn hạt mịn (PM2.5), carbon monoxide và nitơ dioxide, chúng sẽ xâm nhập vào phổi, có thể đi vào máu.

Theo Tổ chức Tim mạch Anh, các chất gây ô nhiễm không khí có thể gây viêm và tổn thương mạch máu, làm tăng sự tích tụ mảng bám, thu hẹp động mạch, làm giảm lưu lượng máu đến tim, tăng nguy cơ đông máu. Tăng huyết áp bằng cách làm tim bơm máu mạnh hơn và làm gián đoạn hệ thống điện của tim, ảnh hưởng đến nhịp tim. Thậm chí còn gây thêm căng thẳng cho tim bằng cách khiến nó phải làm việc nhiều hơn.

Do đó, việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề nghiêm trọng về tim như đau tim và đột quỵ, đặc biệt đối với những người mắc bệnh tim hoặc sống ở khu vực bị ô nhiễm.

Theo Hiệp hội Tim mạch Mỹ, việc tiếp xúc ngắn hạn với ô nhiễm không khí có thể gây ra nguy cơ đau tim, đột quỵ, rối loạn nhịp tim và suy tim ở những người dễ bị tổn thương, chẳng hạn người già hoặc người có bệnh lý từ trước. Tuy nhiên, rủi ro nguy hiểm tính mạng do ô nhiễm không khí và đau tim sẽ cao hơn nhiều khi tiếp xúc lâu dài.

Bệnh rối loạn nhịp tim và vấn đề ô nhiễm không khí được cho là có mối quan hệ mật thiết. Có nhiều nghiên cứu chứng minh chất lượng không khí ngày càng đi xuống tại các thành phố lớn là một trong các tác nhân gây bệnh rối loạn nhịp tim khi con người ở mọi độ tuổi tiếp xúc với môi trường này trong thời gian dài.

Ô nhiễm không khí gây ảnh hưởng tới tim mạch nghiêm trọng. (Ảnh minh họa)

Theo các nghiên cứu mới, nguyên nhân gây rối loạn nhịp tim, hoặc nhịp tim không đều, dường như đều bắt nguồn sau khi tiếp xúc tương đối ngắn với ô nhiễm không khí nặng.

Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Canada đã đánh giá mức độ tiếp xúc hàng giờ với ô nhiễm không khí trên khắp Trung Quốc, một khu vực luôn có mức độ ô nhiễm không khí cao, có liên quan đến bệnh rối loạn nhịp tim. Để hiểu mối liên hệ giữa phơi nhiễm ô nhiễm không khí và bệnh rối loạn nhịp tim, các nhà nghiên cứu đã phân tích mức độ ô nhiễm không khí hàng giờ và sử dụng dữ liệu y tế có nguồn gốc từ 2.025 bệnh viện ở 322 thành phố tại Trung Quốc.

Nghiên cứu bao gồm 190.115 bệnh nhân nhập viện ở 322 thành phố của Trung Quốc, tập trung vào những người bị chứng rối loạn nhịp tim khởi phát đột ngột, bao gồm rung nhĩ, cuồng nhĩ, ngoại tâm thu và nhịp tim nhanh trên thất. Ô nhiễm không khí ở Trung Quốc cao hơn nhiều so với tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới về chất lượng không khí và các nhà nghiên cứu đã phân tích nồng độ của 6 chất gây ô nhiễm không khí từ các trạm giám sát gần bệnh viện báo cáo nhất.

Trong số này, nitơ dioxide (NO2) có mối liên hệ chặt chẽ nhất với cả bốn loại rối loạn nhịp tim. Tác động chính xác của ô nhiễm không khí vẫn chưa rõ ràng, nhưng có một số bằng chứng cho thấy nó gây ra stress oxy hóa và viêm nhiễm, có thể ảnh hưởng đến hoạt động điện của tim.

Nghiên cứu chỉ ra rằng, mặc dù các cơ chế chính xác vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ nhưng mối liên quan giữa ô nhiễm không khí và sự khởi phát cấp tính của chứng rối loạn nhịp tim quan sát được là hợp lý về mặt sinh học.

Nhóm nghiên cứu nhận thấy nguy cơ và triệu chứng rối loạn nhịp tim tăng đáng kể trong vài giờ đầu tiên tiếp xúc với ô nhiễm không khí, sau đó giảm dần sau 24 giờ. Ô nhiễm không khí có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến rung nhĩ và nhịp tim nhanh trên thất, tiếp theo là cuồng nhĩ và ngoại tâm thu. Nguy cơ liên quan đáng chú ý nhất nằm ở nam giới và các nhà nghiên cứu nghi ngờ có thể là do tỷ lệ mắc các yếu tố nguy cơ rối loạn nhịp tim cao hơn như hút thuốc, uống rượu và tiếp xúc nhiều hơn với hoạt động ngoài trời, bao gồm cả công việc ngoài trời.

Mối liên quan này cũng cao hơn hết trong mùa lạnh, có thể do nhiệt độ mát hơn làm tăng tác động của ô nhiễm không khí lên hệ tim mạch. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng nitơ dioxide (NO2) có mối liên hệ chặt chẽ nhất với tất cả các loại rối loạn nhịp tim - người càng tiếp xúc với NO2 nhiều thì nguy cơ mắc bệnh càng cao hơn.

Tiến sĩ Jon Samet, MD, MS, chuyên ngành phổi, nhà dịch tễ học và trưởng khoa Y tế Công cộng Colorado tại Cơ sở Y tế Anschutz của Đại học Colorado (Mỹ) cho biết, những phát hiện này bổ sung vào nghiên cứu trước đây cho thấy ô nhiễm không khí được xác định rõ ràng là nguyên nhân gây rối loạn nhịp tim và tử vong do bệnh tim. Hiện nay, có rất nhiều bài nghiên cứu về mối liên hệ giữa rối loạn nhịp tim nặng và ô nhiễm không khí, ví dụ như ở nhóm bệnh nhân đã ghép máy khử rung tim. Ô nhiễm không khí ảnh hưởng rất lớn đến sự thay đổi nhịp tim và loạn nhịp tim.

Ngoài ra, các nghiên cứu cũng tìm thấy có nhiều mối liên hệ rõ ràng giữa ô nhiễm không khí và chứng xơ vữa động mạch, sự tích tụ mảng bám trong động mạch vành có thể làm giảm sức khỏe của tim.

Một số người dễ bị bệnh tim hơn, đặc biệt nếu họ tiếp xúc với ô nhiễm không khí. Những người có nguy cơ cao hơn bao gồm: Người lớn tuổi, đặc biệt là người sống ở các thành phố bị ô nhiễm, có nhiều khả năng mắc bệnh tim hơn. Những người đã từng bị đau tim, đau thắt ngực, phẫu thuật bắc cầu, nong mạch (có hoặc không có ống đỡ động mạch), đột quỵ, tắc nghẽn động mạch, suy tim hoặc rối loạn nhịp tim. 

Những người mắc các bệnh như tiểu đường hoặc phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Đàn ông trên 45 tuổi và phụ nữ trên 55 tuổi cũng dễ mắc bệnh tim hơn. Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim hoặc đột quỵ, đặc biệt nếu bệnh xảy ra sớm. Những người bị huyết áp cao hoặc mức cholesterol cao. Những người thừa cân, ít vận động hoặc hút thuốc lá.

An Dương (T/h)