Tham gia thị trường carbon: Cơ hội giúp doanh nghiệp đổi mới công nghệ, phát triển kinh tế xanh

Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam

Mới đây Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã ký ban hành Quyết định số 232/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam.

Theo đề án, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu chủ động thành lập, phát triển thị trường carbon tại Việt Nam phù hợp với pháp luật và điều kiện thực tiễn, định hướng phát triển quốc gia, cam kết quốc tế về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính mà Việt Nam tham gia và xu hướng phát triển thị trường carbon toàn cầu.

Phát triển thị trường carbon theo mô hình tập trung, hoạt động theo nguyên tắc thị trường dưới sự quản lý, giám sát chặt chẽ của Nhà nước, đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch, an toàn, hiệu quả, phù hợp với điều kiện quốc gia và thông lệ quốc tế, đảm bảo lợi ích quốc gia, hài hòa lợi ích của các chủ thể trên thị trường.

Việc phát triển thị trường carbon tại Việt Nam sẽ góp phần thực hiện mục tiêu giảm nhẹ phát thải khí nhà kính đã cam kết tại Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) với chi phí của doanh nghiệp và xã hội thấp, tạo dòng tài chính mới cho hoạt động cắt giảm phát thải khí nhà kính, thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển công nghệ phát thải thấp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam ở trong nước và trên thị trường thế giới, phát triển nền kinh tế carbon thấp và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng tới đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Việc xây dựng và vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon tại Việt Nam đang trở thành một trong những ưu tiên. Ảnh minh họa

Về mục tiêu cụ thể, giai đoạn từ tháng 6/2025 đến hết năm 2028, vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước; tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật phục vụ tổ chức vận hành thị trường carbon... Giai đoạn từ năm 2029 chính thức vận hành sàn giao dịch carbon trong nước.

Cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện quy định của pháp luật, cơ sở hạ tầng cho thị trường carbon; tiếp tục nâng cao năng lực quản lý, tổ chức vận hành thị trường carbon của cơ quan quản lý nhà nước, năng lực và nhận thức của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới... Theo đề án, việc giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ carbon được thực hiện trên sàn giao dịch carbon trong nước.

Cơ hội cho doanh nghiệp khi tham gia thị trường tín chỉ carbon

Trong bối cảnh toàn cầu đang hướng đến mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính để ứng phó với biến đổi khí hậu, việc xây dựng và vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon tại Việt Nam đang trở thành một trong những ưu tiên. Đây không chỉ là công cụ quản lý môi trường hiệu quả mà còn mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp và Chính phủ. Theo đó việc tham gia vào thị trường tín chỉ carbon là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam giảm thiểu tác động đến môi trường và nâng cao hình ảnh, cũng như năng lực cạnh tranh quốc tế.

TS. Bùi Duy Tùng, Đại học RMIT cho biết, đối với doanh nghiệp, sàn giao dịch tín chỉ carbon cung cấp một nền tảng minh bạch và hiệu quả, giúp doanh nghiệp dễ dàng mua bán tín chỉ carbon để tuân thủ các quy định về phát thải khí nhà kính. Việc tham gia tích cực vào thị trường này còn thể hiện cam kết của doanh nghiệp đối với bảo vệ môi trường, từ đó nâng cao uy tín và hình ảnh thương hiệu trong mắt khách hàng và đối tác.

TS. Bùi Duy Tùng - Giảng viên Kinh tế Đại học RMIT.

Thông qua sàn giao dịch, doanh nghiệp có thể lựa chọn giữa việc đầu tư vào công nghệ sạch để giảm phát thải hoặc mua tín chỉ carbon từ các đơn vị khác. Điều này tạo động lực cho doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí và thúc đẩy đổi mới công nghệ theo hướng thân thiện với môi trường.

Ngoài ra, tham gia sàn giao dịch tín chỉ carbon giúp doanh nghiệp tiếp cận các cơ hội kinh doanh mới trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và công nghệ xanh. Đồng thời, việc tuân thủ các tiêu chuẩn phát thải quốc tế sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khi xuất khẩu hàng hóa, đặc biệt trong bối cảnh nhiều quốc gia áp dụng các biện pháp thuế carbon đối với sản phẩm nhập khẩu.

“Bên cạnh đó, sàn giao dịch tín chỉ carbon khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch và năng lượng tái tạo, góp phần chuyển đổi nền kinh tế theo hướng xanh và bền vững, tạo ra việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”, vị chuyên gia nhấn mạnh.

Hiện nay, việc xây dựng sàn giao dịch tín chỉ carbon tại Việt Nam còn đối mặt với nhiều thách thức, trong đó khung pháp lý chưa hoàn thiện là một trong những trở ngại lớn nhất. Các quy định cụ thể về quản lý tín chỉ carbon và cơ chế vận hành sàn giao dịch vẫn đang trong quá trình xây dựng.

Nhiều chuyên gia cùng nhìn nhận, sự thiếu hụt về khung pháp lý rõ ràng và chi tiết gây khó khăn cho việc thiết lập các tiêu chuẩn đo lường, báo cáo và thẩm định (MRV) cần thiết để xác minh và quản lý tín chỉ carbon một cách minh bạch và hiệu quả. Điều này được cho là ảnh hưởng đến việc xây dựng cơ chế tài chính và quy trình đấu giá, chuyển giao, vay mượn và nộp trả hạn ngạch phát thải khí nhà kính. Do đó, việc hoàn thiện khung pháp lý là bước quan trọng để tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển và vận hành hiệu quả của sàn giao dịch tín chỉ carbon tại Việt Nam.

Để tham gia vào thị trường này một cách thuận lợi, TS. Bùi Duy Tùng khuyến nghị phía doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, cụ thể như: Tìm hiểu về cơ chế hoạt động của thị trường tín chỉ carbon, bao gồm các quy định pháp luật, tiêu chuẩn và quy trình chứng nhận liên quan. Việc hiểu rõ các loại hình dự án giảm phát thải có thể tạo ra tín chỉ carbon sẽ giúp doanh nghiệp xác định hướng đi phù hợp với mình.

Doanh nghiệp cần tiến hành kiểm kê lượng phát thải khí nhà kính hiện tại, từ đó xây dựng chiến lược quản lý và giảm thiểu phát thải phù hợp. Để quản lý phát thải và giao dịch tín chỉ carbon hiệu quả, doanh nghiệp cần đào tạo đội ngũ nhân sự có kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực này. 

Nên xem xét triển khai các dự án giảm phát thải trong lĩnh vực hoạt động của mình, từ đó tạo ra tín chỉ carbon để giao dịch trên thị trường. Việc này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao uy tín của doanh nghiệp. 

Như vậy, sàn giao dịch tín chỉ carbon không chỉ là công cụ quản lý phát thải mà còn là cơ hội thúc đẩy đổi mới công nghệ và phát triển kinh tế xanh tại Việt Nam. Dù còn nhiều thách thức, nếu được triển khai và quản lý đúng cách, sàn giao dịch này sẽ mang lại lợi ích lớn cho cả doanh nghiệp và nhà nước, góp phần quan trọng vào nỗ lực bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

An Dương