Tăng cường kiểm soát chất lượng sầu riêng xuất khẩu tại các vùng trồng

Thời gian qua, nhiều container sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc bị cảnh báo vi phạm về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm, nhất là tình trạng sản phẩm bị nhiễm kim loại nặng chì (cadimi) vượt mức cho phép. Theo bà Nguyễn Thị Hồng Thu, Tổng giám đốc công ty xuất nhập khẩu Chánh Thu, để xuất khẩu sầu riêng bền vững, không để xảy ra tình trạng vi phạm, từ nông dân trồng sầu riêng đến cơ sở đóng gói, xuất khẩu cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp.

“Thu mua sầu riêng tại các vùng trồng chúng tôi sẽ chọn theo các tiêu chuẩn từ cao đến thấp (A,B,C) phân theo từng loại của từng loại trái cây, đồng thời kiểm tra dịch hại trên từng loại trái cây. Đồng thời kiểm soát mã số vùng trồng theo từng mã số để khi đóng gói nhầm lẫn” - bà Nguyễn Thị Hồng Thu nói.

Để tuân thủ yêu cầu của nghị định thư từ phía Trung Quốc, đối với sầu riêng xuất khẩu, truy xuất nguồn gốc, kiểm tra dịch hại và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật là quan trọng nhất. Tại cơ sở, từng quả, từng chiếc gai sầu riêng đều được kiểm tra kỹ trước khi đưa vào đóng gói bởi mỗi thị trường lại có một yêu cầu nhập khẩu khác nhau.

Mỗi một quả sầu riêng để xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc phải trải qua 7 khâu kiểm soát, trong đó có việc dành ra 10 phút để loại bỏ hoàn toàn rầy, rệp để đảm bảo tuân thủ theo yêu cầu của nhà nhập khẩu.

Nhằm phát triển ngành sầu riêng bền vững trong bối cảnh giá trị xuất khẩu mặt hàng này ngày càng tăng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang khẩn trương xây dựng các chương trình giám sát về an toàn thực phẩm và tiêu chuẩn chất lượng sầu riêng xuất khẩu, từ đó có kế hoạch đào tạo, tập huấn cho các địa phương.

Ảnh minh họa

Trong hai năm gần đây, nhiều địa phương ở khu vực Tây Nguyên đã tăng tốc mở rộng diện tích trồng sầu riêng. Với sản lượng sắp tới ước đạt hàng triệu tấn, việc đầu tư chế biến sâu mặt hàng này... sẽ giúp giảm áp lực thời vụ, mở rộng thị trường xuất khẩu, giữ vững vị thế số 1 của sầu riêng Việt.

Mỗi ngày nhà máy thu mua từ 1-2 tấn sầu riêng nguyên liệu để chế biến. Sầu riêng sau khi tách múi, cấp đông sẽ đưa xử lý theo công nghệ sấy thăng hoa. Nhờ đó, mùi vị, màu sắc và nhiều dưỡng chất vẫn được giữ nguyên. Việc đi theo hướng chế biến sâu đã giúp đơn vị gia tăng thời hạn bảo quản nông sản, ít cạnh tranh, nhiều lợi thế về vận chuyển và dễ lưu thông hàng hóa.

Ông Trương Tuấn Anh - Công ty Cổ phần Chế biến nông sản sấy số 1, huyện Krông Pắk, Đắk Lắk cho hay: "Khi mình sản xuất được sầu riêng khô, hạn sử dụng rất dài từ 24-36 tháng, từ đó tự tin giữ được mức giá ổn định đến tay người tiêu dùng, lên kệ siêu thị hạn sử dụng 24 tháng thì sẽ không lo như sầu riêng tươi nó có thể bị hư hỏng, thời điểm có thể tiêu dùng ít hay nhiều. Sầu riêng khô quanh năm mình luôn luôn áng chừng được sản lượng của mình".

Hiện nay, sầu riêng đông lạnh Việt Nam xuất khẩu sang 23 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó, chủ yếu được xuất khẩu sang Thái Lan, Mỹ và châu Âu với kim ngạch vài trăm triệu USD mỗi năm. Nay với cánh cửa xuất khẩu sầu riêng đông lạnh rộng mở sang Trung Quốc, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đông lạnh có thể đạt tới 500 triệu USD, nâng tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành sầu riêng đạt tới 3,5 tỷ USD.

"Với các nước bạn lân cận đang đưa sản phẩm cấp đông ra thế giới một cách hiệu quả, so với vùng nguyên liệu và địa phương hiện tại càng ngày càng nhân lên. Những sản phẩm sau khi không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu thì chúng tôi đưa vào sản xuất sâu hơn bằng cách cấp đông sầu riêng để đưa ra thị trường. nâng cao giá trị cho nông sản Việt Nam", bà Nguyễn Thanh Lan - Giám đốc Công ty Nam Đô, Đắk Lắk cho hay.

Ông Nguyễn Hoài Dương - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk cho biết: "Tạo điều kiện tối đa về chính sách cho các doanh nghiệp đầu tư vào chế biến nói chung và đặc biệt đối với sầu riêng, sầu riêng đông lạnh. Sẽ tạo điều kiện về mặt bằng, đất đai, các thủ tục để đầu tư. Nếu các doanh nghiệp liên kết hợp tác với hợp tác xã và người dân tạo thành chuỗi từ sản xuất đến tiêu thụ thì chắc chắn sẽ được ưu đãi và hỗ trợ rất nhiều".

Bên cạnh thị trường chủ đạo là Trung Quốc, hiện sầu riêng Việt Nam còn vươn rộng đến một số thị trường tiềm năng là Hàn Quốc, ASEAN và đặc biệt là đang hướng đến thị trưởng tỉ dân Ấn Độ.

Theo ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ Thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã cấp cho Việt Nam hơn 700 mã số vùng trồng sầu riêng và cấp mã số cho gần 200 cơ sở đóng gói trái sầu riêng. Tuy nhiên, diện tích vùng trồng sầu riêng đã được cấp mã số chỉ đạt 25.000 ha trên tổng số 150.000 ha.

Đánh giá về thực trạng sản xuất và xuất khẩu sầu riêng, ông Hiếu cho rằng còn đứt đoạn, rời rạc, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với các vùng trồng. Trong khi đó, mục tiêu định hướng đến năm 2030, diện tích sầu riêng nước ta là 75.000ha, nhưng đến thời điểm này đã cao gấp đôi so với quy hoạch.

"Thời gian tới, chúng tôi sẽ đề nghị phía Trung Quốc mở rộng các vùng trồng được cấp mã số, tăng diện tích trồng sầu riêng chất lượng cao. Còn đối với các nguy cơ, Cục Bảo vệ thực vật cũng đã có những cảnh báo trong thời gian vừa qua", ông Hiếu thông tin.

Theo ông Hiếu, đã đến lúc cần tập trung vào chất lượng sầu riêng, nâng cao nhận thức của người dân, trong đó, quản lý hiệu quả chất lượng mã số được cấp ra. Địa phương cũng phải nghĩ tới câu chuyện giám sát các vùng trồng. Việc này xuất phát từ doanh nghiệp và địa phương, cần sự phối hợp của các cơ quan quản lý ở Trung ương và địa phương.

"Tôi cho rằng nâng cao chất lượng sản phẩm sẽ bền vững hơn so với việc phát triển diện tích vùng trồng sầu riêng ồ ạt nhưng chưa đạt chất lượng. Đồng thời, cần xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Việc này cũng cần sự phối hợp của doanh nghiệp và địa phương", ông Hiếu nhấn mạnh.

Khánh Mai (t/h)