Thúc đẩy giao thương nông sản, thực phẩm giữa Việt Nam - Trung Quốc

Đối tác thương mại lớn nhất của nhau

Ngày 10/2/2023, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã phối hợp với UBND tỉnh Lào Cai tổ chức Diễn đàn Kết nối nông sản 970 theo hình trực tuyến với chủ đề "Thúc đẩy giao thương nông sản, thực phẩm giữa Việt Nam - Trung Quốc (Vân Nam)".

Diễn đàn có 3 điểm cầu chính tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Văn phòng Bộ NN&PTNT phía Nam và UBND tỉnh Lào Cai cùng hơn 400 điểm cầu trong, ngoài nước với sự tham gia của các cơ quan chức năng và doanh nghiệp xuất khẩu nông sản.

Phát biểu khai mạc diễn đàn, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam khẳng định: Thời gian qua, Bộ NN&PTNT đã thực hiện triển khai truyền thông mạnh mẽ các Quy định 248 và 249 về đăng ký doanh nghiệp xuất nhập khẩu sang Trung Quốc và quản lý an toàn thực phẩm.

Đến nay, Hải quan Trung Quốc đã cấp 435 mã số doanh nghiệp xuất nhập khẩu theo Lệnh 248. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng cấp trên 2.000 mã số vùng trồng và 1.438 mã số cơ sở đóng gói sản phẩm nông sản xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã triển khai rất mạnh xây dựng vùng nguyên liệu bảo đảm đạt chuẩn phục vụ xuất khẩu.

“Trung Quốc và Việt Nam luôn xác định là đối tác thương mại lớn nhất của nhau. Thời gian qua đã có nhiều hoạt động thúc đẩy và triển khai các quy định giữa hai nước. Cụ thể, các Bộ: Công thương, Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Ngoại giao và bộ, ngành có liên quan đều phối hợp chặt chẽ với các địa phương biên giới như Lạng Sơn, Lào Cai, Quảng Ninh, Cao Bằng… để kết nối doanh nghiệp hai nước nhằm đẩy mạnh xuất nhập khẩu. Hiện nay, tại Lào Cai, một ngày có trên 500 xe xuất khẩu nông sản, còn tại Lạng Sơn bình quân mỗi ngày có trên 800 xe được thông quan. Như vậy, lưu lượng xe bắt đầu có tăng lên”- Thứ trưởng Trần Thanh Nam nói.

Đồng quan điểm Trung Quốc là thị trường quan trọng hàng đầu, là đối tác thương mại số 1 của Việt Nam, ông Tô Ngọc Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á-châu Phi, Bộ Công Thương cho biết, kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam-Trung Quốc năm 2022 đạt 175,5 tỷ USD. Tỷ trọng xuất nhập khẩu với Trung Quốc trong tổng xuất nhập khẩu của Việt Nam chiếm đến 24%. Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất của mặt hàng rau quả với tỷ trọng 53,7%; của sắn và các sản phẩm từ sắn với tỷ trọng 91,47%; của cao su với tỷ trọng 71%. Trung Quốc cũng là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của thủy sản Việt Nam (sau Hoa Kỳ và Nhật Bản).

Cần tận dụng hiệu quả cơ chế hợp tác giữa hai nước

“Chúng ta thường nhắc đến tầm quan trọng của việc chiếm lĩnh, mở rộng những thị trường mới. Tuy nhiên trước khi muốn làm được điều đó, cần phải đảm bảo việc giữ được những thị trường truyền thống bấy lâu nay, trong đó có thị trường Trung Quốc”, ông Tô Ngọc Sơn nêu quan điểm.

Thông tin cụ thể về vai trò của tỉnh Vân Nam, Trung Quốc trong hợp tác kinh tế, thương mại hai nước, ông Tô Ngọc Sơn cho biết, tỉnh Vân Nam có đường biên giới với 4 tỉnh Việt Nam là Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên; là cửa ngõ phía Tây Nam của Trung Quốc. Tỉnh Vân Nam nằm trên tuyến hành lang kinh tế Côn Minh và 4 tỉnh/thành phố của Việt Nam. Đặc biệt, dân số của tỉnh là 47 triệu người và đời sống người dân ngày càng cải thiện.

“Tuy có vị trí, vai trò quan trọng và nhiều tiềm năng như vậy nhưng hợp tác kinh tế, thương mại của Việt Nam với tỉnh Vân Nam của Trung Quốc còn nhiều điểm đáng tiếc, chưa được như kì vọng”, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á - châu Phi bày tỏ.

Theo đó, năm 2022, kim ngạch thương mại Vân Nam - Việt Nam đạt 3,2 tỷ USD, chỉ chiếm 5% trong kim ngạch thương mại biên giới Việt Nam - Trung Quốc. Nhiều cửa khẩu vẫn chưa phát huy được lợi thế. Tỉnh Vân Nam vẫn chưa có nhiều cơ chế hợp tác với các Bộ, ngành phía Việt Nam. Một số mặt hàng chủ lực của Việt Nam, điển hình như thủy hải sản vẫn chưa khai thác được thị trường tiềm năng này.

