Chia sẻ về hoạt động xuất khẩu mặt hàng trái cây tươi sang thị trường Mỹ và Trung Quốc, bà Ngô Tường Vy, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Trái cây Chánh Thu, Bến Tre cho biết, Mỹ là thị trường xuất khẩu nông sản lớn nhất hiện nay của Việt Nam với kim ngạch trên 2,3 tỷ USD. Tuy nhiên, hiện nay mặt hàng trái cây tươi xuất khẩu sang Mỹ còn nhiều hạn chế, khó khăn do quy định của thị trường nghiêm ngặt.

Theo bà Vy, thị trường Mỹ kiểm soát chặt chẽ với nhiều quy định và đạo luật khác nhau. Cụ thể, chương trình bảo vệ thực vật và kiểm dịch của Mỹ sẽ giám sát tất cả trái cây nhập khẩu nhằm phát hiện các loài xâm lấn, côn trùng có nguy cơ cao đối với ngành nông nghiệp. Sản phẩm nhập khẩu phải có giấy phép kiểm dịch đạt yêu cầu xuất khẩu.

Luật hiện đại hóa an toàn thực phẩm của Mỹ yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu phải đăng ký cơ sở sản xuất và người đại diện tại Mỹ. Sau 2 năm, phải tiến hành đăng ký lại mới được cấp mã số kinh doanh hợp lệ mới.

Cùng với đó, doanh nghiệp phải chịu chi phí tuân thủ và chi phí logistic tăng cao: sản phẩm trái cây tươi khi xuất khẩu sang thị trường Mỹ đều phải được xử lý chiếu xạ. Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, chi phí tàu chuyên chở hàng hóa tăng cao, các chuyến tàu cập cảng tại Mỹ trễ từ 10 đến 15 ngày so với thời kỳ trước dẫn đến chất lượng sản phẩm không được đảm bảo. 

Về việc truy xuất nguồn gốc, thực hiện mã số vùng trồng, bà Vy cho biết, một số địa phương của Việt Nam còn chưa dành sự quan tâm đúng mức đối với công tác kiểm tra, giám sát và quản lý vùng trồng. Cán bộ kỹ thuật ở một vài địa phương còn chưa có nhận thức và năng lực kiểm tra đồng đều.

Chưa có chế tài đủ mạnh để xử lý các trường hợp vi phạm về mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói. Nhận thức của người dân ở nhiều vùng được cấp mã số còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của nước nhập khẩu. Đây cũng là rào cản đối với hoạt động xuất khẩu nông sản sang thị trường Mỹ hiện nay.

Liên quan đến xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc, bà Vy cho rằng, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu đứng thứ hai (sau Mỹ) của Việt Nam. Trung Quốc chủ yếu nhập khẩu sầu riêng của Thái Lan, Maylaysia.

Năm 2021, Trung Quốc nhập khẩu hơn 870.000 tấn sầu riêng của Thái Lan, mang lại doanh thu ít nhất 4,1 tỷ USD cho Thái Lan; nhập khẩu hơn 8000 tấn sầu riêng từ Malyasia. Tuy nhiên đối với công tác mở cửa, phát triển thị trường tại Trung Quốc, nông sản Việt Nam đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Đối với sản phẩm sầu riêng vẫn đang đợi phía Trung Quốc cho phép xuất khẩu chính ngạch.

“Sầu riêng muốn xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc cần phải được cấp mã số vùng trồng và nhà đóng gói, tuân thủ giống như xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Cùng với đó, sầu riêng của Việt Nam đang phải cạnh tranh chất lượng sản phẩm với Thái Lan và bảo hộ thương hiệu sầu riêng của mình”, bà Tường Vy nhấn mạnh.

Thái Lan ý thức được việc bảo hộ chất lượng sầu riêng và bảo hộ thương hiệu sầu riêng Thái Lan, họ sẵn sàng tiêu huỷ sầu riêng kém chất lượng và chính quyền địa phương trực tiếp xử lý nếu có vi phạm. Họ thông báo đến chính quyền khi phát hiện sầu riêng không đạt chất lượng và tiêu huỷ không cho lô hàng đến tay người tiêu dùng.

Ngoài ra, Trung Quốc đang kiểm soát dịch COVID-19 rất chặt chẽ từ chính sách “Zero COVID” dẫn đến việc thông quan chậm, hàng hóa trái cây tươi nói riêng và nông sản nói chung của Việt Nam bị ứ đọng tại cảng và cửa khẩu. Bởi vậy, xuất khẩu trái cây tươi sang Trung Quốc ngày càng gặp khó.

Hà My