Báo động tình trạng rác thải nhựa từ thương mại điện tử

Tại Việt Nam, trong suốt 7 năm qua, thương mại điện tử luôn giữ được tốc độ tăng trưởng từ 16-30%, thậm chí nhiều chuyên gia còn đưa ra dự đoán tăng trưởng thương mại điện tử của Việt Nam vẫn sẽ tiếp tục bùng nổ trong những năm tới và sẽ cán mốc 39 tỷ USD vào năm 2025.

Đi cùng với đó, là sự gia tăng nhanh chóng trong việc sản xuất, tiêu thụ các loại bao bì, bao gồm bao bì sử dụng trong đóng gói và vận chuyển. Thực tế, bao bì phổ biến cho các gói, kiện hàng hoá trong bán lẻ trực tuyến là hộp carton, túi giấy hoặc túi nilon. Vật liệu phụ dùng để chèn, lót, bọc bao gồm băng keo nhựa hoặc băng keo giấy, xốp nilon bong bóng khí hoặc giấy hay thùng carton cắt sợi để chèn hàng hoá, mút xốp hoặc giấy cố định sản phẩm, màng bọc nilon, màng bọc hay nhựa sinh học có khả năng tự phân huỷ quấn quanh hàng hoá.

Như vậy, quy mô sử dụng bao bì với thành phần vật liệu, dụng cụ nhựa trong đóng gói rất cao. Nguyên nhân chính được nhóm chuyên gia tư vấn chỉ ra là do việc đóng gói bằng hộp carton vừa tăng chi phí bao bì, vừa tăng chi phí vận chuyển. Trong khi đó, các loại vật liệu nhựa sử dụng trong đóng gói rất rẻ và nhẹ nên tiết kiệm chi phí chuyển phát.

Có thể thấy, việc sản xuất và tiêu dùng bao bì nhựa ngày một nhiều hơn, trong khi hệ thống thu hồi, xử lý, và giảm thiểu chất thải nhựa vẫn còn nhiều bất cập, đang là một thách thức trong công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại Việt Nam.

Trên cơ sở tính toán quy mô bán lẻ trực tuyến và các dữ liệu về số đơn hàng, phân bổ khối lượng đơn hàng, giá trị trung bình của đơn hàng theo các kênh mua bán, mức độ sử dụng bao bì, vật liệu nhựa, có thể thấy năm 2023 thương mại điện tử ở Việt Nam sử dụng 332 nghìn tấn bao bì, trong đó khối lượng bao bì nhựa các loại là 171 nghìn tấn.

Theo tính toán của nhóm chuyên gia tư vấn từ Hiệp hội Thương mại điện tử, với tốc độ tăng trưởng trên 25% mỗi năm có thể tới năm 2030 quy mô thương mại điện tử Việt Nam sẽ gấp trên 4,7 lần hiện tại, khi đó lượng rác thải nhựa từ thương mại điện tử sẽ lên tới 800 nghìn tấn/năm.

Phần lớn hoạt động thương mại điện tử ở Việt Nam tập trung ở các địa phương ven biển hoặc bên sông đổ trực tiếp ra biển như TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Huế, Cần Thơ, Nha Trang.

Do hầu hết rác thải nhựa từ thương mại điện tử bị bỏ lẫn với rác thải sinh hoạt nên chưa được thu gom, phân loại, tái chế hoặc xử lý thân thiện với môi trường nên tỷ lệ cao rác thải nhựa từ thương mại điện tử sẽ đổ ra biển gây ô nhiễm môi trường biển.

Nhằm giảm thiểu tác động xấu tới môi trường của rác thải nhựa từ thương mại điện tử, nhóm chuyên gia tư vấn đưa ra một đề xuất thống kê chính thức bao bì và vật liệu, dụng cụ nhựa trong thương mại điện tử; ban hành chính sách pháp luật, tiêu chuẩn đóng gói thân thiện môi trường;

Đồng thời, phổ biến tuyên truyền về tác động tiêu cực của rác thải nhựa tới người tiêu dùng trực tuyến; khuyến khích người tiêu dùng tham gia thương mại điện tử xanh; vận động và tư vấn thương nhân, doanh nghiệp cung cấp nền tảng thương mại điện tử và dịch vụ logistics có các hành động cụ thể giảm rác thải nhựa.

Việc thực hiện các biện pháp này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn đem lại lợi ích dài hạn cho cả xã hội và doanh nghiệp, bằng cách thúc đẩy sự phát triển bền vững của thương mại điện tử tại Việt Nam.

Duy Trinh (t/h)