Trẻ em trở thành mục tiêu tấn công của tội phạm khi cha mẹ “chăm khoe con” trên mạng xã hội

Trên hành trình nuôi dạy con trẻ, hiếm có sự vui sướng nào sánh được khi cha mẹ chứng kiến con mình trưởng thành và mong muốn được lưu giữ những khoảnh khắc đó cũng là nhu cầu chính đáng.

Chỉ với chiếc điện thoại thông minh, những kỷ niệm ngày con mới chào đời, ngày con vào lớp một, sinh nhật, những thành tích trong học tập, hoạt động ngoại khóa,… đều được cha mẹ, người thân của trẻ vô tư chia sẻ trên các trang mạng xã hội (facebook, tiktok, zalo…) như để thông báo hoặc muốn lan tỏa niềm vui với mọi người.

Khi cha mẹ đăng tải những hình ảnh của con trẻ lên các trang mạng xã hội, bất kỳ ai cũng có thể xem được, thậm chí có thể tải về máy tính hoặc thiết bị thông minh. Điều đặc biệt nguy hiểm đó là các bậc phụ huynh cũng không biết chắc chắn rằng, trong số những người theo dõi các trang mạng xã hội của mình không có người xấu. Việc đăng ảnh trẻ lên mạng có thể khiến cho các bé trở thành mục tiêu của những kẻ có ý đồ không tốt.

Việc chia sẻ quá nhiều hình ảnh của con trên mạng xã hội lại vô tình đặt bé vào những tình huống rủi ro không đáng có. Ảnh minh họa

Các chuyên gia cho rằng, thói quen đăng ảnh con lên mạng xã hội của nhiều cha mẹ cần thay đổi để tránh nhiều rủi ro. Trong kỷ nguyên của quyền riêng tư, của AI với mối nguy về deepfake (sửa đổi, giả mạo chân dung), nguy cơ bị thu thập dữ liệu khuôn mặt rất đáng lo ngại. Các bậc phụ huynh nên thận trọng và tiết chế khi đăng tải thông tin, hình ảnh của con lên mạng xã hội, nhất là thông tin về tên, tuổi, nhà ở, trường lớp, giờ con đi học… nhằm bảo vệ tốt nhất cho sự an toàn của trẻ.

Theo Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam, hiện rất nhiều phụ huynh vô tình phát tán lên mạng thông tin như hình ảnh, thông tin của con, dẫn tới các em có nguy cơ thành "con mồi" của tội phạm "săn lùng trẻ em".

Những bức ảnh chân dung xinh đẹp của trẻ em rất có thể sẽ trở thành tài nguyên cho công nghệ deepfake. Khoảnh khắc ngây ngô thời thơ ấu có thể trở thành đề tài cho bạn bè, đồng nghiệp trêu chọc, đùa cợt khi các em trưởng thành. Những giấy khen, chứng nhận, huy chương của các em cũng có thể trở thành gánh nặng với bạn bè đồng trang lứa và chính bản thân các em khi hình thành suy nghĩ cha mẹ chỉ coi mình như công cụ để khoe. Kèm theo đó là rủi ro từ việc kẻ gian mạo danh thân quen để bắt cóc trẻ và giả dạng trẻ trên không gian mạng để lừa đảo.

Phụ huynh cần cẩn trọng khi chia sẻ hình ảnh của con cái mình lên mạng xã hội

Doug Levin, người đứng đầu K12 Security Information eXchange – một tổ chức phi lợi nhuận chuyên bảo vệ các trường học khỏi những mối đe dọa mạng, đã đưa ra một cảnh báo đáng lưu ý: “Một khi hình ảnh đã được chia sẻ trên mạng, chúng ta không thể thu hồi nó hoàn toàn. Xóa bỏ một hình ảnh chỉ là bề nổi của tảng băng, bởi vì rất có thể đã có nhiều bản sao được lưu trữ ở những nơi khác.”

Trong cơn hứng khởi chia sẻ những khoảnh khắc đáng nhớ của con em mình trên mạng xã hội, nhiều bậc phụ huynh vô tình để lộ những thông tin nhạy cảm như bảng tên lớp, tên trường học… Mark McCreary, một chuyên gia luật về bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư, đã chỉ ra mối nguy hiểm tiềm ẩn trong hành động này: “Việc công khai những thông tin này đồng nghĩa với việc kẻ xấu không chỉ biết con bạn trông như thế nào mà họ còn nắm rõ nơi con bạn đang theo học.”

