TCVN 13921:2023 lấy mẫu chất thải lỏng một lớp hoặc nhiều lớp

Chất thải nguy hại là một trong những vấn đề nhức nhối hiện nay. Mặc dù vậy vấn đề xử lý rác thải nguy hại vẫn chưa được nhìn nhận đúng đắn.

Chất thải nguy hại là loại chất thải có chứa các loại hợp chất hoặc chất có các đặc tính gây nguy hại trực tiếp chẳng hạn như dễ cháy, dễ nổ, làm ngộ độc, gây ăn mòn, hay một số đặc tính khác. Hoặc chất đó khi tương tác với một chất khác sẽ gây ra nguy hại đến sức khỏe của con người và ảnh hưởng đến môi trường. Thông thường chất thải gây hại là những loại khí nén, chất oxy hóa hay các loại chất thải dạng lỏng.

Một số chất thải dạng lỏng có khả năng bắt cháy nhanh chóng bởi nhiệt độ bắt cháy thấp hơn 60 độ C. Đối với chất rắn dễ cháy, sự ma sát, hấp thu độ ẩm hay thay đổi hóa học tự phát trong điều kiện bình thường hoặc khí nén có thể gây cháy. Ngoài ra một số chất thải có khả năng phản ứng oxi hóa tỏa nhiệt đối với một số chất nhất định cũng có thể gây cháy nổ nguy hiểm đến con người và môi trường bên ngoài. Vì vậy việc lấy mẫu chất lỏng một lớp hay nhiều lớp đựng trọng các thùng chứa trước khi thải ra môi trường theo tiêu chuẩn giúp hạn chế những nguy cơ tiềm ẩn.

Căn cứ tại Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13921:2023 Chất thải - Lấy mẫu chất lỏng một lớp hoặc nhiều lớp Bộ Khoa học và Công nghệ công bố, Tiêu chuẩn này quy định các thiết bị và phương pháp điển hình để thu thập các mẫu chất lỏng một lớp hoặc nhiều lớp, có hoặc không có chất rắn, đựng trong thùng chứa hình trụ hoặc thùng chứa tương tự.

Chất thải dạng lỏng tiềm ẩn nhiều nguy hại khi thải ra môi trường. Ảnh minh họa

Các phương pháp này đã được điều chỉnh cụ thể để lấy mẫu trong thùng chứa hình trụ có dung tích từ 416 L (110 gal) trở xuống.  Phương pháp này được áp dụng cho vật liệu, sản phẩm hoặc chất thải nguy hại. Các yêu cầu thu thập và xử lý mẫu cụ thể phải được mô tả trong kế hoạch làm việc cụ thể.

Phương pháp này được sử dụng để lấy các mẫu chất lỏng một lớp và chất lỏng nhiều lớp, có hoặc không có chất rắn, từ thùng chứa hình trụ hoặc thùng chứa tương tự, bao gồm cả những vật không bền, bị vỡ hoặc bị hư hại theo cách khác. Các quy trình xử lý đặc biệt (ví dụ: mở thùng chứa hình trụ điều khiển từ xa, mở thùng có áp suất cao, mở nắp thùng, v.v...) được mô tả trong EPA 600/S2-86/013.

Trong tiêu chuẩn này sử dụng các đơn vị đo lường quốc tế SI, không dùng đơn vị đo lường khác và không đề cập đến tất cả các quy tắc về an toàn liên quan đến việc áp dụng tiêu chuẩn. Người sử dụng tiêu chuẩn này phải có trách nhiệm thiết lập các quy định thích hợp về an toàn, sức khoẻ và môi trường, và phải xác định khả năng áp dụng các giới hạn quy định trước khi sử dụng.

