Trung Quốc ban hành hai tiêu chuẩn quốc gia bắt buộc đối với máy bay không người lái dân dụng

Trong những năm gần đây, drone (máy bay không người lái) dân dụng tại Trung Quốc đã mở rộng mạnh mẽ về quy mô và phạm vi ứng dụng. Thiết bị không chỉ phục vụ nhu cầu quay phim chụp ảnh hay giải trí, mà còn trở thành công cụ trong nông nghiệp, khảo sát hạ tầng, cứu hộ, giám sát môi trường và logistics. Sự phát triển nhanh chóng khiến số lượng drone dân dụng tăng mạnh, dẫn đến những lo ngại về an toàn hàng không, xâm phạm quyền riêng tư và nguy cơ thiết bị bị sử dụng cho hoạt động trái phép.

Cụ thể, theo cơ quan quản lý Trung Quốc, hai tiêu chuẩn mới giải quyết đồng thời hai yêu cầu then chốt: xác định vật thể được bay và giám sát vật thể đang bay. Tiêu chuẩn thứ nhất quy định mọi drone phải đăng ký tên thật của người sử dụng trước khi kích hoạt lần đầu hoặc sau mỗi lần khởi động lại. Trong trường hợp chưa đăng ký, thiết bị sẽ bị vô hiệu hóa và không thể cất cánh. Đây được xem là biện pháp nhằm tăng trách nhiệm của người vận hành, qua đó giảm thiểu tình trạng sử dụng thiết bị để bay trái phép hoặc gây rủi ro an toàn.

Trung Quốc công bố hai tiêu chuẩn quốc gia bắt buộc đối với máy bay không người lái dân dụng 

Tiêu chuẩn thứ hai quy định drone phải truyền liên tục dữ liệu định danh, vị trí, tốc độ và trạng thái hoạt động về hệ thống giám sát trong toàn bộ thời gian vận hành. Việc theo dõi theo thời gian thực giúp cơ quan quản lý nắm rõ số lượng drone đang bay, khu vực bay, hành trình bay và danh tính người điều khiển, từ đó nâng cao năng lực giám sát, truy vết và xử lý khi có sự cố hoặc hành vi vi phạm.

Trước khi ban hành hai tiêu chuẩn mới, Trung Quốc đã từng thiết lập một số tiêu chuẩn kỹ thuật để hướng dẫn thiết kế, sản xuất và thử nghiệm drone, nhằm đảm bảo thiết bị đủ tin cậy về mặt kỹ thuật. Tuy nhiên, chỉ tiêu chuẩn kỹ thuật thôi là chưa đủ để quản lý việc vận hành thực tế. Các sự cố bay vào vùng cấm, thiết bị rơi gây mất an toàn hoặc khai thác hình ảnh trái phép đã cho thấy nhu cầu cấp bách phải bổ sung cơ chế giám sát chặt chẽ hơn.

Sự ra đời của hai tiêu chuẩn bắt buộc vì vậy được xem như một lớp bảo vệ thứ hai sau thiết kế kỹ thuật, nhằm quản lý trực tiếp hành vi người vận hành và hoạt động bay. Mô hình quản lý mới giúp nâng cao tính minh bạch, đồng thời tạo môi trường phát triển bền vững cho toàn bộ hệ sinh thái drone dân dụng.

Việc áp dụng hai chuẩn bắt buộc có tác động đáng kể đến nhà sản xuất, người dùng và cơ quan quản lý. Các nhà sản xuất phải đảm bảo thiết bị đáp ứng công nghệ đăng ký danh tính và truyền dữ liệu hành trình, đồng nghĩa với chi phí cập nhật phần mềm hoặc phần cứng. Còn đối với người sử dụng cá nhân sẽ phải đăng ký tên thật và chấp nhận việc thiết bị được giám sát, qua đó nâng cao trách nhiệm khi vận hành.

Tại Việt Nam, drone và flycam cũng ngày càng phổ biến trong nhiếp ảnh, giải trí, khảo sát, giám sát công trình và nông nghiệp. Chính phủ Việt Nam đã ban hành các quy định liên quan đến quản lý máy bay không người lái. Tuy nhiên, thực tế sử dụng cho thấy việc áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật thôi chưa thể kiểm soát đầy đủ hoạt động bay dân dụng nếu thiếu cơ chế định danh thiết bị và giám sát hành trình. Chính vì vậy, việc tham khảo mô hình của Trung Quốc có thể là gợi ý đáng chú ý cho Việt Nam trong thời gian tới.

Việc chuẩn hóa quản lý drone dân dụng tại Trung Quốc đã thể hiện sự chuyển biến rõ rệt từ phát triển tự phát sang hệ thống vận hành có trách nhiệm, vừa thúc đẩy đổi mới công nghệ, vừa bảo vệ lợi ích cộng đồng.

Bảo Linh