Ông chủ Café Starbucks: Từ tuổi thơ bán máu đến đế chế cà phê 77 tỷ USD

Trong hồi ký “Dốc hết trái tim” (Pour Your Heart Into It), Chủ tịch kiêm CEO của Starbucks kể rằng ông sinh ra và lớn lên trong một gia đình lao động gốc Do Thái tại Brooklyn. Tuổi thơ của ông vốn chẳng hề êm đềm khi gia đình luôn trong cảnh bị siết nợ. Cha Schultz là nguồn kiếm cơm chính. Ông đã kinh qua đủ nghề, từ lái xe tải, công nhân nhà máy tới tài xế taxi.

Năm 1961, khi Schultz lên 7 tuổi, cha ông tai nạn vỡ mắt cá chân trong lúc lái xe giao hàng. Do không mua bảo hiểm sức khỏe, cũng không có bồi thường lao động. Gia đình Schultz mất đi nguồn thu nhập duy nhất.

Tới giờ, Schultz vẫn nhớ ánh nhìn của cha khi ông nằm trên ghế dài, chân bó bột. Schultz nói: “Ông luôn coi việc ông là ý nghĩa, nhưng chưa bao giờ người ta trân trọng nó”

Nỗi đau ấy như một vết dao khắc sâu trong tim Schultz – Như một mong ước cho cha mình, Schultz khao khát từ sâu thẳm nếu được đứng ở một vị trí có thể tạo ra được sự khác biệt nào đó thì ông sẽ không bao giờ bỏ mặc những người ở phía sau.

Bán máu

Thời trung cấp, ông chơi bóng bầu dục và được học bổng ưu đãi vận động viên vào trường đại học Bắc Michigan. Schultz trở thành người đầu tiên trong gia đình được học đại học. Để có tiền trang trải học phí Schultz đã từng phải đi bán máu.

Tốt nghiệp Đại học, Howard Schultz tự xoay xở đi tìm việc làm. Năm 1975, ông được nhận vào Công ty Xerox làm việc.

Quyết định ngã rẽ

7 năm làm việc tại Xerox, Schultz đã có được vị trí của mình với chức danh Phó chủ tịch và Giám đốc nhóm bán hàng. Nhưng dù vậy, chưa bao giờ Schultz cảm thấy đủ, ông luôn băn khoăn với câu hỏi cuộc đời: “Tôi luôn tự hỏi mình sẽ làm gì tiếp theo. Có thể đây là một điểm yếu của tôi....”

Schultz biết đến Starbucks lần đầu tiên khi ông vẫn đang làm tại Hammarplast. Ông nhận được một lượng lớn đơn đặt hàng máy pha cà phê từ Starbucks – khi đó chỉ là một doanh nghiệp nhỏ. Sự hiếu kỳ đã kéo Schultz lặn lội tới tận Seattle để gặp chủ công ty là ba nhà khoa học (Giáo sư Anh ngữ Baldwin, Giáo sư lịch sử Zev Siegl và nhà văn Gordon Bowker). Lúc đó Starbucks không dành cho mục đích kinh doanh mà chỉ là một nơi tụ tập, hội họp bạn bè trong ngày cuối tuần và họ chỉ bán thứ sản phẩm hấp dẫn những người đam mê cà phê sành sỏi.

Hoàn toàn bị quyến rũ bởi hương vị cà phê rang pha sẵn đặc trưng chỉ có ở vùng quê Seattle. Năm 1982, Howard Schultz quyết định bỏ việc ở Xerox để đầu quân cho hương vị cà phê mà ông mê mẩn với vị trí trưởng phòng marketing.

Quyết định này đã vấp phải sự phản đối gay gắt từ mẹ ông.

Bất đồng

Schultz bỏ ngoài tai những định kiến, ông lao vào nghiên cứu và phát triển Starbucks, doanh nghiệp nhỏ bé dần trở mình ngày một lớn mạnh. Cuối năm, Schultz đã được bổ nhiệm làm Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị khi mới 28 tuổi. Ông trở thành CEO của Starbucks vào năm 1987, chỉ sau 5 năm về làm việc.

