Quản lý nhà nước - động lực then chốt thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo

4 điểm tồn tại, hạn chế

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, khởi nghiệp sáng tạo (KNST) được xem là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và tạo dựng hệ sinh thái phát triển bền vững.

Để phong trào KNST phát triển đúng hướng, quản lý nhà nước đóng vai trò then chốt trong việc định hướng, ban hành chính sách, xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, hỗ trợ nguồn lực và kết nối các chủ thể trong hệ sinh thái. Một nền quản lý nhà nước hiệu quả không chỉ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển mà còn góp phần hình thành văn hóa đổi mới sáng tạo, khơi dậy tinh thần sáng tạo trong toàn xã hội.

TS. Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp KH&CN. (Ảnh: TTXVN)

Về các chính sách, pháp luật hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, TS. Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp KH&CN cho biết, Luật Khoa Học Và Công Nghệ số 93/2025/QH15 đã đưa ra định nghĩa KNST, doanh nghiệp KNST, đồng thời quy định nguyên tắc công nhận cá nhân, nhóm cá nhân, doanh nghiệp, chuyên gia, nhà đầu tư và tổ chức hỗ trợ KNST. Bổ sung các cơ chế ưu đãi, khuyến khích đầu tư mạo hiểm, tạo nền tảng pháp lý mang tính chiến lược, lâu dài cho phát triển hệ sinh thái KNST tại Việt Nam;

Đồng thời các Luật Chuyển giao Công nghệ số 07/2017/QH14; Luật Hỗ trợ DNNVV số 04/2017/QH14; Luật Đầu tư số 61/2020/QH14 cũng đưa ra nhiều ưu đãi như: hỗ trợ ý tưởng công nghệ, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; hỗ trợ ứng dụng, chuyển giao công nghệ; hỗ trợ sử dụng trang thiết bị tại cơ sở kỹ thuật, hỗ trợ tham gia cơ sở ươm tạo, khu làm việc chung; hay miễn thuế thu nhập, miễn thuế nhập khẩu, miễn giảm tiền sử dụng đất... nhằm thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đối với doanh nghiệp.

TS. Phạm Hồng Quất cũng chỉ ra 4 điểm tồn tại, hạn chế trong quản lý nhà nước về khởi nghiệp sáng tạo: Thứ nhất là thiếu thị trường giao dịch chứng khoán cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và quỹ đầu tư mạo hiểm chưa có kênh thoái vốn hiệu quả; Thứ hai là chưa có quy định tiêu chí, điều kiện, quy trình, thủ tục công nhận doanh nghiệp KNST nên chưa có cơ sở để tính toán, thu thập dữ liệu báo cáo một cách chính xác; Thứ ba là các quỹ đầu tư chưa có sự tham gia chủ động của nguồn vốn mang tính dẫn dắt, quan trọng từ ngân sách nhà nước; Thứ tư là hoạt động đầu tư mạo hiểm, thông tin về đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam vẫn còn rời rạc, tự phát, thiếu tính hệ thống, kết nối.

Sắp ban hành một số Nghị định quan trọng về khởi nghiệp sáng tạo

Trong thời gian tới, Nghị định về Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương sẽ được ban hành, trong đó quy định về việc thành lập, cơ cấu tổ chức, hoạt động, quản lý, cơ cấu tỷ lệ phần vốn từ ngân sách nhà nước, sử dụng vốn, cơ chế giám sát đối với Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương và các nội dung khác quy định tại Điều 40 của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Đối tượng áp dụng của Nghị định là Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia; Quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương; Tổ chức, cá nhân đầu tư vào Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương; Các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Mặt khác, Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật KHCN&ĐMST về đổi mới sáng tạo cũng sẽ sớm được ban hành. Nghị định này quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành nội dung đổi mới sáng tạo tại các Điều 16, Điều17, khoản 2 và khoản 4 Điều 34, khoản 1 Điều 35, Điều 38, Điều 39, Điều 47, điểm c khoản 2 Điều 54, Điều 57, khoản 6 Điều 59, khoản 2 Điều 64 của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.

Đối tượng áp dụng là các cơ quan quản lý nhà nước về ĐMST, KNST ở trung ương và địa phương; doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động ĐMST, KNST; doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Các nội dung của Nghị định về khởi nghiệp sáng tạo bao gồm: Tiêu chí chung xác định trung tâm hỗ KNST; Tiêu chí xác định trung tâm hỗ trợ KNST cấp tỉnh; Tiêu chí xác định trung tâm hỗ trợ KNST cấp quốc gia; Tiêu chí xác định cá nhân, nhóm cá nhân, doanh nghiệp KNST; Tiêu chí xác định chuyên gia hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo; Tiêu chí xác định nhà đầu tư cá nhân KNST.

Trình tự, thủ tục, thẩm quyền công nhận Trung tâm hỗ trợ KNST, Trung tâm hỗ trợ KNST cấp tỉnh, cấp quốc gia, cá nhân, nhóm cá nhân, doanh nghiệp KNST, chuyên gia hỗ trợ KNST, nhà đầu tư cá nhân khởi nghiệp sáng tạo. Hoạt động phát triển hệ thống ĐMST, hệ sinh thái KNST, thúc đẩy văn hóa ĐMST, KNST. Hạ tầng, mạng lưới, hệ sinh thái hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo. Trách nhiệm của Bộ KH&CN, UBND cấp tỉnh và các Bộ, ngành khác.

Thanh Tùng