Tội phạm mạng nhắm vào trẻ em đang ngày càng trở nên tinh vi và nguy hiểm. Theo báo cáo của Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Internet của FBI, thiệt hại tài chính do các vụ lừa đảo trực tuyến liên quan đến trẻ em đã tăng gấp ba lần chỉ trong một năm 2022 – 2023, từ 500.000 USD lên đến hơn 2 triệu USD.

Nguy hiểm hơn, công nghệ AI đang bị lợi dụng để tạo ra những hình ảnh giả mạo, biến những bức ảnh ngây thơ của trẻ em thành công cụ để bắt nạt và quấy rối. Ông Doug Levin đã cảnh báo về tình trạng này: “Chúng ta đang chứng kiến một xu hướng đáng báo động, đó là việc sử dụng AI để chỉnh sửa ảnh của trẻ em với mục đích xấu.”

FBI đã phát đi tín hiệu cảnh báo về việc các hình ảnh trên mạng xã hội, đặc biệt là của trẻ vị thành niên, có thể bị chỉnh sửa để tạo ra nội dung độc hại.

Để bảo vệ con em mình, các chuyên gia an ninh mạng khuyến cáo nên hạn chế chia sẻ hình ảnh cá nhân của con trẻ trên các nền tảng mạng xã hội công khai. Thay vào đó, hãy chia sẻ những khoảnh khắc đáng nhớ với gia đình hoặc một nhóm bạn bè thân thiết và đáng tin cậy. Mặc dù hiểu rằng việc chia sẻ những hình ảnh đáng yêu của con cái là điều tự hào của các bậc phụ huynh, nhưng chúng ta cần ý thức rõ về những rủi ro tiềm ẩn. Nếu các bậc phụ huynh vẫn muốn chia sẻ ảnh của con mình, hãy tuân thủ một số nguyên tắc an toàn sau đây:

Không chia sẻ thông tin về địa chỉ nhà, thói quen, sở thích của trẻ

Những bức ảnh chụp trước số nhà, trạm xe buýt hay bất kỳ địa điểm nào có thể xác định được nơi ở của gia đình là một nguy cơ tiềm ẩn. Ngoài ra, việc khoe những chiếc áo phông in hình nhân vật hoạt hình yêu thích, huy hiệu trường học hay bất kỳ vật dụng nào thể hiện sở thích cá nhân của trẻ đều có thể thu hút sự chú ý không mong muốn từ những kẻ xấu.

Hạn chế cho người lạ thấy khuôn mặt của trẻ trên mạng xã hội

Thay vì để lộ toàn bộ khuôn mặt của trẻ, các bậc phụ huynh có thể sử dụng các biểu tượng cảm xúc hoặc các hình ảnh vui nhộn để che đi. Điều này vừa giúp bảo vệ quyền riêng tư của trẻ, vừa tạo nên những bức ảnh độc đáo. Tránh chia sẻ thông tin nhạy cảm: Không nên đăng tải những bức ảnh cho thấy các đặc điểm nhận dạng riêng biệt của trẻ như hình xăm, vết bớt, hoặc các vật dụng cá nhân có giá trị.

Giới hạn người xem khi đăng bài

Bạn có biết ai đang theo dõi tài khoản mạng xã hội của mình không? Trong một cuộc khảo sát năm 2021 của Security.org, 8 trong số 10 phụ huynh cho biết họ có những người theo dõi trên mạng xã hội mà họ chưa từng gặp ngoài đời thực.

Cameron Carlyle, một sinh viên luật tại Đại học Florida, người đã cùng giáo sư luật Stacey Steinberg nghiên cứu về tác động của việc cha mẹ chia sẻ về con cái của họ trực tuyến – hay còn gọi là “sharenting”, một thuật ngữ do Steinberg đặt ra – cho biết cha mẹ nên kiểm tra xem ai đang theo dõi mình trực tuyến và xóa những người mà bạn không muốn con mình nhìn thấy.

Nếu có thể, hãy làm cho bài đăng của bạn được giới hạn bởi người xem hoặc để chế độ tạm thời, chúng sẽ biến mất sau một khoảng thời gian nhất định. Ví dụ, đăng ảnh trở lại trường của con trong mục “khoảnh khắc hàng ngày” trên các nền tảng mạng xã hội và ảnh này sẽ biến mất sau 24 giờ, sẽ an toàn hơn đăng trên nguồn cấp dữ liệu chính của bạn. Tuy đây không hẳn là phương pháp tuyệt đối, nhưng chúng cũng giảm thiểu những rủi ro tiềm tàng trên mạng xã hội.

Khánh Mai