Báo động tình trạng lợi dụng xuất xứ hàng Việt

Đây là vụ việc mới nhất, tiếp theo rất nhiều vụ trước đó bị cơ quan chức năng phía Việt Nam phát hiện và xử lý.

Thực trạng này đang gióng lên hồi chuông cảnh báo tình trạng lợi dụng và đẩy hàng hóa Việt Nam đứng trước nguy cơ mất uy tín và dính vào các vụ kiện tụng chống bán phá giá hoặc xử lý vi phạm do các nước đưa ra.

Thủ đoạn thường thấy nhất trong các trường hợp sai phạm về xuất xứ là các doanh nghiệp FDI đầu tư vào Việt Nam, sản xuất, gia công hàng hóa xuất khẩu nhưng ở công đoạn chưa đủ đáp ứng quy định về quy tắc xuất xứ, nhưng vẫn khai báo là xuất xứ Việt Nam.  

Trong nhiều trường hợp, hàng hoá của các doanh nghiệp đó không được cấp giấy chứng nhận xuất xứ và có thể dẫn đến nguy cơ làm giả C/O.

Cục Hải quan Đồng Nai bắt giữ lô hàng tang vật của Công ty TNHH Công nghiệp SPC Tianhua Việt Nam, vi phạm về xuất xứ hàng hóa. Ảnh: N.N

 

Hành vi giả mạo xuất xứ, thực hiện chuyển tải hàng hoá bất hợp pháp thời gian gần đây thường xảy ra đối với hàng dệt may, thuỷ sản, nông sản...

 

Trong đó có các trường hợp điển hình là: một số mặt hàng của Trung Quốc xuất sang Việt Nam, thay bao bì hoặc bỏ bao bì rồi xuất đi Đài Loan nhằm gian lận về xuất xứ như gạch men, phân bón.

 

Do Đài Loan áp dụng thuế suất thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc cao hơn so với hàng nhập khẩu từ các nước khác trong đó có Việt Nam.

 

Với việc lực lượng chức năng tỉnh Đồng Nai phát hiện và xử lý đối với Công ty TNHH Công nghiệp SPC Tianhua Việt Nam có hành vi giả mạo xuất xứ, theo kết luận điều tra của cơ quan chức năng, doanh nghiệp này đã không sản xuất tại Việt Nam mà chỉ nhập khẩu hợp chất xử lý nước từ Trung Quốc, sau đó thay nhãn mác ghi xuất xứ Trung Quốc bằng nhãn mác ghi xuất xứ Việt Nam trên lô hàng để xuất khẩu đi Hoa Kỳ.

 

Tổng cục Hải quan cho rằng, việc chuyển tải bất hợp pháp, giả mạo xuất xứ, nhãn hiệu hàng hóa Việt Nam... sẽ khiến lượng hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam tăng đột biến và dễ dẫn tới khả năng bị các nước điều tra, áp thuế chống bán phá giá, thuế tự vệ, thuế đối kháng, qua đó gây mất uy tín của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế, ảnh hưởng chung đến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam.

 

Cũng theo thông tin từ Tổng cục Hải quan, những vi phạm về xuất xứ thời gian qua thường xảy ra đối với hàng nhập khẩu.

 

Đã có nhiều hàng hoá không đạt tiêu chuẩn xuất xứ nhưng vẫn được cấp C/O form ưu đãi đặc biệt.

 

Cụ thể như trường hợp các lô hàng thép cán nguội nhập khẩu từ Philippnes hay trường hợp vi phạm lớn khác về việc cấp C/O sai quy định về hàm lượng xuất xứ được kể đến là 23 lô hàng sản phẩm điện tử, điện lạnh nhập khẩu trị giá 730.000 USD, có C/O mẫu D chứng nhận 100% giá trị sản phẩm xuất xứ từ Thái Lan.

 

Các lô hàng này được nhập về từ nhà xuất khẩu Chokchaimukdahan Import - Export được hưởng ưu đãi thuế suất theo CEPT/AFTA.

 

Theo thông báo của Bộ Công Thương và căn cứ kết quả kiểm tra thực tế của đoàn kiểm tra liên ngành Công Thương - Hải quan - Quản lý thị trường tại một số cửa khẩu biên giới với Lào thuộc Cục Hải quan Hà Tĩnh, C/O mẫu D của các lô hàng nhập khẩu từ Thái Lan không phải là C/O bị làm giả, nhưng Phòng cấp C/O của Thái Lan đã cấp không đúng quy định của Hiệp định và luật pháp Thái Lan (tại ô số 8 trên C/O có đánh dấu “X”, thể hiện hàm lượng ASEAN của sản phẩm đạt 100%, trong khi sản phẩm thực tế không thể đạt tiêu chuẩn xuất xứ như vậy).

 

Mặc dù hiện tượng lợi dụng xuất xứ hàng Việt Nam nói trên là không mới, nhưng điều đáng nói là tình trạng vi phạm ngày một gia tăng và tính chất ngày một tinh vi, phức tạp trong khi các biện pháp xử lý còn thiếu chế tài “mạnh tay” khiến cơ quan chức năng rất khó xử lý.

 

Các chuyên gia kinh tế cảnh báo, để giảm thiểu hiện tượng trên, trước hết cần phải rà soát và sửa đổi các quy định chưa phù hợp liên quan đến xuất xứ hàng hóa như sửa các quy định vận đơn chở suốt phát hành tại nước xuất khẩu để phù hợp với thực tiễn hoạt động thương mại.

 

Thường xuyên tra cứu các mặt hàng bị các thị trường lớn như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản... áp thuế chống bán phá giá và áp với các nước nào.

 

Đặc biệt, sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan, bộ ngành chức năng trong phòng, chống vi phạm xuất xứ hàng hóa Việt Nam sẽ góp phần hạn chế các sai phạm, nhất là với các mặt hàng xuất khẩu có dấu hiệu kim ngạch lớn bất thường.

 

Nguyễn Nam (tổng hợp)