Ngành thủ công mỹ nghệ Thủ đô chuyển mình đáp ứng tiêu chí của các Hiệp định FTA thế hệ mới

Nhiều cơ hội đến từ các FTA thế hệ mới

Theo số liệu từ Bộ Công Thương, xuất khẩu sản phẩm thủ công mỹ nghệ (TCMN) của Việt Nam hiện đạt khoảng 3,5 tỷ USD/năm, trong khi quy mô thị trường TCMN toàn cầu đạt 752,2 tỷ USD và được kỳ vọng tăng 10% mỗi năm. Điều đó cho thấy, Việt Nam đang đứng trước cơ hội rất lớn để tăng trưởng xuất khẩu mặt hàng thủ công mỹ nghệ.

Đến nay, Việt Nam đã ký kết 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA). Các FTA này không chỉ thúc đẩy xuất khẩu, giảm chi phí sản xuất, mà còn góp phần hoàn thiện chính sách, mở rộng cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài. Nhờ đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam có bước phát triển mạnh mẽ, đây là thành quả của việc hợp tác quốc tế đa phương và song phương.

Theo các chuyên gia, những FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA… không chỉ thúc đẩy thương mại truyền thống mà còn bao gồm các lĩnh vực "phi truyền thống" như môi trường, lao động và minh bạch hóa, đặt ra những tiêu chuẩn cao hơn cho doanh nghiệp.

Ngành thủ công mỹ nghệ Thủ đô chuyển mình đáp ứng tiêu chí của các Hiệp định FTA thế hệ mới

Trong 8 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ nhóm hàng mây, tre, cói, thảm đạt 574 triệu USD, tăng 5,4% so với cùng kỳ năm trước. Thị trường xuất khẩu thủ công mỹ nghệ ngày càng mở rộng, với các thị trường chủ lực là Mỹ (chiếm 35% kim ngạch xuất khẩu hằng năm), Nhật Bản và châu Âu.

Ngoài các thị trường truyền thống, sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam cũng đang dần chinh phục các thị trường mới như Nga, Hàn Quốc, Australia và Đài Loan (Trung Quốc). Đến nay, hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam đã có mặt tại 163 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.

Bà Hà Thị Vinh- Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội cho hay, FTA thế hệ mới như EVFTA được đánh giá có tác động "kép" đối với các doanh nghiệp làng nghề, vừa mở ra không gian thị trường rộng lớn, vừa tạo điều kiện tiếp cận các nguồn lực về công nghệ, vốn và quản trị hiện đại.

Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia, song hành với cơ hội là những thách thức không nhỏ. Cụ thể, các thị trường khó tính ngày càng yêu cầu khắt khe về quy tắc xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng, trách nhiệm xã hội, phát triển bền vững… Điều này đòi hỏi doanh nghiệp Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung phải đổi mới chiến lược kinh doanh, nâng cao năng lực quản trị, chủ động hội nhập để tận dụng hiệu quả các ưu đãi từ FTA.

Chuyển mình đáp ứng yêu cầu của các FTA thế hệ mới

Hà Nội là nơi tập trung số lượng lớn làng nghề, chiếm tới 45% tổng số làng nghề của cả nước. Toàn Thành phố hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề (số làng nghề được công nhận là 292 làng nghề); có 47/52 ngành thủ công mỹ nghệ truyền thống trên toàn quốc, gồm sơn mài, khảm trai, thêu ren, dệt lụa, gốm sứ, mây tre đan, gốm sứ, thủy tinh, dệt may, sợi, thêu ren, đan lát, cơ khí nhỏ; sản xuất và kinh doanh sinh vật cảnh; các dịch vụ phục vụ sản xuất, đời sống dân cư nông thôn.

Theo Kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030 của thành phố Hà Nội, mục tiêu giai đoạn 2023-2025 là tăng trưởng xuất khẩu đạt 4,4%-5%/năm; giai đoạn 2026-2030 đạt 5,1%-5,5%/năm; đến năm 2030 có từ 6-10 nhóm hàng thủ công mỹ nghệ của các làng nghề Hà Nội được xuất khẩu trực tiếp sang các thị trường nước ngoài; đồng thời, nâng tỷ trọng xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ chiếm từ 3%-5% trong tỷ trọng xuất khẩu của Thành phố.

Hiện sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội ngày càng phát triển cả về chất và lượng, mở rộng thị trường, giúp chuyển dịch kinh tế nông thôn, góp phần xóa đói giảm nghèo, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người lao động nông thôn.

Nhiều doanh nghiệp công nghiệp nông thôn, làng nghề đã chủ động và tích cực hơn trong việc tìm hiểu quy định hàng rào kỹ thuật trong thương mại nhằm bảo đảm sản phẩm có thể vượt qua được những tiêu chuẩn đó để vào thị trường châu Âu, Mỹ, Nhật...

Cùng với đó, hàng năm, các doanh nghiệp, nghệ nhân, nhà thiết kế còn tích cực tham gia Cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ hàng năm do Sở Công Thương Hà Nội chủ trì, phát huy những ý tưởng sáng tạo trong thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ, thiết kế ra nhiều sản phẩm mẫu mã mới, có tính mỹ thuật và ứng dụng cao.

Theo các chuyên gia, để đáp ứng yêu cầu của các FTA thế hệ mới, các doanh nghiệp công nghiệp nông thôn, các làng nghề thủ công mỹ nghệ phải thay đổi từ tư duy sản xuất đến cách tiếp cận thị trường, tăng cường liên kết để hình thành các chuỗi cung ứng đủ mạnh… Cùng với đó, cần tìm kiếm giải pháp đột phá, không chỉ dừng ở đổi mới sản phẩm, dịch vụ, mà còn bao gồm nâng cấp năng lực quản trị, ứng dụng công nghệ số, xây dựng thương hiệu và tận dụng hiệu quả các hiệp định FTA đã ký kết để mở rộng thị trường...

Lê Kim Liên