Từ đó, theo ông Tô Ngọc Sơn, đối với công tác tổ chức sản xuất, các cơ quan quản lý Nhà nước, chính quyền địa phương của Việt Nam cần xây dựng chiến lược phát triển ngành, xây dựng thương hiệu; vùng sản xuất, nuôi trồng chuyên canh tập trung, quy mô lớn; định hướng sản xuất, nuôi trồng theo tín hiệu thị trường.

Trong quản lý chất lượng, cần tăng cường quản lý giám sát chất lượng hàng xuất khẩu từ nuôi trồng đến gia công; tăng cường tập huấn và nhân rộng mô hình sản xuất theo tiêu chuẩn GlobalGAP, VietGAP, HACCP. Để có thể tháo gỡ các rào cản kỹ thuật, cần tận dụng hiệu quả cơ chế hợp tác giữa hai nước. Đồng thời, cần xây dựng lộ trình, kế hoạch mở cửa thị trường cho mặt hàng xuất khẩu, đánh giá kỹ năng lực sản xuất trong nước và nhu cầu của thị trường.

Còn đối với doanh nghiệp, ông Sơn cho rằng, cần nghiên cứu và tuân thủ quy định về tiêu chuẩn chất lượng, kiểm nghiệm, kiểm dịch, bao bì đóng gói, truy xuất nguồn gốc của thị trường Trung Quốc; tận dụng tuyến vận tải đường sắt liên vận Việt Nam-Trung Quốc; khai thác thị trường thông qua hình thức thương mại điện tử.

Cùng với đó, các doanh nghiệp cần tăng cường ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, chế biến, bảo quản; xây dựng đội ngũ nhân viên thông thạo thị trường, ngôn ngữ; nghiên cứu kỹ nhu cầu, xu thế phát triển của thị trường; chú trọng xây dựng thương hiệu, bảo vệ thương hiệu khi nhiều vụ việc mất thương hiệu đáng tiếc đã từng xảy ra.

Trong thời gian tới, nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế thương mại với tỉnh Vân Nam, đại diện Bộ Công Thương Việt Nam nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát huy hiệu quả của các cửa khẩu đường bộ, đường sắt tiếp giáp với tỉnh Vân Nam; tăng cường quảng bá các mặt hàng có tiềm năng của Việt Nam như thủy hải sản, trái cây…; tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, trao đổi đoàn công tác với tỉnh Vân Nam.

Nhấn mạnh thị trường Trung Quốc rộng lớn, nếu xét đến tổng lượng nhập khẩu của Trung Quốc là trên 260 tỷ USD, thì chúng ta mới chiếm tỷ trọng chưa đến 5%, do vậy dư địa để xuất khẩu còn rất lớn, ông Lê Thanh Hòa- Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản Việt Nam, kiêm Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam cho rằng, thời gian tới, thủy sản Việt Nam vào Trung Quốc qua ngả Vân Nam sẽ có khởi sắc. Riêng với mặt hàng hoa quả, Bộ NN&PTNT đã cấp hơn 2.000 mã số cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Theo ông Hòa, một trong những chiến lược xuất khẩu của Việt Nam là tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai, kết nối với đường biển, đường bộ từ các nước ASEAN qua. Đây là vấn đề cần hoàn thiện, đẩy nhanh tốc độ triển khai.

Thông tin cách đây 2 ngày Trung Quốc đã khai thông tuyến đường sắt giữa Lào và Thái Lan, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết, như vậy, thời gian vận chuyển hàng hóa, trong đó có các sản phẩm nông sản từ Thái Lan sang Trung Quốc sẽ giảm bớt 1 ngày, cùng với đó chi phí vận chuyển sẽ giảm trên 20%. Đây là vấn đề đặt ra cho chúng ta. Nếu doanh nghiệp của chúng ta không cải tiến chất lượng, mẫu mã sản phẩm và giảm chi phí thì đây là thách thức trong vấn đề xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc- Thứ trưởng Bộ NN&PTNT nhấn mạnh. 

Tại diễn dàn, các đại biểu nhận định, đánh giá và dự báo thị trường xuất khẩu Việt Nam - Trung Quốc; đồng thời đưa ra các đề xuất, kiến nghị nhằm thúc đẩy giao thương nông sản, thực phẩm giữa hai bên.

Theo các đại biểu, việc tổ chức diễn đàn có ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh Trung Quốc đang thay đổi chính sách phòng chống dịch COVID-19; khôi phục hoàn toàn hoạt động thông quan xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc của Việt Nam. Đây là điều kiện để hai bên thúc đẩy hoạt động giao thương nói chung, thúc đẩy tiêu thụ nông sản, thực phẩm nói riêng sau thời gian diễn ra đại dịch COVID-19.

Lê Kim Liên