Xuất khẩu hàng hóa: Doanh nghiệp cẩn trọng để tránh bị ‘cài bẫy’

Việc xúc tiến thương mại tìm kiếm đối tác xuất khẩu là đòi hỏi cấp thiết của nhiều doanh nghiệp. Trong các hợp đồng xuất - nhập khẩu hàng hóa giữa doanh nghiệp Việt Nam với đối tác nước ngoài, đa phần đạt kết quả tốt đã gia tăng uy tín của doanh nghiệp cũng như sản phẩm trong nước. Tuy nhiên, vẫn còn một số vụ việc liên quan đến cá nhân, tổ chức nước ngoài cố tình lừa đảo trong quá trình tiếp nhận và thanh toán hợp đồng khiến doanh nghiệp trong nước phải chịu nhiều thiệt hại.

Có thể kể đến một số vụ việc điển hình như vào năm 2020, đối tác của Hà Lan có hợp đồng xuất khẩu gỗ cho 1 doanh nghiệp Việt Nam với điều kiện doanh nghiệp Việt Nam đặt cọc 50% tiền hàng. Nhưng sau đó, đối tác Hà Lan lại yêu cầu thanh toán nốt 50% giá trị còn lại của hợp đồng.

Dù doanh nghiệp trong nước chấp thuận và thanh toán toàn bộ tiền hàng, nhưng đối tác Hà Lan tiếp tục yêu cầu doanh nghiệp phải thanh toán thêm 5.000 USD do hàng bị giữ tại cảng. Doanh nghiệp Việt Nam do đã thanh toán đủ 100% tiền hàng nên không đồng ý chuyển tiền thêm, đồng thời phải viết thư đề nghị Thương vụ giúp kiểm tra làm rõ.

Đến đầu năm 2022, đối tác tại Moroco có kí hợp đồng lớn nhập khẩu nhựa nguyên liệu với 1 doanh nghiệp Việt Nam. Sau khi hàng cập cảng Moroco, đối tác này đã trở mặt với lý do chất lượng hàng không đảm bảo, đòi trả lại tiền và không hợp tác để xử lý lô hàng nhưng sau đó lại thông đồng để lấy trộm hàng rồi lảng tránh mọi liên hệ.

Ngay khi nhận được thông tin, Thương vụ Việt Nam tại Moroco đã cùng doanh nghiệp trao đổi, bám sát, áp dụng các biện pháp nghiệp vụ theo từng bước nhằm xử lý vụ việc và hạn chế rủi ro. Tuy nhiên, theo thông tin từ hãng tàu, đối tác phía Moroco đã thông quan trộm lô hàng từ cuối tháng 1/2022.

Gần đây nhất, vụ việc nổi cộm với nghi vấn lừa đảo 100 container hạt điều của các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Italy. Theo báo cáo mới nhất của các doanh nghiệp, hiện vẫn còn 36/74 container hàng với giá trị 162 tỷ đồng đang thất lạc chứng từ. Trong đó, có 8 container hàng đã cập cảng Genova của Italy; các container hàng còn lại sẽ đến cảng của Italy vào cuối tháng 3/2022 và đầu tháng 4/2022.

Từ những sự việc trên, không ít ý kiến cho rằng đang tồn tại lỗ hổng trong thương mại quốc tế, cần nhanh chóng tìm cách khắc phục. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp xuất khẩu cần nâng cao tính cẩn trọng, kiểm tra người mua kỹ hơn qua nhiều kênh khác nhau.

Theo chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy, có 2 điều đáng quan tâm tạo lỗ hổng thương mại đối với doanh nghiệp xuất khẩu. Đó là khi kết nối với đối tác nước ngoài, hầu hết doanh nghiệp chưa thực sự hiểu hết bạn hàng, đặc biệt là các hợp đồng, giao dịch mua bán thông qua thương mại điện tử.

Ngoài ra, do doanh nghiệp thiếu hệ thống thông tin cảnh báo nên rất dễ bị đối tác nước ngoài “cài bẫy” trong quá trình thanh toán, thanh khoản. Thực tế là doanh nghiệp vẫn dễ dàng tin tưởng đối tác trong khi mối liên hệ, tính liên kết giữa doanh nghiệp với cơ quan Thương vụ Việt Nam ở các nước sở tại còn nhiều hạn chế.

Vì vậy, để phòng tránh những sự việc đáng tiếc trong thương mại quốc tế, Chuyên gia Hoàng Trọng Thủy cho rằng, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đến nay bị nhiều hạn chế do thiếu và yếu khâu trung gian. Khi doanh nghiệp chưa phát triển được thị trường rất cần thiết phải có sự hỗ trợ, bắc nhịp cầu trung gian kể cả nhỏ nhất để từ đó manh nha tạo lập thị trường. Muốn vậy, các doanh nghiệp cần biết dựa vào cộng đồng người Việt, doanh nghiệp, tổ chức kinh tế của Việt Nam tại các nước sở tại để nắm thông tin.

Còn đối với các cơ quan Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài cần làm tốt hơn nữa công tác dự báo, cảnh báo về thị trường. Cập nhật thường xuyên, liên tục về biến động cũng như xu hướng tiêu dùng tại các nước sở tại, trên cơ sở đó thông báo cho doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng trong nước biết những thay đổi, đặc biệt là về chính sách, pháp luật và tiêu chuẩn hàng hóa để trên cơ sở đó doanh nghiệp nắm thế chủ động. Với xu thế chuyển đổi số như hiện nay, rất cần thiết lập các trang thông tin, cổng thông tin thị trường xuất khẩu để từ đó cập nhật và phổ biến thông tin cho cộng đồng doanh nghiệp.

Thanh Tùng