Tập trung phát triển theo chiều sâu nhóm công nghệ chiến lược trong kỷ nguyên số hóa

Tập trung phát triển theo chiều sâu nhóm công nghệ chiến lược trong kỷ nguyên số hóa. Ảnh minh họa.

Trong những năm qua, hợp tác quốc tế về khoa học - công nghệ ngày càng được mở rộng trên nhiều lĩnh vực, gồm: khoa học tự nhiên (nâng cao trình độ khoa học, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững), khoa học xã hội - nhân văn (cung cấp luận cứ khoa học phục vụ hoạch định chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước), khoa học - công nghệ (nâng cao chất lượng tăng trưởng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế, củng cố quốc phòng, an ninh, phục vụ mục đích công cộng).

Trước đây hoạt động hợp tác nghiên cứu dựa trên những lĩnh vực thế mạnh truyền thống của từng nước. Hiện tại, Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới với nhiều mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội cao trong bối cảnh hợp tác, cạnh tranh phát triển khoa học, công nghệ trên thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Điều này đặt ra nhiều vấn đề cho Việt Nam để phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KH, CN, ĐMST và CĐS).

Hiện thế giới có khoảng 10 quốc gia có năng lực nổi bật, với thế mạnh, vai trò dẫn dắt trong các lĩnh vực khác nhau: Hoa Kỳ (AI, công nghệ vũ trụ, sinh học, đám mây/lượng tử, an ninh mạng, bán dẫn); Trung Quốc (AI, 5G/6G, pin năng lượng sạch, đất hiếm, vũ trụ, bán dẫn); Nhật Bản (5G/6G, robot, vật liệu tiên tiến, thiết bị và hóa chất sản xuất bán dẫn, vũ trụ);

Hàn Quốc (5G/6G, chip nhớ bán dẫn, robot, pin năng lượng, AI); Đức (robot/tự động hoá, vật liệu & pin, hạ tầng đám mây, hàng không - vũ trụ); Anh (AI, an ninh mạng, công nghệ sinh học); Pháp (hàng không - vũ trụ, hạt nhân, an ninh); Singapore (AI ứng dụng, trung tâm dữ liệu, đám mây, an ninh mạng, công nghệ tài chính); Israel (AI, an ninh mạng, y sinh); Canada (lượng tử, AI học sâu, vật liệu, công nghệ sinh học).

Ngày 12/6/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 1131/QĐ-TTg ban hành danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược. Theo Quyết định số 1131/QĐ-TTg, chúng ta có 11 nhóm công nghệ chiến lược và 35 nhóm sản phẩm công nghệ chiến lược. Việt Nam sẽ cần tập trung phát triển theo chiều sâu để tránh phân tán các nguồn lực, bám sát 11 nhóm công nghệ và 35 nhóm sản phẩm công nghệ chiến lược.

Bộ KH&CN hiện đang phối hợp với Bộ Ngoại giao xác định rõ danh sách một số quốc gia có thế mạnh đi đầu đối với các lĩnh vực công nghệ này. Việc lựa chọn 11 nhóm công nghệ chiến lược dựa trên tính toán kỹ lưỡng dựa trên thế mạnh của các quốc gia tiên tiến, tập trung vào hai mũi nhọn chính sau:

Mũi nhọn thứ nhất là các công nghệ nền tảng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và kinh tế số, bao gồm Trí tuệ nhân tạo (AI), Điện toán đám mây, Dữ liệu lớn, Mạng di động thế hệ sau (5G/6G), và An ninh mạng.

Mũi nhọn thứ hai nhắm đến các lĩnh vực mà Việt Nam có tiềm năng, lợi thế cạnh tranh hoặc có ý nghĩa an ninh - kinh tế sống còn, như Công nghệ chip bán dẫn, Công nghệ y - sinh học tiên tiến, Công nghệ năng lượng và vật liệu mới, cùng với công nghệ khai thác các tài nguyên chiến lược như đất hiếm và đại dương.

Mai Phương