Schultz luôn nung nấu ý định tạo ra sự liên kết  trong mối quan hệ cá nhân - gây dựng qua một cốc cà phê. Ông khao khát một Starbucks theo phong cách của người Ý. Tuy nhiên dự án lại không nhận được sự đồng thuận từ đội ngũ lãnh đạo, mối quan hệ nội bộ Starbucks trở nên rạn nứt.

Năm 1985, Howard Schultz quyết định bỏ việc và thành lập II Gionarle để cạnh tranh trực tiếp Starbucks. II Giornale, có nghĩa “Hàng ngày” trong tiếng Ý.

Ông chú trọng vào con người, xây dựng cho mình một đội ngũ nhân viên đầy tâm huyết với hương vị cà phê, Giống như mong ước năm ấy dành cho cha mình, Schultz luôn dành sự trân trọng cho những người ở phía sau:"Chúng tôi không cần tuyển những người có nhiều kinh nghiệm. Chúng tôi cũng không cần tuyển những người phải được đào tạo chính quy. Chúng tôi tuyển những người yêu thích công việc, yêu cà phê, thể hiện niềm đam mê với cà phê. Việc đào tạo kỹ năng là phần việc sau này"

Trải qua những chật vật, khó khăn của ngày đầu thành lập, II Giornale cũng thu được quả ngọt và dần trở nên nổi tiếng.

“Chạy đuổi”

Sau khi Schultz rời công ty, doanh thu của Starbucks sụt giảm tới mức không thể cứu vãn được và phải tuyên bố rao bán. Một lần nữa, Starbucks lại nằm gọn trong tay ông.

Lần này, Starbucks “sống” đúng như những gì vị CEO tài ba mong đợi.

Suốt mười năm “thức cà phê, ngủ cà phê”, Howard Schultz đã đưa Starbucks từ một doanh nghiệp địa phương với vỏn vẹn chỉ có 5 cửa hàng trở thành một tập đoàn quốc gia với hơn 8.600 cửa hàng và 25.000 nhân viên phục vụ.

Năm 1992, bước nhảy vọt đáng kinh ngạc đánh dấu sự trở mình thành “người khổng lồ” của Starbucks khi tiến hành IPO (việc chào bán chứng khoán lần đầu tiên ra công chúng) và trở thành công ty đại chúng. Đây là ước mơ của bất kì một ông chủ doanh nghiệp nào nhưng đằng sau sự thành công đó Starbucks cũng gặp phải không ít cản trở.

Năm 1999, Starbucks gần như đã “thay áo” cho “xứ trà” Trung Quốc: Chiếm lĩnh thị truờng, tạo ra trào lưu từ uống trà sang uống cà phê. Hiện nay Trung Quốc trở thành thị trường tiêu thụ lớn nhất của Starbucks ở hải ngoại.

Cậu bé phải bán máu để trang trải việc học năm nào - Howard Schultz giờ đều được các tạp chí nổi tiếng như “Forbes”, “Fortune” vinh danh trên Bảng vàng các CEO tài ba. Năm 2011, Howard Schultz được Tạp chí “Fortune” vinh danh là CEO số 1 toàn cầu vì trong tình hình kinh tế khó khăn mà Starbucks của Howard Schultz vẫn phát triển ngoạn mục,

Giờ đây, Starbucks đã trở thành tập đoàn cà phê hàng đầu thế giới với thương hiệu có hơn 21.000 cửa hàng tại 65 quốc gia, được định giá tại 77 tỷ USD.

“Khi mọi người đã dừng lại và nghỉ ngơi, tôi vẫn chạy đuổi theo một thứ vô hình mà những người khác không thể thấy”, ông viết. Trong cuộc đời mình, Schultz luôn Dốc hết trái tim vào đam mê, vào con người, vào mọi vật nhỏ nhất ông sở hữu. Một cái kết đẹp cho nỗ lực không ngừng nghỉ, cho những con người luôn sẵn sàng vượt lên số phận.

Hoàng Linh