Truy xuất nguồn gốc - 'tấm hộ chiếu' để hàng Việt tự tin chinh phục thị trường

Sáng ngày 9/10/2025, tại Hà Nội, Bộ Công Thương phối hợp cùng các bộ, ngành, hiệp hội và doanh nghiệp đã tổ chức Diễn đàn “Công nghệ Định danh và Truy xuất Nguồn gốc - Nâng tầm Hàng Việt”. Đây là sự kiện quan trọng nhằm khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc xây dựng hệ sinh thái minh bạch, hiện đại, tạo nền tảng để hàng hóa Việt nâng cao sức cạnh tranh và hội nhập sâu vào thị trường toàn cầu.

Diễn đàn “Công nghệ Định danh và Truy xuất Nguồn gốc - Nâng tầm Hàng Việt”

Truy xuất nguồn gốc - “chứng minh thư” của sản phẩm

Nhiều năm qua, thị trường Việt Nam luôn phải đối mặt với vấn nạn hàng hóa không rõ nguồn gốc, hàng kém chất lượng, hàng giả mạo xuất xứ. Những sản phẩm này len lỏi từ chợ truyền thống, cửa hàng tiện lợi đến siêu thị và cả các sàn thương mại điện tử, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp chân chính và ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người tiêu dùng.

Phát biểu tại hội nghị, Tổng Biên tập Báo Công Thương Nguyễn Văn Minh cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hóa mạnh mẽ, hàng hóa Việt Nam không chỉ cạnh tranh bằng chất lượng mà còn bằng sự minh bạch và đáng tin cậy. Truy xuất nguồn gốc đã trở thành “chứng minh thư” của sản phẩm, là “lá chắn thép” bảo vệ người tiêu dùng và là “tấm hộ chiếu” để hàng Việt vươn ra thế giới.

Tổng Biên tập Báo Công Thương Nguyễn Văn Minh: Truy xuất nguồn gốc đã trở thành “tấm hộ chiếu” để hàng Việt vươn ra thế giới.

Truy xuất nguồn gốc là nền tảng của phát triển bền vững. Minh bạch xuất xứ là điều kiện tiên quyết để thị trường hàng hóa Việt Nam phát triển lành mạnh, hiệu quả và có sức sống lâu dài.

"Không thể có thương hiệu quốc gia nếu doanh nghiệp chưa ý thức đầy đủ về minh bạch thông tin sản phẩm. Đặc biệt, không thể có niềm tin của người tiêu dùng nếu truyền thông chưa đủ mạnh mẽ để lan tỏa những giá trị của sự trung thực và chuẩn mực”- Tổng Biên tập Báo Công Thương nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh hội nhập, truy xuất nguồn gốc không chỉ là công cụ quản lý, mà còn là “tấm hộ chiếu thương hiệu” để sản phẩm Việt bước ra thế giới. Hệ thống iTrace247 ứng dụng công nghệ blockchain đã chứng minh hiệu quả khi hỗ trợ truy xuất toàn trình nông sản như vải thiều Thanh Hà, rau quả Sơn La, Bắc Ninh xuất khẩu thành công sang Nhật Bản, Singapore.

Trong lĩnh vực xuất khẩu, nhiều doanh nghiệp đã coi minh bạch xuất xứ là chiến lược sống còn. Bằng việc xây dựng chuỗi sản xuất khép kín, chuẩn hóa hồ sơ truy xuất, doanh nghiệp không chỉ tránh rủi ro bị áp thuế phòng vệ mà còn củng cố niềm tin tại các thị trường khó tính như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản...

Thực tế cho thấy, kim ngạch xuất khẩu Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ, từ 114,5 tỷ USD năm 2012 lên hơn 405,5 tỷ USD vào năm 2024. Trong 9 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 348,74 tỷ USD, tăng 16,0% so với cùng kỳ năm trước, là điểm sáng nổi bật của nền kinh tế trong bối cảnh bất định về thương mại toàn cầu ngày càng gia tăng. Để duy trì đà tăng trưởng này, minh bạch xuất xứ hàng xuất khẩu là điều kiện tiên quyết.

Thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có những chỉ đạo quyết liệt nhằm tăng cường quản lý xuất xứ, chống gian lận thương mại, kiểm soát buôn lậu và hàng giả. Bộ Công Thương cũng ban hành hàng loạt văn bản nhằm tăng cường quản lý xuất xứ, chống gian lận thương mại, kiểm soát buôn lậu và hàng giả.

