Siết quảng cáo thực phẩm chức năng, Bộ Y tế công khai vi phạm để bảo vệ người tiêu dùng

Vụ việc DJ Ngân 98 bị khởi tố và bắt tạm giam khiến dư luận đặc biệt quan tâm đến những “kẽ hở” trong quản lý quảng cáo, kinh doanh thực phẩm chức năng — lĩnh vực vốn phức tạp và dễ bị lợi dụng. Từ đây, Bộ Y tế đang đẩy mạnh các biện pháp nhằm siết chặt quản lý, đồng thời cảnh báo công khai các trường hợp vi phạm để bảo vệ người tiêu dùng.

Theo Tiến sĩ Chu Quốc Thịnh, Quyền Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) thông tin trên VTV, thực phẩm chức năng hiện được chia thành 4 nhóm gồm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dinh dưỡng đặc biệt và thực phẩm bổ sung. Trong đó, nhóm thực phẩm bổ sung áp dụng cơ chế tự công bố, nghĩa là doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm về sản phẩm, tự quảng cáo và lưu thông trên thị trường. Chính cơ chế này tạo ra khoảng trống trong quản lý, khiến nhiều doanh nghiệp lợi dụng để thổi phồng công dụng, quảng cáo sai sự thật hoặc sử dụng hình ảnh bác sĩ, người nổi tiếng để tăng sức ảnh hưởng.

Ông Thịnh cho biết, Bộ Y tế đang xây dựng nghị định thay thế Nghị định 15/2018 nhằm tăng cường hậu kiểm, kiểm tra đột xuất, và xử lý nghiêm vi phạm. Dự thảo nghị định mới cũng đề xuất mở rộng hệ thống hậu kiểm, tăng số lượng cơ sở kiểm nghiệm từ 31 lên 54 đơn vị, đồng thời bổ sung các chế tài mạnh như thu hồi giấy đăng ký, thu hồi điều kiện kinh doanh và tạm ngừng hoạt động quảng cáo nếu phát hiện sai phạm.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng yêu cầu phối hợp liên ngành giữa Y tế, Nông nghiệp, Công Thương trong việc quản lý và chia sẻ dữ liệu kiểm tra, nhằm kiểm soát chặt chẽ hơn các sản phẩm trên sàn thương mại điện tử.

Người tiêu dùng cần tỉnh táo khi tiếp nhận thông tin quảng cáo các sản phẩm thực phẩm chức năng. Ảnh minh họa

Trong bối cảnh mạng xã hội trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho quảng cáo thực phẩm chức năng, Bộ Y tế đặc biệt chú trọng xử lý các hành vi quảng cáo vượt quá tính năng, sử dụng lời lẽ gây hiểu nhầm hoặc lợi dụng hình ảnh y tế. Website của Cục An toàn thực phẩm đã thiết lập chuyên mục cảnh báo công khai, công bố các sản phẩm, cá nhân, thương hiệu vi phạm để người dân nắm thông tin.

Theo thống kê, tính đến nay đã có 561 đường link vi phạm trên sàn thương mại điện tử và 189 đường link trên nền tảng mạng xã hội bị chuyển cơ quan chức năng xử lý. Cục cũng đã gửi 10 công văn tới các nền tảng như Shopee, Lazada, Facebook yêu cầu gỡ bỏ quảng cáo vi phạm.

Trong năm 2025, Bộ Y tế liên tục phát đi cảnh báo về tình trạng quảng cáo “nổ” quá đà như “uống khỏi bệnh”, “hiệu quả tức thì” hoặc “thay thế thuốc điều trị”. Cơ quan quản lý khẳng định đây là hành vi vi phạm pháp luật, gây hiểu nhầm nghiêm trọng cho người tiêu dùng.

Cục cũng đang phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để xử lý những người nổi tiếng tham gia quảng cáo sai lệch, điển hình như một số KOL và nghệ sĩ từng bị nêu tên. Bên cạnh đó, Bộ Y tế đã yêu cầu hậu kiểm quảng cáo thực phẩm chức năng trên toàn quốc, công khai danh sách vi phạm và xem xét xử lý nghiêm những người hành nghề y tế tham gia quảng cáo sản phẩm.

Vụ việc DJ Ngân 98 bị bắt tạm giam về hành vi “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ cho giới kinh doanh thực phẩm chức năng. Trường hợp này cho thấy việc một cá nhân có sức ảnh hưởng lớn trên mạng xã hội có thể dễ dàng trục lợi từ niềm tin của người tiêu dùng. Cục An toàn thực phẩm cho biết sẽ tiếp tục công khai tên các thương hiệu, cá nhân vi phạm trên “bảng đen” cảnh báo để người dân cảnh giác. Đây cũng là một phần trong chiến lược siết chặt quản lý, đảm bảo tính minh bạch và tăng cường niềm tin đối với thị trường thực phẩm chức năng.

Theo Bộ Y tế, hệ thống pháp luật hiện hành về quản lý thực phẩm chức năng đã tương đối hoàn thiện, song thách thức lớn nhất nằm ở việc kiểm soát quảng cáo trên nền tảng trực tuyến. Nhiều website, trang bán hàng và tài khoản mạng xã hội đặt máy chủ ở nước ngoài, gây khó khăn trong việc xử lý vi phạm. Do đó, Bộ đang thúc đẩy xây dựng hệ thống dữ liệu chung giữa các bộ, ngành và công khai danh sách doanh nghiệp đủ điều kiện sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng để người dân dễ tra cứu.

Bác sĩ CKII Huỳnh Tấn Vũ, Giảng viên Khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Y Dược TP.HCM khuyến cáo, không nên tự ý dùng thực phẩm chức năng quá mức. Đặc biệt, các sản phẩm này không phải là thuốc trực tiếp điều trị các vấn đề sức khỏe đang gặp phải nên không thể thay thế cho các thuốc điều trị.

Theo bác sĩ Vũ, nếu trường hợp điều trị bệnh cần dùng thuốc thì thực phẩm chức năng không thể thay thế. Nếu chỉ cần bổ sung dinh dưỡng, dùng thực phẩm chức năng là đủ thì chưa cần dùng tới thuốc. Do vậy cần xác định được khi nào thì dùng thuốc, khi nào thì cần dùng thực phẩm chức năng, có những trường hợp chúng ta cần kết hợp cả hai để có lợi nhất.

Đặc biệt, người tiêu dùng cần tỉnh táo khi tiếp nhận thông tin quảng cáo. Thực phẩm chức năng không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Khi lựa chọn, cần kiểm tra rõ giấy tiếp nhận bản công bố sản phẩm và số xác nhận nội dung quảng cáo hợp pháp.

Nếu phát hiện dấu hiệu sai phạm nên phản ánh tới Cục An toàn thực phẩm hoặc cơ quan quản lý địa phương để kịp thời xử lý. Việc siết chặt quản lý, công khai vi phạm và tăng cường hậu kiểm của Bộ Y tế được xem là bước đi cần thiết để làm trong sạch thị trường, bảo vệ sức khỏe và niềm tin của người tiêu dùng.

An Dương (T/h)