Tin nhắn rác, cuộc gọi rác và đặc biệt là các hình thức lừa đảo trên mạng luôn là vấn đề nhức nhối

Toàn cảnh Hội nghị

Trong 10 tháng đầu năm 2024, tổng đài phản ánh tin nhắn rác, cuộc gọi rác, cuộc gọi lừa đảo (Tổng đài 156/5656) của Bộ TT&TT đã ghi nhận gần 850.000 lượt phản ánh của người sử dụng.

Theo Cục An toàn thông tin, 25% trong số này là các cuộc gọi nháy máy làm phiền, 20% liên quan đến đòi nợ, tín dụng, 20% là các quảng cáo dịch vụ du lịch, bất động sản,...

Tại Hội nghị, ông Nguyễn Thành Chung, Chánh Thanh tra Bộ TT&TT cho biết, công tác quản lý và ngăn chặn tin nhắn rác, cuộc gọi rác và đặc biệt là các hình thức lừa đảo trên mạng ngày càng khó khăn và nhiều thách thức.

Theo số liệu thống kê, năm 2023, tổng số tiền mà người dân bị lừa đảo, chiếm đoạt trên không gian mạng là từ 8.000 - 10.000 tỷ đồng, tăng nhiều so với các năm trước đây, trong đó, 91% thông tin liên quan đến lĩnh vực tài chính và 73% người dùng thiết bị di động và mạng xã hội. Các hình thức lừa đảo trên liên tục gia tăng không ngừng, từ lừa đảo đánh cắp thông tin cá nhân, lừa đảo tình cảm, lừa đảo đầu tư… thông qua gọi điện, nhắn tin.

Việc lợi dụng mạng viễn thông để chiếm đoạt tài sản diễn ra mạnh mẽ và đã trở thành xu thế lớn hơn rất nhiều so với các công cụ và phương tiện khác và đặc biệt hơn nữa, tại thời điểm hiện nay, rất nhiều người dùng trước đây tập trung vào người lớn tuổi, hưu trí, trẻ em, cán bộ hưu trí thì nay các cuộc gọi lừa đảo, các cuộc gọi rác cũng hướng vào cả những người đang đi làm và kể cả các đồng chí lãnh đạo có vị trí cao, các doanh nhân. 

Ông Nguyễn Thành Chung, Chánh Thanh tra Bộ TT&TT phát biểu khai mạc

Để ngăn chặn tình trạng này, các cơ quan, tổ chức trong ngành đã đã áp dụng nhiều giải pháp, triển khai nhiều phương thức khác nhau. Ví dụ như đã triển khai tổng đài 5656/156 để tiếp nhận phản ánh tin nhắn rác, cuộc gọi rác, lừa đảo, đòi nợ… từ người dùng dịch vụ viễn thông; triển khai các cổng tiếp nhận tin giả phản ánh các tin giả, tin sai sự thật, giả mạo; ứng dụng công nghệ để rà quét, phát hiện thông tin giả mạo trên mạng để phát hiện, đấu tranh, xử lý xử lý tin giả, thông tin sai sự thật.

Đặc biệt, Cục An toàn thông tin đã ban hành Cẩm nang nhận diện và phòng chống lừa đảo trực tuyến, tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động cấp Tên định danh cho các cá nhân, doanh nghiệp có nhu cầu hoạt động quảng cáo; Cục PTTH&TTĐT đã ban hành Cẩm nang phòng chống tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng.

Đồng thời, Bộ đã chỉ đạo tổ chức nhiều chiến dịch chống tin giả, tin sai sự thật, lừa đảo; chỉ đạo các doanh nghiệp viễn thông chủ động nghiên cứu, áp dụng công nghệ để chủ động phát hiện, ngăn chặn phát tán tin nhắn rác, cuộc gọi rác, lừa đảo. Chỉ đạo các đơn vị thuộc Bộ, các doanh nghiệp phát hiện, thông tin kịp thời, phối hợp với các đơn vị thuộc Bộ Công an phát hiện, bắt giữ 33 vụ sử dụng trạm BTS giả để phát tán tin nhắn lừa đảo, tin nhắn vi phạm pháp luật.

Ngành TT&TT đã triển khai 97 đoàn thanh tra, kiểm tra về thông tin thuê bao, SIM rác, tin nhắn rác, dịch vụ nội dung trong năm 2023 và 2024

Tại Hội nghị, đại diện Thanh tra Bộ TT&TT đã trình bày chuyên đề quan trọng "Xử lý vi phạm tin nhắn rác, cuộc gọi rác", trong đó có thông báo về kết quả thanh tra, kiểm tra xử lý về SIM rác, tin nhắn rác, cuộc gọi rác. Năm 2023, 2024, ngành TT&TT đã triển khai 97 đoàn thanh tra, kiểm tra về thông tin thuê bao, SIM rác, tin nhắn rác, dịch vụ nội dung (VAS), trong đó, 05 đoàn kiểm tra về VAS, 92 đoàn thanh kiểm tra về SIM rác; ban hành 75 quyết định xử phạt, trong đó xử phạt về VAS là 1,85 tỷ, thu hồi 6,9 tỷ; Xử phạt về SIM rác là 5,6 tỷ.

Trao đổi tại Hội nghị, ông Giang Văn Thắng, Trưởng Phòng Thanh tra Cục Viễn thông, cho biết từ khi siết chặt quản lý, tình trạng SIM rác đã giảm nhiều. Tuy nhiên vẫn còn hiện tượng các đại lý lách luật để kích hoạt sẵn SIM. Cục Viễn thông cũng ghi nhận hiện tượng bán SIM du lịch, SIM data dùng để truy nhập dữ liệu thời gian ngắn chưa chấp hành nghiêm quy định của pháp luật về quản lý thông tin thuê bao. Cục Viễn thông đã triển khai xong việc gắn brandname (tên định danh) cuộc gọi của các cơ quan quản lý nhà nước. Cục sẽ tiếp tục triển khai gắn brandname với các SIP Trunk di động và yêu cầu doanh nghiệp xây dựng tiêu chí nhằm ngăn chặn tin nhắn rác, chặn cuộc gọi rác.

Mặc dù đã áp dụng nhiều giải pháp như vậy nhưng trạng tin nhắn rác, cuộc gọi rác, cuộc gọi lừa đảo vẫn diễn biến phức tạp. Một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng này được xác định đến từ nhận thức của người sử dụng. Vì thế, Bộ TT&TT cho rằng, cần có sự kết hợp giữa các biện pháp công nghệ, kỹ thuật và giáo dục, tuyên truyền để nâng cao nhận thức và cảnh giác của người dùng trước các hình thức lừa đảo tinh vi này.

Gia Bách