Ứng dụng kỹ thuật tiên tiến trong điều trị một số bệnh lý mạch não

Bằng việc đưa những kỹ thuật can thiệp điện quang thần kinh về áp dụng tại Việt Nam, GS Phạm Minh Thông đã thay đổi quan điểm trong chẩn đoán và điều trị bệnh lý mạch máu thần kinh. Các kỹ thuật được nhân rộng, rất nhiều bệnh nhân được cứu sống, can thiệp điện quang thần kinh đã thay thế hoàn toàn phẫu thuật trong điều trị thông động mạch cảnh xoang hang do chấn thương, một bệnh thường gặp ở Việt Nam.

Giờ đây, hằng năm chỉ tính riêng Bệnh viện Bạch Mai có khoảng 200 bệnh nhân phình mạch não được điều trị thành công, hàng trăm bệnh nhân khác được điều trị thông động mạch cảnh xoang hang, hàng trăm bệnh nhân đột quỵ não được chẩn đoán và được điều trị tiêu sợi huyết hay lấy huyết khối kịp thời, cứu sống bệnh nhân đột quỵ và không để lại di chứng.

Trước những công hiến trên, Cụm công trình: Ứng dụng các kỹ thuật tiên tiến trong chẩn đoán, điều trị một số bệnh lý mạch não bằng điện quang can thiệp nội mạch của nhóm tác giả: GS.TS. Phạm Minh Thông, TS. Vũ Đăng Lưu, TS. Bùi Văn Giang, TS. Nguyễn Duy Trinh, TS. Trần Anh Tuấn đa vinh dự được trao tặng Giải thưởng HCM về Khoa học và Công nghệ.

PV đã có cuộc phỏng vấn GS.TS. Phạm Minh Thông chia sẻ về những đóng góp của cụm công trình đối với sự phát triển khoa học y – dược Việt Nam.

Là giải thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước dành tặng cho những tác giả có công trình/cụm công trình KH&CN đặc biệt xuất sắc. Giáo sư có cảm nhận như thế nào về Giải thưởng Hồ Chí Minh về KH&CN là so với các giải thưởng khác hiện nay?

GS.TS Phạm Minh Thông: Giải thưởng Hồ Chí Minh về KH&CN là giải thưởng cao quí của Đảng và Nhà nước dành cho các tác giả công trình và cụm công trình KH&CN đặc biệt xuất sắc. So với các giải thưởng khác hiện nay, đây là một trong các giải thưởng danh giá nhất, được đánh giá cao nhất về lĩnh vực KH&CN. Đặc biệt là những đóng góp cho xã hội của các công trình này.

Các tiêu chí bình xét Giải thưởng rất cụ thể, quy trình bình chọn qua các cấp rất chặt chẽ nhằm chọn ra các công trình, cụm công trình để trao giải. Theo tôi, những đề xuất xét tặng lần này đều là những công trình, cụm công trình xuất sắc xứng đáng được nhận giải.

Để cụm công trình có được thành công như ngày nay. Giáo sư có nhận đuợc sự hỗ trợ gì từ phía Bộ KH&CN cũng như các cơ quan, ban ngành?

GS.TS Phạm Minh Thông: Để có thành công từ cụm công trình Ứng dụng kỹ thuật tiên tiến trong điều trị một số bệnh lý mạch não. Chúng tôi đã nhận được sự giúp đỡ và tạo điều kiện rất nhiều từ phía Bộ KH&CN cũng như Bộ Y tế, đặc biệt là việc thực hiện các đề tài và chuyển giao các kết quả của cụm công trình cho nhiều bệnh viện; trung tâm y khoa trong cả nước với mục đích hướng tới nhiều người bệnh được hưởng thụ từ thành quả nghiên cứu của cụm công trình.

Giáo sư có lời khuyên gì với các bạn trẻ đang mong muốn dấn thân vào con đường nghiên cứu khoa học nói chung và lĩnh vực y tế nói riêng thay vì các ngành nghề khác có thể coi là “hot” hiện nay như: kinh tế, tài chính ngân hàng, bất động sản,…?

