WHO cảnh báo mỗi năm có tới 420.000 ca tử vong do thực phẩm không an toàn

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo, thực phẩm không an toàn đang gây ra gánh nặng bệnh tật nghiêm trọng trên toàn cầu. Mỗi năm có khoảng 600 triệu người mắc các bệnh liên quan đến thực phẩm nhiễm khuẩn, hóa chất hoặc độc tố. Trong đó, khoảng 420.000 người tử vong, đặc biệt 30% là trẻ em dưới 5 tuổi - nhóm dễ bị tổn thương nhất. Con số thực tế có thể còn cao hơn do nhiều trường hợp chưa được ghi nhận đầy đủ trong hệ thống y tế.

WHO nhấn mạnh, các bệnh lây truyền qua thực phẩm hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu các quốc gia xây dựng hệ thống giám sát tin cậy, thực thi biện pháp quản lý an toàn thực phẩm mạnh mẽ và nâng cao nhận thức của người dân. Dự kiến trong năm 2025, WHO sẽ công bố báo cáo cập nhật toàn cầu về gánh nặng bệnh tật do thực phẩm, nhằm thúc đẩy các nước hành động mạnh hơn theo Nghị quyết 73.5 của Đại hội đồng Y tế Thế giới.

Thực phẩm không an toàn đang trở thành mối đe dọa sức khỏe toàn cầu. Ảnh minh họa

Thực tế, nhiều quốc gia đang đối mặt với xu hướng gia tăng ngộ độc thực phẩm. Hàn Quốc là một ví dụ điển hình, chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025 đã ghi nhận tới 7.884 ca ngộ độc thực phẩm vượt cả số liệu của cả năm trước. Tác nhân chính gây bệnh là Norovirus (29,3%) và Salmonella (10,5%), tập trung chủ yếu ở các bếp ăn tập thể tại trường học và trung tâm chăm sóc trẻ em. Các chuyên gia cho rằng biến đổi khí hậu, đặc biệt là nhiệt độ tăng, đang làm gia tăng nguy cơ ngộ độc thực phẩm - với mỗi 1°C tăng có thể kéo theo mức tăng tới 47% số ca nhiễm Salmonella.

Tại Việt Nam, tình hình an toàn thực phẩm vẫn là vấn đề đáng lo ngại. Riêng tháng 8/2025, cả nước xảy ra 6 vụ ngộ độc thực phẩm khiến 101 người mắc và 1 người tử vong. Tính chung từ đầu năm đến nay đã có 48 vụ, với 585 người mắc và 14 trường hợp tử vong. Một số vụ nghiêm trọng ghi nhận tại Nghệ An, Hà Tĩnh và Tây Ninh, chủ yếu liên quan đến các bếp ăn tập thể, thức ăn đường phố và thực phẩm chế biến sẵn.

Các chuyên gia trong nước nhận định, thực trạng này phản ánh khoảng trống trong quản lý, từ khâu sản xuất, chế biến đến tiêu dùng. Nhiều cơ sở nhỏ lẻ chưa tuân thủ quy trình an toàn, trong khi công tác kiểm tra, giám sát còn thiếu nhân lực và thiết bị. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu và đô thị hóa nhanh làm tăng nguy cơ ô nhiễm nguồn nước, không khí và thực phẩm.

Để giảm thiểu rủi ro, Việt Nam cần đẩy mạnh hệ thống giám sát, truy xuất nguồn gốc và báo cáo nhanh khi xảy ra sự cố an toàn thực phẩm. Việc thanh tra, kiểm tra phải được tiến hành thường xuyên hơn, đặc biệt tại bếp ăn tập thể, trường học, khu công nghiệp và cơ sở chế biến quy mô nhỏ. Cùng với đó, cần tăng cường xử lý nghiêm vi phạm, công khai kết quả để răn đe.

Một giải pháp lâu dài là đầu tư vào công nghệ kiểm nghiệm và cảnh báo sớm, kết hợp với nâng cao nhận thức cộng đồng. Người dân cần được hướng dẫn cách chọn, bảo quản và chế biến thực phẩm an toàn; đồng thời, doanh nghiệp phải coi an toàn thực phẩm là yếu tố sống còn, không chỉ vì sức khỏe cộng đồng mà còn vì uy tín và sự phát triển bền vững của chính mình.

Theo Bộ Y tế, áp dụng hệ thống quản lý chất lượng giúp doanh nghiệp tiêu chuẩn hóa các quy trình sản xuất và dịch vụ, từ đó đảm bảo chất lượng ổn định và đồng nhất trong mọi sản phẩm hoặc dịch vụ. Trong lĩnh vực thực phẩm, áp dụng QMS như HACCP, ISO 22000 giúp kiểm soát các mối nguy hại từ nguyên liệu, quá trình chế biến đến sản phẩm cuối cùng, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng. Bên cạnh đó, đạt các chứng nhận quốc tế, các chứng nhận QMS quốc tế như ISO 9001, ISO 22000 giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và mở rộng thị trường, đặc biệt là trong các thị trường yêu cầu cao về chất lượng và an toàn.

Những cảnh báo từ WHO và số liệu trong nước cho thấy, đảm bảo an toàn thực phẩm không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế mà là trách nhiệm của toàn xã hội từ nhà sản xuất, cơ quan quản lý, người kinh doanh đến người tiêu dùng. Chỉ khi mỗi mắt xích trong chuỗi thực phẩm đều “an toàn”, bữa ăn của người Việt mới thực sự được bảo vệ.

Vân Thảo (T/h)