Thương mại điện tử: Đòn bẩy nâng cao năng suất, chất lượng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Kinh tế số đang được xác định là một trong những động lực tăng trưởng mới của Việt Nam, với mục tiêu đóng góp khoảng 30% GDP vào năm 2030. Để hiện thực hóa mục tiêu này, việc hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), phát triển thương mại điện tử và logistics, hình thành hệ sinh thái số bền vững là hết sức quan trọng, nhằm nâng cao năng suất và chất lượng trong mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ tư, kinh tế số trở thành tiêu chí quan trọng để đánh giá năng lực cạnh tranh quốc gia. Việt Nam đã ban hành Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 theo Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ, với ba trụ cột chính là Chính phủ số, Kinh tế số và Xã hội số với mục tiêu trở thành quốc gia số, ổn định và thịnh vượng, tiên phong thử nghiệm công nghệ và mô hình mới góp phần định hình nền kinh tế dựa trên công nghệ và tri thức. Đồng thời Quyết định số 1322/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Phê duyệt Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa giai đoạn 2021 - 2030 cũng được ban hành trước đó, là cơ hội để SME nâng cao năng suất và chất lượng thông qua số hóa quy trình quản lý, bán hàng và chăm sóc khách hàng.

Đối với SME, kinh tế số mang lại tác động trực tiếp đến nâng cao năng suất và chất lượng: giảm chi phí vận hành, tối ưu quy trình, mở rộng thị trường và tạo ra việc làm mới. Khi dịch vụ công trực tuyến được triển khai rộng rãi, thanh toán không tiền mặt trở nên phổ biến, dữ liệu được kết nối liên thông, hiệu quả kinh tế - xã hội được gia tăng đáng kể.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần vượt qua nhiều thách thức. Khoảng cách số giữa thành thị và nông thôn còn lớn, khung pháp lý về dữ liệu và giao dịch điện tử chưa hoàn thiện, trong khi tình trạng lộ lọt dữ liệu và tội phạm mạng ngày càng phức tạp. Phần lớn SME chiếm tới 97% tổng số doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong tiếp cận công nghệ số, khiến khả năng nâng cao năng suất và chất lượng còn hạn chế.

SME đóng góp gần một nửa GDP và hơn 30% ngân sách nhà nước, là lực lượng đông đảo, hiện diện trong hầu hết các ngành nghề. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp còn thiếu vốn, thiếu nhân lực trình độ cao, hạn chế về công nghệ, chưa có chiến lược số hóa và hệ thống quản trị hiện đại. Việc áp dụng thương mại điện tử và công nghệ số chính là cơ hội then chốt để các doanh nghiệp SME nâng cao năng suất và chất lượng, tăng sức cạnh tranh, mở rộng thị trường.

Minh chứng sinh động cho hiệu quả này là Coolmate, một startup thời trang nam minh chứng cho những nỗ lực áp dụng thương mại điện tử và công nghệ số. Được thành lập năm 2019, hoạt động theo mô hình bán hàng trực tuyến (D2C), không phụ thuộc cửa hàng vật lý. Nhờ khai thác thương mại điện tử, doanh nghiệp tối ưu hóa toàn bộ quy trình từ sản xuất, kho vận đến bán hàng và chăm sóc khách hàng, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời mở rộng chuỗi cung ứng, cải thiện chất liệu và hoàn thiện quy trình đặt hàng – giao hàng – đổi trả, giúp khách hàng trải nghiệm dịch vụ thời trang chất lượng cao, tiện lợi và đáng tin cậy. Đây là minh chứng rõ nét về lợi thế của SME khi đi theo thương mại điện tử.

Tiếp theo, thương hiệu thời trang Laka của Phong Vân cũng cho thấy hiệu quả của thương mại điện tử đối với SME. Bằng cách xây dựng website riêng và hợp tác với các sàn trực tuyến, Laka mở rộng phân phối từ thị trường nội địa sang quốc tế mà không cần đầu tư lớn như mở cửa hàng truyền thống. Chỉ sau hai năm triển khai, doanh thu tăng khoảng 20%, đồng thời tiết kiệm chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả tiếp thị và uy tín thương hiệu. Đây là minh chứng rõ ràng rằng SME có thể tăng năng suất và chất lượng thông qua thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, V. KAUS Co. Ltd., doanh nghiệp chế biến trái cây sấy và gia vị tại thành phố Hồ Chí Minh, nhờ tham gia sàn thương mại điện tử quốc tế và tối ưu kênh xuất khẩu, đã đạt doanh thu khoảng 3,6 triệu USD trong hai năm, trong đó xuất khẩu chiếm 2,5 triệu USD. TMĐT giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường quốc tế, cải thiện năng suất xuất hàng và chất lượng sản phẩm, đồng thời nâng cao uy tín thương hiệu.

Không kém phần nổi bật, thương hiệu giày dép Erosska tận dụng thương mại điện tử xuyên biên giới để mở rộng thị trường Đông Nam Á như Malaysia, Singapore, Philippines và Thái Lan. Chỉ trong vài tháng, doanh thu tại Malaysia tăng khoảng 10%. Nhờ quản lý kho online, marketing số và xây dựng thương hiệu trực tuyến, Erosska đã nâng cao năng suất bán hàng, chất lượng dịch vụ và sức cạnh tranh, đồng thời giảm chi phí vận hành so với cửa hàng vật lý.

Có thể thấy, thương mại điện tử trở thành động lực quan trọng giúp SME nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Khi doanh nghiệp áp dụng nền tảng số để bán hàng, quản lý kho, thanh toán và chăm sóc khách hàng, họ không chỉ tối ưu hóa quy trình, nâng cao năng suất và chất lượng, mà còn mở rộng thị trường, nâng cao uy tín thương hiệu. Đồng thời, logistics hiện đại là yếu tố quyết định để thương mại điện tử phát triển bền vững. Việc đầu tư hạ tầng, vận tải thông minh và tối ưu chuỗi cung ứng giúp giảm chi phí lưu thông, từ đó SME dễ dàng nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, dịch vụ, đồng thời mang đến trải nghiệm tốt hơn cho khách hàng.

Để thúc đẩy SME tham gia kinh tế số và nâng cao năng suất chất lượng, theo các chuyên gia cần triển khai đồng bộ các giải pháp như chính sách tín dụng ưu đãi, khuyến khích đầu tư nghiên cứu và phát triển, chương trình đào tạo kỹ năng số cho cả chủ doanh nghiệp và người lao động. Khi SME được “tiếp sức” qua Đề án 1322 và các nền tảng số, tác động lan tỏa sẽ rất lớn bởi họ là thành phần cốt lõi của nền kinh tế.

Việt Nam cũng cần hoàn thiện khung pháp lý, bảo đảm an toàn dữ liệu và quyền riêng tư, đầu tư hạ tầng số hiện đại, phát triển trung tâm dữ liệu quốc gia, phổ cập mạng băng rộng chất lượng cao. Đồng thời, cần khuyến khích đổi mới sáng tạo, thương mại hóa công nghệ mới, giúp SME tiếp cận nền tảng số thuận lợi, bền vững, nâng cao năng suất và chất lượng trong mọi hoạt động.

Có thể khẳng định, khi SME được số hóa, khi thương mại điện tử vận hành bền vững và logistics được hiện đại hóa, nền kinh tế Việt Nam sẽ có thêm động lực mạnh mẽ để hội nhập sâu rộng, nâng cao năng suất và chất lượng, đồng thời nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu và tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, phồn vinh và hạnh phúc.

An Dương