Các tỉnh vùng núi phía Bắc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, tạo đột phá phát triển xanh và bền vững

Các tỉnh vùng núi phía Bắc như Cao Bằng, Yên Bái, Bắc Giang, Điện Biên đang bước vào giai đoạn phát triển mới với nền tảng là khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Với Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22 tháng 12 năm 2024 của Bộ Chính trị và các chương trình trọng điểm như Khoa học và Công nghệ Net Zero, nhiều chính sách ứng dụng công nghệ vào sản xuất đã mang lại hiệu quả rõ rệt, góp phần hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

 Doanh nghiệp ứng dụng khoa học công nghệ, sản xuất sản phẩm chất lượng. Ảnh: Báo Nhân dân

Tại Cao Bằng, Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia” được triển khai hiệu quả, tạo cú hích mạnh mẽ trong việc đưa tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp. Nhiều hợp tác xã và doanh nghiệp tại địa phương đã chủ động đầu tư máy móc, công nghệ mới để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Trong đó, Hợp tác xã nông sản Tân Việt Á (xã Minh Tâm, huyện Nguyên Bình) là ví dụ điển hình. Từ một cơ sở nhỏ sản xuất miến dong, đơn vị đã phát triển thương hiệu miến dong Tân Việt Á đạt chuẩn OCOP 4 sao đầu năm 2025. Giám đốc Hợp tác xã Trần Đức Hiếu cho biết, toàn bộ quy trình từ sơ chế củ dong đến cán sợi miến hiện được thực hiện bằng máy móc hiện đại, không chỉ tăng năng suất mà còn bảo đảm chất lượng, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Những lô hàng đầu tiên đã xuất sang Mỹ, mở ra hướng đi bền vững cho sản phẩm vùng cao.

Không chỉ tập trung vào chế biến, Hợp tác xã còn đầu tư phát triển vùng nguyên liệu rộng 25 ha, liên kết nông dân trồng dong riềng tại các xã Phan Thanh và Yên Lạc. Mô hình này giúp ổn định đầu ra cho nông dân và tạo việc làm cho hàng chục lao động thường xuyên, thời vụ.

Tại huyện Bảo Lạc, Công ty TNHH Hatodo đã ứng dụng công nghệ hiện đại để phát triển vùng dược liệu hà thủ ô đỏ với diện tích gần 30 ha. Công ty đầu tư hệ thống chiết xuất công nghệ Nhật Bản, công suất 100 kg/mẻ cao dược liệu, đồng thời mở rộng vùng trồng sang Hà Giang và Lạng Sơn. Mỗi năm, hơn 100 tấn hà thủ ô tươi được đưa ra thị trường, góp phần đưa cây dược liệu trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Năm 2024, tổng quy mô nền kinh tế Cao Bằng đạt trên 25.200 tỷ đồng, trong đó lĩnh vực nông-lâm-thủy sản đóng góp hơn 5.200 tỷ đồng, chiếm 21%. Các mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao như tưới tiêu tự động, phân bón vi sinh, giống năng suất cao ngày càng phổ biến. Nhiều cơ sở sản xuất chè, dược liệu, thạch đen đã áp dụng kỹ thuật bảo quản, chế biến tiên tiến, nâng giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường.

Tuy nhiên, Cao Bằng vẫn đối mặt nhiều khó khăn: thiếu nhân lực chất lượng cao, hạn chế vốn đầu tư, năng lực tiếp cận công nghệ mới của doanh nghiệp còn thấp. Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Nông Thanh Huyền cho biết, tỉnh sẽ tiếp tục đẩy mạnh phối hợp, kết nối doanh nghiệp với chuyên gia, nhà khoa học, phát triển mạnh ứng dụng công nghệ sinh học và công nghệ thông tin vào sản xuất, đặc biệt trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp.

Tại Bắc Giang, cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn đã hình thành các vùng trồng vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP hơn 15.000 ha; vùng sản xuất lúa chất lượng cao trên 45.000 ha và vùng rau công nghệ cao 80 ha. Tỉnh cũng phát triển hơn 80 chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt.

Ở Yên Bái, các mô hình nông nghiệp công nghệ cao đang bùng nổ. Điển hình là dự án chăn nuôi thỏ công nghệ cao của Tập đoàn Nhật Bản Nippon Zoki tại huyện Văn Chấn với vốn đầu tư hơn 1.700 tỷ đồng. Dự án sử dụng toàn bộ quy trình nuôi và chế biến theo công nghệ Nhật Bản và châu Âu, từ chuồng trại đến kiểm soát dịch bệnh.

Cũng tại Văn Chấn, Hợp tác xã Trà Shan tuyết Suối Giàng kết hợp công nghệ mới và kỹ thuật truyền thống tạo ra sản phẩm trà xuất khẩu sang Nhật, Đức, Mỹ. Bên cạnh đó, những hộ dân như ông Lục Vân Anh (thị trấn Yên Thế, Lục Yên) cũng ứng dụng tưới nhỏ giọt, thâm canh rau sạch theo tiêu chuẩn VietGAP, cho thu nhập cao, tiết kiệm nước và phân bón.

Yên Bái hiện đang đẩy mạnh hỗ trợ nông dân, hợp tác xã áp dụng kỹ thuật mới, phát triển giống cây trồng, vật nuôi chất lượng cao, thích ứng biến đổi khí hậu. Tỉnh cũng tăng cường bảo hộ tài sản trí tuệ, chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm đặc sản.

Tại Điện Biên, hoạt động khoa học và công nghệ được đẩy mạnh từ năm 2020 với 65 nhiệm vụ khoa học và công nghệ và chuyển giao kết quả 26 nhiệm vụ cho các địa phương, tổ chức. Sản phẩm như gạo Điện Biên, cà phê Mường Ảng, chè Shan tuyết Tủa Chùa được bảo hộ sở hữu trí tuệ và nâng cao giá trị nhờ ứng dụng công nghệ.

Ông Nguyễn Đức Hạnh, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Điện Biên cho biết: Các chương trình nghiên cứu và chuyển giao công nghệ đã góp phần quan trọng vào việc đề ra chính sách phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống người dân, thúc đẩy du lịch nông nghiệp, tạo việc làm và giảm nghèo bền vững.

Nhìn chung, các tỉnh vùng núi phía Bắc đang cho thấy tiềm năng lớn trong việc phát triển kinh tế xanh nhờ ứng dụng khoa học và công nghệ. Để thành công bền vững, cần tiếp tục đầu tư nguồn lực, tăng cường chính sách hỗ trợ, nâng cao năng lực khoa học công nghệ cho doanh nghiệp và người dân, biến công nghệ thành lực đẩy phát triển dài hạn.

Duy Trinh