Tiềm năng thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam

Tiềm năng thúc đẩy nông nghiệp tuần hoàn tại Việt Nam đang vô cùng to lớn. (Ảnh minh họa)

Trong ngành nông nghiệp, kinh tế tuần hoàn giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên như đất, nước, năng lượng và vật tư đầu vào. Thay vì sản xuất – tiêu dùng – thải bỏ theo mô hình tuyến tính truyền thống, kinh tế tuần hoàn chuyển sang mô hình khép kín, nơi mà phế phẩm, phụ phẩm được tái sử dụng hoặc tái chế thành đầu vào mới. Ví dụ, rơm rạ sau thu hoạch có thể dùng làm phân bón hữu cơ, chất thải chăn nuôi được xử lý làm khí biogas hoặc nguyên liệu cho sản xuất phân hữu cơ.

Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, Việt Nam đang là quốc gia có lợi thế về nguồn phụ phẩm nông nghiệp lớn. Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, có hơn 156 triệu tấn phụ phẩm/năm (rơm rạ, vỏ trấu, bã mía, vỏ cà phê, chất thải chăn nuôi…). Nhu cầu quốc tế và trong nước ngày càng tăng với nông sản xanh – tuần hoàn – carbon thấp; cùng sự vào cuộc của doanh nghiệp, hợp tác xã tiên phong bước đầu tích cực. Bởi vậy, tiềm năng thúc đẩy nông nghiệp tuần hoàn tại Việt Nam đang trở nên vô cùng to lớn.

Tuy nhiên, ông Thịnh cũng chỉ ra, hiện tỷ lệ tái chế, tái sử dụng vẫn thấp, mới đạt dưới 35% và chủ yếu quy mô nhỏ, phân tán gây ra phát thải, ô nhiễm. Thiếu hệ thống quy trình, tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia như nhãn mác, nhãn chứng nhận cho sản phẩm nông nghiệp tuần hoàn và chứng nhận còn hạn chế, làm tăng rủi ro, giảm hiệu quả đầu tư của doanh nghiệp, hợp tác xã. Ngoài ra còn thiếu chính sách tín dụng xanh, bảo hiểm rủi ro, khuyến khích đầu tư công nghệ xử lý phụ phẩm; Thiếu dữ liệu, bản đồ phụ phẩm - chuỗi - phát thải, cũng như chưa có nền tảng số hỗ trợ cho doanh nghiệp.

Ông Thịnh cho biết, mục tiêu chính trong định hướng phát triển kinh tế tuần hoàn, tổng thể đến 2030 - tầm nhìn 2050 phải tối ưu hóa sử dụng tài nguyên đầu vào, tuần hoàn phụ phẩm, chất thải, giảm phát thải khí nhà kính, tăng tỷ lệ tái chế, tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp (lên >70% - gấp đôi) trong các lĩnh vực có thế mạnh sản xuất như lúa gạo, cà phê, chăn nuôi...; Xây dựng các mô hình kinh tế tuần hoàn cấp vùng, ngành và địa phương. Hiện nay kinh tế tuần hoàn vẫn ở các mô hình nhỏ lẻ, manh mún, chưa hình thành thị trường lớn, chuỗi ngành hàng.

Để phát triển hơn nữa các mô hình kinh tế tuần hoàn, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn khuyến nghị cần ban hành Chiến lược riêng về nông nghiệp tuần hoàn, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và đầu tư xanh, lồng ghép vào các chuỗi giá trị ngành hàng chủ lực và gắn với mục tiêu Net-zero.

Cùng với đó, cần quan tâm đến xây dựng quy trình, tiêu chuẩn, sự công nhận, xác nhận nông nghiệp tuần hoàn sản phẩm trong nông nghiệp tuần hoàn. "Các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp tuần hoàn chịu rủi ro rất cao, nhất là về thị trường. Do đó cần có nhãn mác riêng để tạo cơ sở cho người tiêu dùng phân biệt được các sản phẩm có đóng góp bảo vệ tài nguyên môi trường, từ đó làm tăng giá trị, tạo động lực cho doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư vào kinh tế tuần hoàn", ông Thịnh gợi ý.

Cuối cùng, cần có sự hỗ trợ từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm, thúc đẩy phát triển thị trường nông sản tuần hoàn, hướng đến một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững và có khả năng cạnh tranh trong xu thế kinh tế xanh toàn cầu.

Mai Phương