Rượu gây ra 1 trong 5 trường hợp tử vong ở thanh niên trước đại dịch

Việc sử dụng rượu đã tăng đột biến trong đại dịch COVID-19 vì những tác nhân gây căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày và việc không có thói quen đi học, làm việc đều đặn đã khiến nhiều người uống nhiều hơn trước đây. Tuy nhiên hiện nay, một nghiên cứu mới về các trường hợp tử vong liên quan đến rượu cho thấy uống quá nhiều là một vấn đề ngày càng gia tăng ngay cả trước khi đại dịch xảy ra.

Theo một nghiên cứu mới từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), khoảng 1/8 trường hợp tử vong ở người trưởng thành Mỹ từ 20 đến 64 tuổi là do uống quá nhiều rượu trong khoảng thời gian 5 năm, kết thúc vào năm 2019. Trong cùng khung thời gian này, việc uống rượu gây ra khoảng 1/5 số người trẻ từ 20 đến 49 tuổi tử vong.

Một số thay đổi chính sách bao gồm thuế rượu cao hơn, quy định chặt chẽ hơn việc bán rượu và mở rộng sàng lọc điều trị lạm dụng rượu, tất cả đều có thể giúp ngăn ngừa những trường hợp tử vong này, các nhà nghiên cứu của CDC viết trong nghiên cứu đăng trên JAMA Network Open.

Nhóm nghiên cứu viết: "Những ca tử vong sớm này có thể được giảm thiểu thông qua việc tăng cường thực hiện các chính sách về rượu dựa trên bằng chứng có thực".

Uống rượu từ lâu có liên quan đến một số nguyên nhân hàng đầu gây tử vong sớm, bao gồm bệnh tim, bệnh gan, một số bệnh ung thư, tai nạn xe cơ giới và các thương tích ngoài ý muốn khác. Tuy nhiên, nhiều câu trả lời trước đây về các trường hợp tử vong do rượu ở Mỹ chỉ tập trung vào “nguyên nhân hoàn toàn do rượu” như bệnh gan do rượu, chứ không phải các nguyên nhân như ung thư một phần có thể do sử dụng rượu.

Đối với nghiên cứu mới, các nhà nghiên cứu đã sử dụng cơ sở dữ liệu CDC để tính toán tỷ lệ tử vong do nhiều nguyên nhân có thể được cho là hoàn toàn hoặc một phần do uống rượu. Điều này cho phép nghiên cứu mới bao gồm các trường hợp tử vong đôi khi chỉ liên quan đến rượu, chẳng hạn như chết đuối, ngã, huyết áp cao, đột quỵ và một số loại ung thư .

Trong thời gian nghiên cứu, khoảng 90.000 ca tử vong mỗi năm ở người lớn từ 20 đến 64 tuổi là do uống quá nhiều rượu, chiếm 12,9% số ca tử vong ở nhóm tuổi này. Nghiên cứu cũng cho thấy tỷ lệ tử vong do rượu thay đổi theo tiểu bang, từ 9,3% ở Mississippi đến 21,7% ở New Mexico.

Rượu là nguyên nhân gây ra 15% số ca tử vong mỗi năm ở nam giới, so với 9,4% số ca tử vong ở phụ nữ. Nguyên nhân hàng đầu của các trường hợp tử vong liên quan đến rượu là tương tự nhau ở nam giới và phụ nữ nhưng khác nhau một chút theo độ tuổi. Đối với những người từ 20 đến 34 tuổi, ba nguyên nhân hàng đầu là ngộ độc, va chạm xe cơ giới và giết người. Ở người lớn từ 35 đến 49 tuổi, ba nguyên nhân hàng đầu là ngộ độc, bệnh gan do rượu và tai nạn xe cơ giới.

Một hạn chế của nghiên cứu là nó có thể đã đánh giá thấp số ca tử vong liên quan đến rượu, các nhà nghiên cứu lưu ý. Đó là bởi vì họ chỉ có dữ liệu về các trường hợp tử vong trong đó các điều kiện liên quan đến rượu được xác định là nguyên nhân cơ bản gây tử vong và họ thiếu dữ liệu về tử vong ở những người uống rượu trước đây có thể vẫn chết vì các nguyên nhân liên quan đến rượu.