GS.TS Phạm Minh Thông: Đối với tôi, qua hơn 30 năm hành nghề và nghiên cứu trong lĩnh vực y dược, đến nay, tôi thấy bản thân mình vẫn cần phải học hỏi và nghiên cứu. Ngành nào cũng cần phải học, nhưng đối với ngành y, càng học, càng đọc, có nhiều cơ hội giao lưu quốc tế,…Tôi càng thấy ngành y quá rộng lớn, kiến thức là vô hạn và bản thân tôi xét thấy vẫn phải trau dồi thêm kiến thức.

So với thế hệ chúng tôi 40 năm trước đây khi bước chân vào trường đại học, các bạn trẻ hiện có nhiều điều kiện để học tập và nghiên cứu. Đặc biệt trong điều kiện kinh tế đất nước ngày càng phát triển và hội nhập sâu rộng như hiện nay, các bạn trẻ có nhiều cơ hội giao lưu, học hỏi, trao đổi kỹ thuật với nhiều nước có nền y học tiên tiến trên thế giới.

Ngoài ra, các bạn có cơ hội tiếp xúc nhiều thầy giỏi, môi trường học tập và nghiên cứu tốt hơn rất nhiều so với trước đây, trong đó có nguồn tài liệu, sách tham khảo phục vụ cho công việc nghiên cứu.

Tuy nhiên, theo tôi, để có được thành công, các bạn phải có lòng đam mê nghề nghiệp, đam mê sáng tạo, tìm tòi vượt khổ. Bởi thành công không tự đến với bản thân mà không có lao động thực sự, tất cả đều từ mồ hôi nước mắt, trí lực mà có.

Tôi luôn tin tưởng thế hệ trẻ các bạn chắc chắn sẽ giỏi hơn thế hệ chúng tôi, và sẽ có nhiều công trình khoa học đặc biệt xuất sắc của ngành. Nghề y là nghề cao quý, bất kỳ chuyên ngành gì trong Y khoa đều hay, nhưng phải đam mê với nghề mình chọn thì mới thành công. Các thầy thế hệ trước sẽ là người truyền lửa, truyền niềm đam mê nghề nghiệp cũng đam mê nghiên cứu cho thế hệ trẻ để tiếp tục gặt hái những thành công nối tiếp trong tương lai.

GS có thể nói rõ hơn về kết quả của công trình do GS và cộng sự thực hiện trong thời gian qua?

GS.TS Phạm Minh Thông: Mỗi năm ở riêng Bệnh viện Bạch Mai có hàng trăm bệnh nhân được điều trị thông động mạch cảnh xoang hang thành công, khoảng 200 bệnh nhân phình mạch não được điều trị thành công, vài trăm bệnh nhân đột quỵ não được chẩn đoán kịp thời và hàng trăm bệnh nhân điều trị tiêu sợi huyết và lấy huyết khối. Và các trung tâm khoác như Bệnh viện 108, 103, Bệnh viện ĐH Y dược TPHCM, Bệnh viện 115, Chợ Rẫy, Bệnh viện đa khoa Đà Nẵng... đã điều trị thành công rất nhiều bệnh nhân.

Hiện nay chúng tôi đang chuyển giao kỹ thuật can thiệp mạch não cho bệnh viện tuyến tỉnh, đang và sẽ và có kế hoạch chuyển giao cho bệnh viện tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Ninh Bình, Bắc Ninh, Phú Thọ, Bệnh viện Việt Nam- Cu Ba Đồng Hới.. 

Ngoài chuyển giao các kỹ thuật can thiệp mạch não, chúng tôi còn can thiệp điều trị nhiều bệnh lý khác qua đường mạch máu hoặc trực tiếp qua da như điều trị ung thư gan bằng đốt bằng sóng RF, điều trị ung thư gan bằng nút mạch bằng hạt hóa chất, hạt phóng xạ.

