Sở hữu trí tuệ về bản quyền làm nóng Hội thảo sách điện tử

Hiện Việt Nam có 40 triệu người thường xuyên sử dụng Internet và có 25 triệu tài khoản Facebook tạo nên một thị trường sách điện tử (ebook) vô cùng tiềm năng và to lớn trong tương lai. Tuy nhiên, có hàng triệu người hằng ngày đã và đang vô tình vi phạm quyền sở hữu trí tuệ khi sử dụng trái phép sản phẩm của các nhà xuất bản, các đơn vị làm sách mà không phải trả tiền hoặc chỉ trả một số tiền rất ít so với giá trị thực của quyển sách.

Vấn đề sở hữu trí tuệ về bản quyền là một trong những chủ đề chính của Hội thảo Xuất bản và phát hành sách điện tử

Đó là thông tin và thống kê từ Vụ Báo chí - xuất bản, Ban Tuyên giáo Trung ương cho biết tại Hội thảo Xuất bản và phát hành sách điện tử  do Cục Xuất bản, in và phát hành đã tổ chức vào sáng 15/12 ở TP. HCM. Phát biểu tại Hội thảo, Thạc sĩ Nguyễn Nguyên - Phó Vụ trưởng Vụ Báo chí xuất bản (Ban Tuyên giáo Trung ương) cho biết so với tiềm năng, quy mô, trình độ của xuất bản điện tử tại Việt Nam hiện còn khá nhỏ bé, trong khi hạ tầng thương mại dành cho thương mại điện tử và sản xuất kinh doanh sách điện tử còn nhiều hạn chế.

Theo đó, từ năm 2011 đến nay, mới chỉ có 7 doanh nghiệp tham gia: Ybook (NXB Trẻ), Sachweb (NXB Tổng hợp TP. HCM), Komo (Phương Nam Book), Alezaa (Cty Vinapo), Sachbaovn (Cty tin học Lạc Việt). Từ năm 2015 mới có thêm 2 đơn vị chuyên phát hành sách là Tiki và Vinabook. Tuy nhiên, việc bán lẻ sách điện tử rất ít, chủ yếu là bán sỉ theo gói cho thư viện, nhà sản xuất/phân phối thiết bị đọc.

Đặc biệt, cũng theo ông Nguyên thì tình trạng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ về bản quyền trong lĩnh vực xuất bản và kinh doanh sách điện tử đang diễn biến phức tạp, trở thành rào cản làm nản lòng các doanh nghiệp, nhà xuất bản muốn phát triển xuất bản điện tử. Ý kiến này nhận được sự đồng tình từ phía đại diện các đơn vị xuất bản.

Tình trạng vi phạm sở hữu trí tuệ về bản quyền tác giả đang là rào cản cho sự phát triển của thị trường sách điện tử

Bàn về vấn đề này, Ông Nguyễn Minh Nhựt - Giám đốc NXB Trẻ - nhấn mạnh: “Vấn đề vi phạm trong xuất bản sách điện tử còn rất phổ biến. Từ khoảng năm 2008, trên thị trường Việt Nam bắt đầu xuất hiện các website dạng diễn đàn, mạng xã hội tự tổ chức thu thập và chia sẻ hàng trăm ngàn tựa sách điện tử miễn phí hoặc có thu phí với mức khá rẻ.

Các website này không cần xin phép xuất bản/phát hành sách điện tử và không trả tác quyền cho tác giả. Gần đây lại xuất hiện thêm dòng sách điện tử dưới dạng các ứng dụng (app) cung cấp trên kho phần mềm AppStore của Apple, Google Play và các App Store tự xây dựng của Việt Nam, Trung Quốc… khiến việc phát tán sách điện tử không bản quyền ngày càng dễ dàng hơn”.

Thực vậy, ngày nay độc giả có thể dễ dàng tiếp cận và sở hữu sách điện tử với những thao tác tìm kiếm đơn giản trên mạng mà chỉ cần trả một số tiền rất nhỏ hoặc thậm chí là miễn phí. Số tiền đó quá ít so với chi phí phải bỏ ra để sở hữu sách điện tử có bản quyền và sau đó lại chảy vào túi các website chia sẻ trực tuyến chứ không phải các nhà xuất bản.

Trên thực tế, nhiều nhà xuất bản đã phải cắn răng bù lỗ vì bị vi phạm quyền sở hữu trí tuệ nghiêm trọng

Nói về thực trạng này, phần lớn ý kiến của các đại biểu đều cho rằng việc vi phạm tác quyền chính là rào cản lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến việc xuất bản các ấn phẩm điện tử. Những năm qua, đã có không ít các đơn vị xuất bản cũng như những doanh nghiệp kinh doanh xuất bản điện tử đều phải tự móc tiền túi để bù lỗ vì bị vi phạm sở hữu trí tuệ về bản quyền tác giả.

Ngoài vấn đề bản quyền, các đại biểu cũng đã thay nhau chia sẻ về nhiều khó khăn khác mà họ gặp phải trong việc kinh doanh những ấn phẩm số. Đó là lối kinh doanh tự phát, thiếu tính liên kết giữa các nhà xuất bàn, là sự thiếu thốn về mặt cơ sở dữ liệu, là sự hạn chế về cơ sở hạ tầng dành cho thị trường kinh doanh xuất bản phẩm điện tử...

Mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức như vậy, thế nhưng đa số các đại biểu có mặt tại Hội thảo đều công nhận việc đẩy mạnh và phát triển sách điện tử là xu thế chung của thời đại, đặc biệt là với một đất nước có tốc độ phát triển về Internet thuộc hàng nhanh trên thế giới và đang ngày càng chú trọng đến các vấn đề về sở hữu trí tuệ như Việt Nam.

Lan Anh (T/h)