Vấn đề cũng trở nên tồi tệ hơn trong thời kỳ đại dịch, một giai đoạn không được đề cập trong nghiên cứu mới. Một nghiên cứu khác của các nhà nghiên cứu tại Viện Quốc gia về Lạm dụng Rượu và Nghiện rượu được công bố vào đầu năm nay trên tạp chí JAMA cho thấy các ca tử vong liên quan đến rượu đã tăng 26% từ năm 2019 đến năm 2020. Đồng thời cung cấp dữ liệu sơ bộ cho thấy những ca tử vong này tiếp tục tăng vào năm 2021.

CDC khuyến cáo để giảm thiểu nguy cơ tử vong có thể phòng tránh được, người lớn uống rượu nên uống có chừng mực. Các hướng dẫn chế độ ăn uống của Mỹ khuyến nghị không quá hai đồ uống hàng ngày cho nam giới và một đồ uống cho phụ nữ, đồng thời nhấn mạnh rằng ít hơn sẽ tốt hơn cho sức khỏe. Một thức uống có thể là 12 ounce bia, một ly rượu vang 5 ounce, 8 ounce rượu mạch nha, hoặc 1,5 ounce rượu mạnh, theo CDC.

Tình trạng tử vong do rượu ở Việt Nam

Ở Việt Nam, theo Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, trong số 548.000 ca tử vong/năm thì nguyên nhân liên quan đến rượu bia lên tới 40.000 ca (trên 7%). 

Các chuyên gia của Cục Y tế dự phòng, Tổ chức Y tế thế giới và Tổ chức HealthBridge đều nhấn mạnh sử dụng rượu bia ở Việt Nam đang gia tăng ở mức báo động, đặc biệt là ở giới trẻ và được thể hiện ở ba tiêu chí: mức tiêu thụ bình quân/đầu người quy đổi ra lượng cồn nguyên chất, tỷ lệ sử dụng rượu bia ở cả hai giới, sử dụng ở mức nguy hại đều ở mức cao.

Rượu bia là nguyên nhân trực tiếp của ít nhất 30 bệnh, chấn thương và nguyên nhân gián tiếp của ít nhất 200 loại bệnh.

Mức tiêu thụ rượu, bia ở người >=15 tuổi ở nước ta tăng dần qua các năm. Nếu như năm 2005, mức tiêu thụ là 2,9 lít cồn nguyên chất/ người/ năm, thì đến năm 2018 và 2019, con số này đã tăng lên 7.9 lít.

Cũng theo TS Trần Quốc Bảo - Trưởng phòng Kiểm soát bệnh không lây nhiễm, Cục Y tế dự phòng: rượu/bia là nguyên nhân trực tiếp của ít nhất 30 bệnh, chấn thương và là nguyên nhân gián tiếp của ít nhất 200 loại bệnh tật nằm trong danh mục phân loại bệnh tật quốc tế. Rượu bia là yếu tố nguy cơ xếp thứ 2 trong 10 nguy cơ gây tàn tật và tử vong hàng đầu tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, rượu bia cũng là nguyên nhân lớn nhất gây ra 30% các vụ gây rối trật tự xã hội và 33,7% các vụ bạo lực gia đình ở Việt Nam. Sử dụng rượu bia cũng là một trong những nguyên nhân làm tăng bất bình đẳng giới và bất bình đẳng kinh tế xã hội, thách thức các nỗ lực giảm nghèo bền vững.

Theo Điều tra yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm năm 2021 cho thấy tỷ lệ nam giới Việt Nam uống rượu bia rất cao. Theo thống kê, năm 2021 có tới 64% nam giới và 10% nữ giới hiện có uống rượu bia 30 ngày. Đáng lưu ý, tỷ lệ uống ở mức nguy hại đều tăng cao qua các năm, nhất là ở nam giới. Cứ 3 nam giới thì có 1 người uống ở mức nguy hại.

Tỷ lệ sử dụng rượu bia ở thanh thiếu niên nam giảm nhẹ nhưng tỷ lệ sử dụng rượu bia ở nữ lại tăng. Theo điều tra sức khỏe học sinh trường học 2019, tỷ lệ sử dụng rượu bia ở nam trẻ vị thành niên (13-17 tuổi) là 24.6% (giảm so với 33.2% năm 2013) và ở nữ là 20% (tăng so với 17.6% năm 2013). Trong đó, tỷ lệ đã từng uống say ở cả vị thành niên nam và nữ đều ở mức cao với 22.1% ở nam và 19.3% ở nữ.

 Minh Hằng (theo Everyday Health)