TP.HCM: Thuốc giả, thuốc kém chất lượng vẫn len lỏi thị trường

Thuốc giả tràn lan với thủ đoạn ngày càng tinh vi

Theo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh (UBND TP.HCM), hệ thống y tế tại thành phố hiện có hàng chục bệnh viện lớn, hàng nghìn phòng khám, nhà thuốc và cơ sở bán lẻ dược phẩm, cùng với mạng lưới phân phối rộng khắp. Thành phố cũng là đầu mối phân phối dược phẩm cho cả nước, với hàng ngàn cơ sở sản xuất, bán buôn và bán lẻ thuốc. Sự phát triển nhanh chóng của thị trường này kéo theo không ít rủi ro, đặc biệt là tình trạng thuốc giả, hàng giả, hàng kém chất lượng len lỏi vào hệ thống phân phối chính thức.

Phó Chủ tịch UBND thành phố, bà Trần Thị Diệu Thúy, cho biết tình hình sản xuất và kinh doanh thuốc giả hiện nay diễn ra rất tinh vi và có tổ chức. Nhiều đối tượng không có chuyên môn y dược, sử dụng nhà xưởng tạm bợ, thiết bị thô sơ, sản xuất phân tán và thực hiện giao dịch chủ yếu qua mạng xã hội nhằm tránh sự kiểm tra từ cơ quan chức năng. Sau khi hoàn tất, thuốc giả được đưa vào các kênh phân phối chính thức để tiêu thụ tại các cửa hàng thuốc có uy tín.

Không chỉ giả mạo thuốc, các đối tượng còn giả danh nhà thuốc hợp pháp, quảng cáo rầm rộ trên các nền tảng như Facebook, Zalo, TikTok. Họ giao hàng tận nơi, sử dụng các dịch vụ vận chuyển qua ứng dụng, khiến việc truy xuất nguồn gốc và xử lý vi phạm gặp nhiều trở ngại.

Tình trạng sản xuất, kinh doanh thuốc giả, kém chất lượng tại TP.HCM vẫn diễn biến phức tạp, thủ đoạn tinh vi. Ảnh minh họa

Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM cũng cho biết, việc sản xuất, buôn bán thuốc giả là một hoạt động phi pháp nhưng mang lại lợi nhuận cao. Tình hình sản xuất và kinh doanh hàng giả hiện nay diễn ra hết sức phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi. Quá trình sản xuất thuốc giả bố trí cùng lúc tại nhiều địa điểm, sử dụng mạng xã hội hoặc ứng dụng giao hàng tận nhà để mua hoặc bán nhằm che giấu địa điểm.

Trước đây, hàng giả lưu thông trên thị trường đa số là sản phẩm làm giả bao bì, tem nhãn mạo danh sản phẩm thật; tập trung vào những loại mặt hàng có sức tiêu thụ lớn, các thương hiệu lớn trên thị trường. Tuy nhiên, hiện nay một số cơ sở sản xuất hàng giả tự tạo mẫu sản phẩm không được cấp giấy đăng ký lưu hành, tự đặt tên cơ sở sản xuất, in số đăng ký hoặc số công bố sản phẩm giả, sử dụng mã vạch, mã QR giả, tem chứng nhận sản phẩm giả để đánh lừa cơ sở bán lẻ và người tiêu dùng.

Một trong những vụ việc nghiêm trọng nhất xảy ra trong năm 2025 là vụ triệt phá một đường dây sản xuất thuốc chữa bệnh giả có quy mô lớn. Cơ quan chức năng đã thu giữ 1.164 thùng thuốc thành phẩm, gần 1.600 kg nguyên liệu không rõ nguồn gốc, cùng hàng loạt máy móc, bao bì giả mạo. Đây là vụ việc có tính chất nghiêm trọng, cho thấy mức độ nguy hiểm của thuốc giả đối với sức khỏe cộng đồng và an toàn y tế.

Trong đợt cao điểm kiểm tra từ tháng 5 đến tháng 7 năm 2025, lực lượng quản lý thị trường thành phố đã xử lý 178 vụ việc liên quan đến thuốc tân dược, tạm giữ hơn 262.000 đơn vị thuốc với tổng giá trị hơn 15,4 tỷ đồng. Đồng thời, 38 vụ vi phạm liên quan đến thực phẩm chức năng cũng bị phát hiện với hơn 18.700 đơn vị sản phẩm bị tạm giữ.

