Năng cao năng suất - rộng đường phát triển: Doanh nghiệp không chủ động, cơ hội sẽ trôi qua

Năng suất – điểm nghẽn khiến doanh nghiệp chậm nhịp

Tình trạng tăng trưởng “nóng” về nhu cầu nhưng “nguội” trong năng lực đáp ứng đang diễn ra ở nhiều ngành. Trong lĩnh vực xây dựng – một trong những ngành chịu tác động mạnh nhất của biến động giá và nhân công – các doanh nghiệp lớn như Newtecons dự báo mức tăng trưởng 50% cho năm tới, nhưng đi kèm là áp lực quá tải và sự thiếu hụt nhân sự có tay nghề. Công ty Cổ phần Tư vấn Đầu tư và Thiết kế Xây dựng (CDC) thậm chí phải từ chối nhận thêm việc vì không đủ nguồn lực để đảm bảo tiến độ.

Sản xuất bảng mạch in mềm, cho thuê gia công linh kiện, thiết bị bảng mạch điện tử tại Công ty TNHH Doosan Electro-Materials Việt Nam.

Số liệu gần nhất cho thấy 15,6% doanh nghiệp xây dựng gặp khó khăn nghiêm trọng trong tuyển dụng lao động kỹ thuật. Chi phí nhân công tăng mạnh, có thời điểm mỗi lao động được trả 1–1,5 triệu đồng mỗi ngày, tạo áp lực lớn lên bài toán chi phí. Khi chi phí đầu vào không ngừng leo thang mà năng suất không tăng tương ứng, lợi nhuận nhanh chóng bị bào mòn.

Đặc biệt, tình trạng phụ thuộc vào thiết bị lạc hậu, công nghệ cũ và quy trình sản xuất thủ công khiến nhiều dự án chậm tiến độ, đội chi phí và giảm chất lượng. Đây chính là vòng xoáy khiến năng suất thấp trở thành điểm nghẽn kéo theo hiệu quả đầu tư kém, dù tổng vốn đổ vào thị trường đang rất lớn.

Nhiều doanh nghiệp đã nói thẳng: vấn đề không phải thiếu việc mà là không đủ năng lực để làm kịp. Khi năng suất lao động ở mức thấp hơn đáng kể so với khu vực, doanh nghiệp buộc phải trả giá đắt: tăng đầu tư nhưng không tăng hiệu quả; tăng nhân công nhưng không tăng chất lượng; tăng chi phí vận hành nhưng không tăng năng lực cạnh tranh. Bài toán năng suất vì vậy không còn là vấn đề kỹ thuật, mà đã trở thành yếu tố sống còn trong chiến lược phát triển.

Chính sách mở cửa mạnh, doanh nghiệp cần chủ động đổi mới

Trong bối cảnh áp lực cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, chính sách mới về phát triển công nghiệp hỗ trợ và doanh nghiệp tư nhân được xem là cú hích mạnh, mở ra không gian phát triển lớn hơn bao giờ hết. Nghị quyết mới đã xác định rõ việc cắt giảm thủ tục, khơi thông nguồn lực, nâng cao tính bảo vệ pháp lý và thúc đẩy các doanh nghiệp tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo TS. Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, chính sách lần này có mức độ cải cách mạnh và quyết liệt hơn cả giai đoạn đầu những năm 2000, tập trung trực diện vào việc giảm phiền hà thể chế – vốn là một trong những rào cản lớn nhất đối với doanh nghiệp nội địa. Ông đánh giá đây là “bước tiến lớn về tư duy và hành động”, tạo “đòn bẩy thể chế” giúp doanh nghiệp có điều kiện yên tâm đầu tư dài hạn.

Ảnh minh hoạ.

Cùng góc nhìn đó, ông Nguyễn Vân, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp hỗ trợ Hà Nội cho rằng dù cơ hội mở ra rộng hơn nhưng năng lực nội tại của doanh nghiệp vẫn là yếu tố quyết định. Phần lớn doanh nghiệp trong ngành vẫn đang ở cấp độ cung ứng thấp, công nghệ chưa đồng bộ, năng suất hạn chế và thiếu liên kết với doanh nghiệp đầu chuỗi.

Từ thực tế đó, ông Vân nhấn mạnh: “Môi trường pháp lý an toàn sẽ tạo vành đai bảo vệ giúp doanh nghiệp dám nghĩ, dám làm. Nhưng nếu bản thân doanh nghiệp không chủ động nâng cấp, cơ hội vẫn sẽ trôi qua".

Thực tế cho thấy chính sách dù thông thoáng đến đâu cũng không thể thay thế năng lực của từng doanh nghiệp. Chỉ những đơn vị dám đầu tư vào tự động hóa, quyết liệt đổi mới quy trình, đào tạo lại nhân lực và làm chủ công nghệ mới có khả năng bứt phá. Ngược lại, doanh nghiệp nào còn chần chừ, tiếp tục vận hành theo mô hình cũ, phụ thuộc lao động giá rẻ và thiếu chiến lược dài hạn thì rất dễ bị loại khỏi thị trường khi các tiêu chuẩn sản xuất công nghiệp toàn cầu ngày càng khắt khe.

Chính sách đã mở cửa nhưng để đi qua cánh cửa đó, doanh nghiệp phải có khả năng bước bằng chính đôi chân của mình. Năng suất, công nghệ và quản trị sẽ là “bộ ba” quyết định liệu doanh nghiệp có thể đứng vững trong giai đoạn cạnh tranh mới hay không.

Thanh Hiền