Đầu tư công nghệ định danh và truy xuất nguồn gốc là chiến lược sống còn

Định danh và xác thực là nền tảng để khẳng định tính chính danh của sản phẩm, dịch vụ trong không gian số, giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng nhận diện rõ ràng, minh bạch hàng hóa Việt. Đây chính là “lá chắn” công nghệ chống lại tình trạng hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại gây thiệt hại hàng chục nghìn tỷ đồng mỗi năm cho nền kinh tế và uy tín quốc gia.

Trong bối cảnh Việt Nam đã tham gia 20 hiệp định thương mại tự do, việc minh bạch xuất xứ là điều kiện sống còn để tận dụng ưu đãi thuế quan và giữ vững uy tín hàng Việt.

Tại hội nghị, Đại tá Hà Nam Trung- Trung tâm dữ liệu quốc gia (Bộ Công an) thông tin, theo báo cáo của OECD và EUIPO, giá trị thương mại hàng giả toàn cầu năm 2021 đạt 467 tỷ USD, tương đương 2,3% tổng nhập khẩu toàn cầu, trong đó riêng tại Liên minh châu Âu, hàng giả chiếm tới 4,7% tổng nhập khẩu.

Một khảo sát năm 2023 cho thấy, 7/10 người tiêu dùng toàn cầu từng bị lừa mua hàng giả trực tuyến ít nhất một lần. Nhiều vụ việc lớn cũng cho thấy tính chất phức tạp của vấn đề. Năm 2023, hải quan Pháp thu giữ hơn 20 triệu sản phẩm giả mạo, trong khi tại Ý cảnh sát triệt phá đường dây sản xuất, tiêu thụ máy chơi game giả trị giá 52,8 triệu USD.

Dự báo đến năm 2030, thị trường hàng giả toàn cầu có thể lên tới 1,79 nghìn tỷ USD, tương đương khoảng 5% thương mại toàn cầu. Những con số này cho thấy chống hàng giả, bảo đảm an ninh dữ liệu và xác thực hàng hóa là vấn đề mang tính toàn cầu, liên quan trực tiếp đến niềm tin người tiêu dùng và uy tín quốc gia.

Tại Việt Nam, tình hình cũng hết sức đáng lo ngại. Đại tá Hà Nam Trung cho hay, trong 9 tháng đầu năm 2025, lực lượng Quản lý thị trường đã kiểm tra hơn 17.700 vụ, xử lý 15.500 vụ vi phạm, với tổng trị giá hàng hóa vi phạm gần 211 tỷ đồng, xử phạt hành chính 402 tỷ đồng và chuyển 133 vụ sang cơ quan điều tra hình sự.

Các địa phương trọng điểm như Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh, Bắc Ninh liên tục phát hiện hàng nghìn vụ gian lận thương mại, hàng giả trong nhiều lĩnh vực từ tiêu dùng, dược phẩm, điện tử đến thương mại điện tử. Thực trạng này cho thấy hàng giả, gian lận thương mại vẫn diễn biến hết sức phức tạp, tinh vi, gây tổn thất hàng nghìn tỷ đồng, làm suy giảm niềm tin xã hội và ảnh hưởng trực tiếp đến thương hiệu hàng Việt.

Để bảo đảm an ninh dữ liệu, định danh, xác thực và phòng chống giả mạo hiệu quả, cần sự phối hợp chặt chẽ Nhà nước – Doanh nghiệp – Xã hội. Nhà nước phải sớm hoàn thiện thể chế, ban hành Nghị định về nền tảng định danh, xác thực và truy xuất nguồn gốc hàng hóa theo đúng tinh thần chỉ đạo của Trung ương; xây dựng hành lang pháp lý đầy đủ cho giao dịch dữ liệu, thương mại điện tử và đấu giá tài sản công an toàn, minh bạch.

Tại Hội nghị, các chuyên gia đều khẳng định, trong kỷ nguyên số, dữ liệu là tài sản chiến lược, định danh và xác thực là chìa khóa của niềm tin, an ninh dữ liệu là nền tảng của chủ quyền quốc gia. Việc nhanh chóng hoàn thiện hành lang pháp lý, xây dựng nền tảng định danh, xác thực và truy xuất nguồn gốc hàng hóa thống nhất, hiện đại không chỉ là yêu cầu cấp bách để bảo vệ người tiêu dùng, phòng chống gian lận thương mại, mà còn là điều kiện tiên quyết để nâng tầm hàng Việt, khẳng định vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Lê Kim Liên