Một thực tế đáng lo ngại là nhiều người dân vẫn còn thói quen tự ý mua thuốc điều trị thông qua mạng xã hội, theo lời giới thiệu không kiểm chứng hoặc theo quảng cáo không rõ nguồn gốc. Đặc biệt, các sản phẩm như thực phẩm chức năng, thuốc giảm cân, thuốc tăng cường sinh lý… thường được tiêu thụ mạnh qua kênh trực tuyến, mở đường cho thuốc giả và kém chất lượng thâm nhập thị trường.

Ngoài ra, công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng còn thiếu đồng bộ, thiếu đầu mối điều phối thống nhất, dẫn đến tình trạng chồng chéo hoặc chậm trễ trong xử lý vi phạm. Dù hệ thống pháp luật về kiểm soát chất lượng đã tương đối đầy đủ, nhưng mức xử phạt hành chính hiện hành vẫn còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe, đặc biệt với các trường hợp tái phạm.

Do đó để đảm bảo an toàn, Giám đốc Sở Y tế TP.HCM ông Tăng Chí Thượng khuyến cáo người dân chỉ nên mua thuốc tại các cơ sở được cấp phép, tuyệt đối không tin vào các quảng cáo trên mạng xã hội. Ông nhấn mạnh: “Không có loại thuốc nào chữa khỏi bệnh nhanh chóng chỉ nhờ một vài viên uống được quảng bá trên mạng. Người dân cần cảnh giác và thận trọng, tránh tiền mất tật mang”.

Đề xuất tăng hình phạt, siết chặt quản lý và kiểm nghiệm

Trước thực trạng buôn bán, sản xuất thuốc giả và thực phẩm chức năng kém chất lượng ngày càng tinh vi và có chiều hướng gia tăng, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh kiến nghị Quốc hội và Chính phủ khẩn trương xem xét sửa đổi các quy định pháp luật hiện hành. Trong đó, cần đặc biệt chú trọng việc tăng mức xử phạt đối với hành vi sản xuất, kinh doanh, tiếp tay và bao che cho hàng giả, hàng nhái – không chỉ là thuốc, thực phẩm mà còn cả các sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. UBND Thành phố nhấn mạnh, việc nâng khung hình phạt trong Bộ luật Hình sự là điều cần thiết nhằm tạo tính răn đe đủ mạnh, hạn chế tình trạng tái phạm và ngăn chặn tội phạm có tổ chức núp bóng sản xuất, kinh doanh hợp pháp.

Bên cạnh đó, thành phố cũng đề xuất Bộ Y tế sớm hoàn thiện hệ thống kiểm nghiệm chất lượng thuốc, thực phẩm chức năng và dược phẩm nói chung. Điều này bao gồm việc đầu tư nâng cao năng lực cho các trung tâm kiểm nghiệm từ cấp địa phương đến trung ương; đồng thời xây dựng hệ thống tiêu chuẩn rõ ràng, thống nhất để phân loại và kiểm soát thực phẩm chức năng – một lĩnh vực hiện vẫn còn nhiều kẽ hở về quản lý, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, giám sát.

Về hạ tầng hỗ trợ công tác đấu tranh chống hàng giả, hàng lậu, UBND TP.HCM cũng đề nghị Bộ Tài chính sớm ban hành hướng dẫn cụ thể để các địa phương xây dựng hệ thống kho lưu trữ tang vật, vật chứng vi phạm. Hiện nay, việc thiếu kho lưu giữ có tiêu chuẩn về bảo quản, phân loại và an toàn phòng cháy chữa cháy đang gây khó khăn lớn cho lực lượng chức năng trong quá trình xử lý vụ việc, đặc biệt là với các loại tang vật có số lượng lớn hoặc đặc thù về bảo quản như dược phẩm và thực phẩm.

Ngoài ra, trong bối cảnh hành vi buôn bán hàng giả ngày càng diễn ra phổ biến trên không gian mạng, thành phố kiến nghị Chính phủ và các bộ ngành liên quan tăng cường phối hợp với các nền tảng công nghệ xuyên biên giới như Facebook, TikTok, YouTube và các sàn thương mại điện tử để thiết lập cơ chế giám sát chặt chẽ hơn. Việc kịp thời phát hiện, xử lý và gỡ bỏ các nội dung quảng cáo sai sự thật, hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ là rất cần thiết để bảo vệ người tiêu dùng trước các hành vi lừa đảo tinh vi.

Song song đó, thành phố đề xuất đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông rộng rãi, thường xuyên về cách nhận biết thuốc thật – giả, hướng dẫn người dân lựa chọn các kênh mua hàng uy tín và cảnh báo rủi ro từ việc sử dụng sản phẩm không rõ nguồn gốc. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng chính là một trong những giải pháp quan trọng và bền vững, góp phần hạn chế “đất sống” cho hàng giả, hàng nhái trên thị trường.

An Dương (T/h)