Theo đó khi kiểm tra thùng chứa hình trụ và lượng chứa bên trong, chọn dụng cụ lấy mẫu thích hợp. Dụng cụ lấy mẫu sạch được hạ từ từ vào chất lỏng cần lấy mẫu. Sau khi mẫu đã được lấy vào dụng cụ lấy mẫu thì rút dụng cụ lấy mẫu ra khỏi thùng chứa hình trụ. Mẫu được xả vào thùng chứa mẫu. Dụng cụ lấy mẫu sau đó được loại bỏ hoặc được làm sạch và loại bỏ nhiễm bẩn.

Trạng thái của vật liệu cần lấy mẫu, tình trạng và khả năng tiếp cận của thùng chứa hình trụ sẽ có tác động đáng kể đến việc lựa chọn dụng cụ lấy mẫu. Vì vậy mẫu cần được lấy theo kế hoạch làm việc phù hợp [TCVN 13678 (ASTM D5283) và TCVN 12949 (ASTM D4687)]. Kế hoạch này phải bao gồm phần an toàn và sức khỏe của người lao động vì có những nguy cơ tiềm ẩn liên quan đến việc mở thùng chứa hình trụ cũng như lượng chứa bên trong có khả năng gây nguy hại. Để biết thêm thông tin về sức khỏe và an toàn tại các khu vực chất thải nguy hại xem tài liệu tham khảo [2].

Lưu ý phải áp dụng các quy trình lấy mẫu đúng cho các điều kiện khi gặp phải. Không thể chỉ định các quy tắc cứng mô tả cách thức lấy mẫu chính xác vì có các ẩn số liên quan đến từng tình huống lấy mẫu chất lỏng. Điều cơ bản là các mẫu phải do người lấy mẫu đã được đào tạo và có kinh nghiệm thực hiện do các điều kiện lấy mẫu chất lỏng trong thùng chứa hình trụ khác nhau.

Dụng cụ lấy mẫu, dụng cụ chuẩn bị mẫu, thùng chứa mẫu, v.v... phải sạch, khô và trơ với vật liệu cần lấy mẫu. Tất cả các thiết bị, kể cả thùng chứa mẫu, phải được kiểm tra trước khi sử dụng để đảm bảo rằng không có bụi và nhiễm bẩn, và trong tình trạng hoạt động tốt. Nhiễm bẩn có thể nhìn thấy phải được loại bỏ và dụng cụ phải được loại bỏ nhiễm bẩn bằng vật liệu rửa thích hợp. Dụng cụ lấy mẫu đã loại bỏ nhiễm bẩn phải được bảo vệ khỏi nhiễm bẩn. Điều này có thể bao gồm, nhưng không chỉ giới hạn trong việc bảo quản trong lá nhôm, túi nhựa, màng polytetrafluoroetylen (PTFE) hoặc các biện pháp bảo vệ khác mà còn không ảnh hưởng đến chất lượng mẫu hoặc phép phân tích dự kiến.Thực hiện kiểm tra chi tiết từng thùng chứa hình trụ.

Nên ghi lại tất cả thông tin liên quan từ nhãn thùng chứa hình trụ, các dấu niêm phong, bảng dữ liệu, v.v..., vào sổ nhật ký hiện trường hoặc trên các biểu mẫu quy định trong kế hoạch làm việc. Kiểm tra xác nhận rằng không có sự khác biệt nào so với giấy tờ hiện có. Ghi lại trong nhật ký thực địa tất cả sự không nhất quán được phát hiện trong giấy tờ (như bằng chứng về các tinh thể trên mặt ngoài của thùng chứa hình trụ). Từ từ tháo nút chốt hoặc nới lỏng vòng xiết nắp, để cân bằng áp suất hoặc chân không.

Đối với các vật liệu dễ cháy hoặc dễ nổ thùng chứa hình trụ và dụng cụ lấy mẫu phải được tiếp đất nếu có khả năng tạo ra tĩnh điện trong khi mở hoặc lấy mẫu. Chuyển tất cả các dụng cụ lấy mẫu ra khỏi khu vực làm việc...

An Dương