TCVN 13935:2024 về đánh giá khả năng chịu hư hại của vật liệu, kết cấu xây dựng khi ngập lụt

Trong những năm gần đây, tình trạng ngập lụt ở nhiều vùng đô thị và nông thôn đang trở thành thách thức nghiêm trọng đối với ngành xây dựng. Mưa lớn kéo dài, triều cường, cùng với biến đổi khí hậu, khiến nhiều công trình chịu áp lực lớn từ nước, dẫn đến hư hại, giảm tuổi thọ và nguy cơ an toàn cho người sử dụng.

Thực tế tại một số tỉnh ven biển và đô thị lớn cho thấy, nhiều công trình nhà ở, cầu đường và hạ tầng quan trọng đã bị ảnh hưởng nặng nề do ngập lụt, gây thiệt hại kinh tế đáng kể và làm gián đoạn sinh hoạt, sản xuất.

Đối với ngành xây dựng, việc sử dụng vật liệu và thiết kế kết cấu không chỉ cần đáp ứng các yêu cầu cơ bản về tải trọng và chịu lực mà còn phải đảm bảo khả năng chống chịu với các điều kiện khắc nghiệt từ môi trường. Ngập lụt gây hư hỏng bề mặt, tác động sâu vào cấu trúc bên trong của bê tông, gỗ, kim loại và các vật liệu xây dựng khác, dẫn đến giảm độ bền, khả năng chịu lực và tuổi thọ công trình. Do đó, việc đánh giá khả năng chịu hư hại khi ngập lụt trở thành yêu cầu bắt buộc để bảo đảm an toàn, hiệu quả và bền vững của các công trình.

Trước thực trạng đó, việc áp dụng tiêu chuẩn quốc gia là giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng và độ an toàn của vật liệu và kết cấu xây dựng. Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 13935:2024 với tên đầy đủ: “Vật liệu và kết cấu xây dựng – Phương pháp thử nghiệm ngâm nước và làm khô để đánh giá khả năng chịu hư hại khi ngập lụt” ra đời nhằm cung cấp phương pháp thử nghiệm khoa học, đáng tin cậy để kiểm tra và đánh giá khả năng chịu ngập của vật liệu và kết cấu xây dựng.

Vật liệu xây dựng và thiết kế kết cấu công trình nên đảm bảo tiêu chuẩn để chống chịu tốt khi lũ lụt. Ảnh minh họa

Tiêu chuẩn TCVN 13935:2024 đưa ra phương pháp thử nghiệm ngâm nước và làm khô, áp dụng cho các vật liệu xây dựng được sử dụng trong những công trình có nguy cơ ngập lụt. Phạm vi áp dụng bao gồm các loại vật liệu xây dựng, kết cấu cố định như tường, sàn, trần, cầu thang, vách ngăn nội thất, vật liệu hoàn thiện, vật liệu ốp và các hạng mục kết hợp giữa kết cấu và kiến trúc tương tự.

Tiêu chuẩn cũng đưa ra các yêu cầu để đánh giá các yếu tố có thể gây hư hại do lũ lụt, bao gồm tác động cơ học từ mảnh vỡ, tốc độ dòng chảy, sóng, chênh lệch áp suất nước, xói mòn, ăn mòn, ô nhiễm hóa học và sinh học trong nước lũ, cùng những yếu tố khác có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức bền của kết cấu và sức khỏe con người sau khi lũ rút.

Quy trình thử nghiệm ngâm nước, làm khô và làm sạch được xây dựng theo các điều kiện chuẩn trong phòng thí nghiệm, nhằm đánh giá đặc tính của mẫu vật liệu. Tuy nhiên, kết quả thử nghiệm này không hoàn toàn mô phỏng điều kiện thực tế của các trận lũ, bởi các yếu tố như loại nước, chiều sâu, thời gian ngập, nhiệt độ và độ ẩm môi trường sẽ thay đổi theo từng tình huống. Kết quả từ phòng thí nghiệm chủ yếu cung cấp cơ sở đánh giá kỹ thuật về khả năng chịu nước, làm khô và khả năng làm sạch của vật liệu, từ đó dự báo được các yêu cầu kỹ thuật cần thiết khi sử dụng thực tế.

Ngoài ra, tiêu chuẩn nêu rõ quy trình làm sạch bề mặt sau khi thử nghiệm, mô phỏng các hoạt động vệ sinh phổ biến sau lũ lụt. Tuy nhiên, quy trình này không thay thế các hướng dẫn làm sạch thực tế được khuyến nghị bởi nhà sản xuất hoặc các tiêu chuẩn chuyên ngành khác.

Việc áp dụng TCVN 13935:2024 mang lại nhiều lợi ích rõ rệt. Trước hết, tiêu chuẩn giúp nâng cao độ an toàn của công trình, giảm thiểu rủi ro hư hại và tai nạn khi xảy ra ngập lụt. Thứ hai, nó giúp tiết kiệm chi phí bảo trì và sửa chữa, vì các công trình được thiết kế và xây dựng dựa trên đánh giá khả năng chịu nước và chịu hư hại từ trước. Thứ ba, tiêu chuẩn này tạo ra cơ sở khoa học cho quản lý chất lượng vật liệu xây dựng, giúp các nhà sản xuất, nhà thầu và cơ quan quản lý xây dựng kiểm soát chất lượng sản phẩm, tránh sử dụng vật liệu không đạt yêu cầu.

Không những vậy, TCVN 13935:2024 còn hỗ trợ đánh giá và cải thiện thiết kế kết cấu, từ cầu, đường đến nhà cao tầng và các công trình hạ tầng quan trọng khác. Khi các kết quả thử nghiệm được áp dụng vào thiết kế thực tế, các kỹ sư có thể lựa chọn biện pháp gia cố, chống thấm, nâng nền hoặc điều chỉnh kết cấu để tăng khả năng chống chịu với ngập lụt. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu, khi các đợt mưa lớn và lũ lụt có xu hướng ngày càng khắc nghiệt.

Bên cạnh đó, tiêu chuẩn này còn đóng vai trò quan trọng trong xây dựng quy chuẩn và chính sách quản lý xây dựng. Cơ quan quản lý nhà nước có thể dựa vào TCVN 13935:2024 để quy định mức độ an toàn tối thiểu cho vật liệu và kết cấu sử dụng trong khu vực dễ bị ngập lụt, từ đó giảm thiểu rủi ro thiên tai, bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân.

An Dương