Và đặc biệt hiện nay chúng tôi đang điều trị phì đại tiền liệt tuyến bằng nút mạch. Đây là kỹ thuật mới đã triển khai thành công, người bệnh sau điều trị có chất lượng cuộc sống tốt hơn rất nhiều so với phẫu thuật.

Chúng tôi đang dự kiến chuyển giao cho một số bệnh viện ở Hà Nội và một số tỉnh phía Bắc. Trong hai năm đã có hơn 50 bệnh nhân điều trị thành công.

GS có thể chia sẻ những khó khăn của mình trong quá trình thực hiện công trình?

GS.TS Phạm Minh Thông: Đây là những kỹ thuật mới, tiên tiến ở các nước phát triển. Sau thời gian học tập ở nước ngoài, tôi thấy bệnh lý mạch máu não được điều trị hiệu quả bằng can thiệp nội mạch, trong khi ở VN những năm 1999-2000 vẫn phẫu thuật với nhiều biến chứng.

Ví dụ ở Pháp thì thông động mạch cảnh xoang hang chỉ điều trị bằng can thiệp nội mạch, phình mạch não cũng được can thiệp nội mạch là chủ yếu, chủ phẫu thuật một số trường hợp can thiệp nội mạch thất bại.

Chính vì vậy, chúng tôi quyết tâm đưa kỹ thuật can thiệp nội mạch trong điều trị bệnh lý mạch máu não vào VN.

Ca đầu tiên tiến hành điều trị thông động mạch cảnh xoang hang năm 1999, trước khi can thiệp chúng tôi đã hội chẩn với hội đồng các giáo sư nổi tiếng trong ngành y như GS Vũ Văn Đính, GS Phạm Gia Khải, GS Dương Trạm Uyên, cố giáo sư Hoàng Kỷ, nhưng chúng tôi đã thất bại.

Một tuần sau, tôi đã mời giáo sư người Pháp Deramond ở ĐH Amiens sang hỗ trợ kỹ thuật. Dù đã học một số năm ở Pháp, tuy nhiên vẫn cần phải có GS trực tiếp chuyển giao kỹ thuật.

Trong thời gian ngắn, chúng tôi đã hoàn thiện kỹ thuật, và những bài báo khoa học đầu tiên đã được đăng tải vào năm 2001, về những kỹ thuật này. Nhiều người bệnh đã được cứu sống, và chúng tôi đã đào tạo và chuyển giao cho các bệnh viện khác từ những năm 2002.

Năm 2004-2005, chúng tôi đã vào TP.HCM nhiều lần để chuyển giao kỹ thuật này tại Bệnh viện ĐH Y dược TP.HCM, Bệnh viện 115, vì chúng tôi cũng hiểu rằng các đồng nghiệp học lý thuyết và kiến tập là không đủ mà phải trực tiếp được cầm tay chỉ việc.

Công trình có nhận được sự hỗ trợ gì từ phía Bộ Khoa học và Công nghệ và các cơ quan đơn vị? Giáo sư có mong muốn gì sau khi nhận được giải thưởng cao quý này?

GS.TS Phạm Minh Thông: Đây là cụm công trình của nhóm tác giả, chúng tôi cùng các cộng sự đã triển khai trong nhiều năm, kết quả được triển khai ở nhiều trung tâm trong cả nước.

Bộ Y tế và Bộ Khoa học công nghệ đã đánh giá cao cụm công trình và đã hỗ trợ chúng tôi trong hoàn thiện thủ tục để có thể sớm gửi lên các Hội đồng.

Giải thưởng này là niềm vinh dự lớn của chúng tôi và các đồng tác giả và sẽ tiếp thêm động lực cho chúng tôi trong nghiên cứu và triển khai các đề tài khác, cũng như chuyển giao các kết quả của đề tài cho các cơ sở y tế.

Tôi cũng mong rằng Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục là cái nôi đỡ đầu cho những sáng kiến và ý tưởng mới của các tác giả và các nhà khoa học, để các ý tưởng mới mẻ sớm có cơ hội được nghiên cứu và ứng dụng.

Xin cảm ơn Giáo sư!

Hùng Cường