Phát triển hệ thống kinh doanh thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng

Ngộ độc thực phẩm vẫn diễn biến phức tạp

Tại hội nghị “Phát triển hệ thống kinh doanh thực phẩm an toàn” do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 15/11/2023, TS. BS Cao Văn Trung- Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế cho biết, tình trạng ngộ độc thực phẩm và bệnh truyền qua thực phẩm tại các khu công nghiệp, các bếp ăn tập thể, bệnh viện, trường học còn diễn biến hết sức phức tạp.

Nguyên nhân dẫn tới tình trạng này là do còn thực phẩm nhập lậu, thực phẩm không đảm bảo an toàn lưu thông trên thị trường, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng; thậm chí còn ảnh hưởng đến uy tín của thực phẩm xuất khẩu. 

Bên cạnh đó, nhiều cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm không bảo đảm điều kiện vệ sinh tối thiểu như điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị; người trực tiếp sản xuất chế biến thực phẩm chưa đủ kiến thức dẫn đến nguy cơ không bảo đảm an toàn thực phẩm. 

Ngoài ra, tỷ lệ ô nhiễm vi sinh vật, ô nhiễm hóa chất, cụ thể là tồn dư hóa chất bảo vệ thực vật, các chất kháng sinh, chất kích thích tăng trưởng trong nông sản và thịt gia súc, gia cầm làm nguyên liệu để chế biến thực phẩm còn chiếm tỷ lệ cao hơn so với các nước trong khu vực. 

“Cơ chế thị trường tạo điều kiện thông thoáng cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thực phẩm, nhập khẩu thực phẩm nhưng vì lợi nhuận, một bộ phận không nhỏ người kinh doanh cố tình đưa sản phẩm không an toàn ra thị trường”- TS. BS Cao Văn Trung chỉ ra nguyên nhân. 

Đáng chú ý là sự đa dạng của các hình thức kinh doanh như: kinh doanh online, đa cấp, quảng cáo xuyên biên giới... khiến công tác kiểm tra, kiểm soát an toàn thực phẩm khó khăn hơn. 

Theo đại diện Cục An toàn thực phẩm, tại Việt Nam, các cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm chủ yếu là nhỏ lẻ, sản xuất theo mùa vụ (500 ngàn cơ sở chế biến thực phẩm thì 85% là quy mô vừa và nhỏ, quy mô hộ gia đình, sản xuất theo mùa vụ nên việc đầu tư trang thiết bị, nhà xưởng còn hạn chế). 

Trong khi đó, người dân còn có tập quán sử dụng thực phẩm không bảo đảm như: ăn tiết canh, ăn gỏi cá... Một bộ phận người dân đời sống kinh tế còn thấp (nhất là ở vùng nông thôn và vùng sâu, vùng xa) nên họ không có điều kiện kinh tế để mua và sử dụng thực phẩm chất lượng cao mà vẫn phải chấp nhận sử dụng thực phẩm trôi nổi, giá rẻ mặc dù biết nguy cơ ngộ độc thực phẩm có thể xảy ra. 

Phát triển hệ thống kinh doanh thực phẩm an toàn 

Bà Lê Việt Nga - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương cho biết, hiện nay, thực phẩm được lưu thông, buôn bán chủ yếu qua kênh phân phối truyền thống (chợ, cửa hàng tạp hoá), đặc biệt là thực phẩm tươi sống. 

Theo thống kê, cả nước có 8.517 chợ, trên 1.167 siêu thị, 254 trung tâm thương mại và hàng ngàn cửa hàng chuyên doanh, cửa hàng tiện lợi hiện đại hoạt động theo mô hình chuỗi hiện đại. Trong đó, chợ vẫn là kênh cung ứng thực phẩm chính trên cả nước. 

Hệ thống phân phối hiện đại của các nhà bán lẻ như: Saigon Co.op; MM Mega Market Việt Nam; WinCommerce; Big C & Go! hoặc chuỗi cửa hàng nhỏ cung ứng đặc sản địa phương, thực phẩm an toàn như: Sói Biển, Bác Tôm, Eco Food… dù đóng góp đáng kể vào việc phân phối thực phẩm theo xu hướng phân phối hiện đại, truy xuất nguồn gốc từ nơi sản xuất đến tận tay người tiêu dùng nhưng vẫn chưa được nhiều người dân lựa chọn. 

“Quản lý an toàn thực phẩm, bảo đảm an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng là công tác khó khăn và lâu dài, đòi hỏi sự phối hợp liên ngành, giữa các Bộ, ban ngành Trung ương và địa phương, cùng sự chung tay đóng góp của doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thực phẩm, sự ủng hộ của người tiêu dùng. Bộ Công Thương luôn lồng ghép mở rộng phạm vi tiêu thụ của thực phẩm an toàn trong các chương trình bình ổn giá, hội nghị kết nối giao thương đặc sản địa phương, mở điểm bán nông sản thực phẩm an toàn trên các sàn TMĐT…”- bà Lê Thị Việt Nga nói. 

Theo ông Nguyễn Mạnh Thắng- Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ Công Thương), để đảm bảo an toàn thực phẩm trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tập trung vào 5 nhóm nhiệm vụ để giúp các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình nhằm phát triển hệ thống kinh doanh thực phẩm an toàn, bao gồm: 

Hoàn thiện chính sách pháp luật và tổ chức bộ máy; Rà soát, hoàn thiện các quy định về thanh tra, kiểm tra, hậu kiểm an toàn thực phẩm theo hướng phù hợp với Luật Thanh tra; 

Đẩy mạnh tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của toàn xã hội về an ninh, an toàn thực phẩm; Có chính sách hỗ trợ, khuyến khích, hỗ trợ hộ gia đình, hợp tác xã, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thực phẩm ứng dụng công nghệ cao và kết nối chuỗi giá trị cung ứng thực phẩm an toàn; Đồng thời, tiếp tục thí điểm nhiều chính sách mới về an toàn thực phẩm để tăng đảm bảo sức khỏe và quyền lợi của người tiêu dùng- ông Nguyễn Mạnh Thắng cho hay. 

Lê Kim Liên